تا دو سال قبل، دولت نسبت به تهیه و توزیع واکسن اقدام میکرد، اما اکنون بهدلیل تحریمها و کمبود اعتبارات سیاستهای دولت نیز تغییر کرده و مقرر شده تا دامداران خود واکسن مورد نیازشان را تهیه کنند؛ این درحالی است که دامداران معتقدند بهدلیل افزایش هزینههای دامداری برای تهیه واکسن بهویژه واکسن خارجی با مشکلات بسیاری مواجه هستند و میگویند باید برای واکسن هر رأس دام 75هزار تومان پرداخت کنند. البته این مشکلات ناشی از کمبود واکسن نیست، بلکه همه آنها از افزایش سهبرابری قیمتها گله دارند و از دولت خواستار نظارت و کنترل بیشتر بر تهیه و توزیع واکسن هستند، چراکه هزینه تولید در قیمت نهایی محصول تأثیر مستقیم دارد.
افزایش قیمت واکسن تببرفکی
در همین ارتباط مدیر یکی از بزرگترین دامداریهای کشور با اشاره به اینکه در ماه گذشته حدود یکمیلیارد تومان برای واکسن تببرفکی مورد نیاز واحد صنعتی خود هزینه کرده است، گفت: تا سال۹۶ واکسن تببرفکی توسط مؤسسه رازی تولید و بهصورت رایگان و یارانهدار در اختیار دامداران قرار میگرفت، اما متأسفانه از اوایل سال۹۷ با تشدید تحریمها و عدمامکان واردات ماده اولیه واکسن، خط تولید واکسن تببرفکی در ایران تعطیل و بهصورت اضطراری واکسن از شرکت «وتال» ترکیه توسط شرکت بخش خصوصی وارد کشور شد. البته واکسن وتال هم آنطور که باید کارآیی نداشت و این واکسن برای دامداری ما 300میلیون هزینه دربر داشت؛ اما بهدلیل اینکه نمیخواستیم ریسک کنیم، ترجیح دادیم از واکسن ساخت کشورهای دیگر استفاده کنیم.
عزیزالله رضایی در گفتوگو با «روستانیوز» با اشاره به تأثیر قیمت واکسن در هزینه تمام شده تولید شیر و گوشت افزود: هرچه هزینه تولید پایینتر باشد، محصول با قیمت پایینتری به دست مصرفکننده میرسد. وقتی ما سالانه چندمیلیارد تومان بابت هزینه واکسن آنهم فقط واکسن تببرفکی میدهیم، طبیعی است که قیمت شیر و گوشت هم بالا باشد؛ از طرفی دولت هم برای تهیه این اقلام کمکی نمیکند و حتی ارز دولتی را برای واردات مواد اولیه واکسن برداشته است.
تأخیر در تزریق واکسن، خسارتهای جبرانناپذیری درپی خواهد داشت
یکی از دامداران البرزی هم در رابطه با مشکلات تهیه واکسن گفت: سالهای قبل واکسن دامها را رایگان تزریق میکردند، اما حدود دو سالی است که هزینه آن را باید پرداخت کنیم. امسال برای تهیه واکسن مراجعه کردیم و اعلام کردند که باید بهازای واکسن هر رأس دام 75هزار تومان پرداخت کنیم که این روند نشان میدهد نظارتی روی بخش تولید وجود ندارد. اکنون که اقلام مورد نیاز دامداران را با ارز آزاد میدهند، در مقابل تولیدات ما را هم با نرخ آزاد خریداری کنند. چندبار به تعاون روستایی مراجعه کردیم و قرار شد که پیگیری کنند، اما نتیجهای نداشت و مؤسسه سرمسازی رازی هم همکاری نمیکند. تمام این مشکلات با نظارت و بازرسی حل میشود، اما آقایان هیچ کنترلی بر این آشفته بازار ندارند.
محمود نورانی در گفتوگو با «روستانیوز» افزود: دامداران برای پیشگیری از بیماری تببرفکی باید بهدنبال تهیه و خریداری واکسن باشند، چراکه هر کوتاهی و تأخیری در تزریق واکسن تببرفکی خسارت جبرانناپذیری را برای دامدار دربر خواهد داشت؛ این درحالی است که قیمت واکسن با درآمد دامدار تناسبی ندارد.
کمبود واکسن نداریم، مشکل دامداران قیمت بالاست
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی گاوداران نیز گفت: تاکنون دولت ارز چهارهزار و 200تومانی را بابت واکسن تب برفکی تخصیص میداد، اما با حذف ارز قیمت واکسن نسبت به قبل افزایش یافته، با وجود این کمبودی در بازار وجود ندارد و تنها مشکل، قیمت بالای واکسنهای وارداتی است.
سیداحمد مقدسی در رابطه با واکسن تببرفکی تولید داخل به «روستانیوز» گفت: واکسنهای ایرانی نیاز داخل را تأمین نمیکنند و از طرفی بهدلیل اینکه بیماری تببرفکی هر سال تغییر چهره میدهد، واکسن باید بهروز شود و کارآیی لازم را داشته باشد؛ بنابراین بهناچار از واکسن خارجی استفاده میکنیم. ویروس تببرفکی، یک ویروس چند سویه است که همواره درحال تغییر است و تا گلهها سالم هستند، باید به فکر تهیه و تزریق واکسن بود.
برخی دامداران قید واکسینهکردن دامهایشان را زدهاند
مسئول یکی از مراکز واکسیناسیون تببرفکی هم گفت: تببرفکی یک بیماری ویروسی و واگیردار بین حیوانات است، بهطوریکه هنگام بروز در گله گاو، گوسفند و بز 100درصد گله را مبتلا میکند و باعث کاهش تولید شیر و گوشت دام میشود و ضررهای اقتصادی برای دامدار بههمراه دارد.
رضا فتحینسب در گفتوگو با «روستانیوز» افزود: تببرفکی درمان خاصی ندارد و تنها کاری که میتوان برای پیشگیری از بروز این بیماری کرد واکسیناسیون، رعایت موارد بهداشتی، مراقبت شدید، جلوگیری از نقل و انتقال دام آلوده و قرنطینهکردن حیوانات مبتلا است.
وی ادامه داد: تا سال97 واکسن بهصورت رایگان در اختیار دامداران قرار میگرفت که بهدلیل تحریمها و کمبود اعتبارات، اکنون واکسنی بهصورت رایگان توزیع نمیشود و قرار شد تا دامداران صنعتی خودشان واکسن را خریداری کنند که همین مسأله باعث شده برخی از دامداران بهویژه در شهرستانها از واکسینه کردن دامهای خودداری کنند و اگر بخواهیم ایمنی در مقابل تببرفکی حاصل شود، باید تمام جمعیت دامی واکسینه شوند. وقتی عدهای رعایت نکنند و بار ویروس زیاد شود، سد ایمنی میشکند و در اینصورت حتی دام واکسینه و ایمن شده نیز در معرض خطر قرار میگیرد.
فتحینسب اضافه کرد: میزان تولید این واکسن در داخل کشور کمتر از میزان مورد نیاز جمعیت دامی است و واکسن وارداتی تببرفکی نیز بسیار گران است و هزینه زیادی را میطلبد؛ بههمین دلیل برخی دامداران قید واکسینهکردن دامهایشان را میزنند.
وی افزود: واکسیناسیون علیه تببرفکی باید در طول سال سهبار انجام شود، چراکه ایمنی ناشی از واکسیناسیون بعد از چهار ماه کم میشود، به حدی که درصورت ورود ویروس میتواند بیماری ایجاد کند؛ بنابراین نباید اجازه داد که کمبود یا گرانی واکسن به این موضوع منجر شود که دامدار در واکسیناسیون کوتاهی کند و سلامت سایر دامهای منطقه را بهخطر بیندازد. همچنین آموزش دامداران بهویژه در مناطق روستایی اهمیت زیادی دارد و دامداران این مناطق باید نسبت به اهمیت این واکسن توجیه شوند تا گرفتار این بیماری و از بین رفتن دام خود و سایر دامداران نشوند.
رد ناکارآمد بودن واکسن تب برفکی ایرانی
رئیس سازمان دامپزشکی کشور اما با رد کارآمد نبودن واکسن تب برفکی تولید داخل گفت: در زمینه تببرفکی با همه سختیها دو کار بزرگ در تاریخ دامپزشکی ایران صورت گرفته که اولین آن تولید بذر واکسن تببرفکی در کشور است.
علیصفر ماکنعلی در گفتوگو با «روستانیوز» اضافه کرد: بذر تولید شده در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته تا خط تولید واکسن را راه بیندازد. کار دوم تولید آنتیژن مورد نیاز مقابله با این بیماری است. قبلاً 110هزار یورو آنتیژن وارد میکردیم، ولی درحالحاضر میتوانیم سهبرابر نیازمان تولید کنیم. هر دوز واکسن پایه روغنی تببرفکی نیز که دوهزار و 760تومان خریداری میشد که درحالحاضر با هزینه دوهزار تومان در کشور ساخته میشود.
ماکنعلی اظهار داشت: درحالحاضر سه شرکت دانشبنیان واکسن تببرفکی تولید میکنند و چند شرکت دانشبنیان بههمراه مؤسسه رازی و یک شرکت دیگر در آینده قرار است به این جمع اضافه شوند.
رئیس سازمان دامپزشکی کشور در پاسخ به اینکه آیا واکسن ایرانی تببرفکی کارآیی لازم را دارد یا خیر گفت: براساس ارزیابیهایی که داشتیم، کارآیی این واکسنها مناسب است و تاکنون هیچ گزارشی از عدمکارآیی آن به دست ما نرسیده، اما این مسأله به معنای آن نیست که افزایش کیفیت نباید مورد توجه قرار بگیرد.
ماکنعلی افزود: تا چند سال قبل واکسن توسط سازمان خریداری میشد و در اختیار دامداران قرار میگرفت، اما اکنون سازمان بر وظیفه خود یعنی کنترل بیماری تمرکز کرده، چراکه سازمان وظیفه خرید واکسن خارجی را ندارد و واردات باید توسط سازمان تخصصی انجام شود.
رئیس سازمان دامپزشکی کشور با بیان اینکه اجرای برنامه مدیریت بیماری تببرفکی با همکاری سازمان جهانی بهداشت درحال انجام است، گفت: واکسیناسیون به روش آمادهباش است و در تمام واحدهای صنعتی افراد مورد تأیید سازمان دامپزشکی میتوانند واکسن را خریداری و آن را انبار و نگهداری کنند و سازمان دامپزشکی نیز بر این کار نظارت میکند.
ماکنعلی افزود: در حوزه گاوداریهای شیری با اجرای این طرح رکورد کاهش کانون بیماری تببرفکی را در ۱۵سال اخیر داشتیم و محصولات ما مورد تأیید کشورهای دیگر است؛ بهطوری که امروزه بیشترین صادرات شیر و فرآوردههای لبنی را داریم.
وی با اشاره به کنترل بیماری تببرفکی در دامهای عشایری ادامه داد: برای کنترل بیماری تببرفکی یک برنامه ملی تدوین و اجرایی شده و در قالب برنامه ملی تمامی عملیات واکسیناسیون دام عشایر انجام و از سوی معاونت تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی اجرا میشود. در این طرح از میان عشایر 23هزار نفر شناسایی و پس از طی دوران آموزشی برایشان کارت حرفهای صادر میشود تا با در اختیار گرفتن واکسن و دارو تحتنظارت سازمان دامپزشکی نسبت به پیگیری امور بهداشتی، واکسیناسیون و... در جوامع عشایری اقدام کنند. محور عملکرد این افراد تببرفکی است که یکی از مشکلات عشایر کشور است.
ماکنعلی اضافه کرد: محور بعدی در این زمینه در حوزه دامداریهای روستایی است که در این راستا ما دیگر واکسیناسیون دستهجمعی نخواهیم داشت و واکسیناسیون برمبنای سطح مخاطره انجام میشود.
نگران تأمین واکسن تب برفکی نیستیم
معاون بهداشتی و پیشگیری رئیس سازمان دامپزشکی هم از واردات واکسن تب برفکی از کشورهای ترکیه، فرانسه و روسیه خبر داد.
بهمن نقیبی با اشاره به اینکه وضعیت بیماری تب برفکی نسبت به سالهای گذشته به مراتب بهتر است، اظهار کرد: گرچه تأمین واکسن به سهولت امکانپذیر نیست، اما واکسیناسیون در حال انجام است.
او افزود: با توجه به شرایط تحریم و مشکلات نقل و انتقال ارز، ورود مواد اولیه به داخل کشور برای کارخانههای واکسنسازی با مشکلاتی روبهروست و واردات واکسن هم زمانبر است، اما به طور کلی نگرانی جدی در خصوص تأمین واکسن نداریم.
نقیبی با بیان اینکه در ارتباط با تب برفکی وضعیت نسبت به سالهای گذشته پایدارتر است، گفت: در واحدهای صنعتی طرح واکسیناسیون به صورت آمادهباش اجرا میشود؛ به این معنی که در تمام واحدهای صنعتی افراد شایستهای که مورد تأیید سازمان دامپزشکی هستند، میتوانند واکسن را خریداری و آن را انبار و نگهداری کنند و سازمان دامپزشکی بر این کار نظارت میکند.
معاون بهداشتی و پیشگیری رئیس سازمان دامپزشکی با اشاره به اینکه سه کارخانه واکسنسازی در کشور مشغول فعالیت هستند، تصریح کرد: سه کارخانه واکسنسازی «روناک» در مهاباد آذربایجان غربی، «پسوک» در البرز و موسسه سرمسازی «رازی» در استان البرز مشغول فعالیت هستند؛ همچنین از کشورهای ترکیه، فرانسه و روسیه واکسن تب برفکی وارد میشود.
گزارش از زهرا اشرفزاده