به گزارش روستانیوز، یکی از تولیدات مهم بخش کشاورزی قارچ دکمه‌ای است که طی چند سال اخیر با فرهنگ‌سازی و تبلیغات گسترده و معرفی قارچ خوراکی و خواص آن توسط انجمن صنفی تولیدکنندگان قارچ خوراکی ایران و بعضی از واحدهای تولیدکننده به‌صورت قابل قبولی در سفره ایرانیان جای گرفته و تولیدکنندگان بسیاری به این سمت رفته‌اند.
یکی از شرکت‌های موفق تولیدکننده این محصول شرکت کشاورزی جلگه دز در شهرستان دزفول استان خوزستان است که مدیران آن ضمن ایجاد تحول در این صنعت، اشتغال‌زایی فراوانی در استان خوزستان ایجاد کرده‌اند. غلامعلی اسلامی‌زاده، مدیرعامل شرکت کشاورزی جلگه دز، در گفت‌وگو با «روستانیوز» از رموز موفقیت این شرکت و موانع و مشکلات پیش روی تولید می‌گوید. وی معتقد است راهکار رفع مشکلات بخش تولید قارچ باز شدن مسیر صادرات و دادوستد با سایر کشورها از طریق رفع تحریم‌ها و محدودیت‌ها است، زیرا هر واحد تولیدی (چه صنعتی و چه کشاورزی) اگر به بازار صادرات متصل نباشد، با مشکل مواجه خواهد شد. در ادامه برای بررسی وضعیت تولید قارچ در کشور و مشکلات این صنعت با وی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ماحصل آن در ادامه می‌آید.
جناب اسلامی‌زاده، در مورد پیشینه شکل‌گیری شرکت قارچ جلگه دز توضیح دهید.
در ابتدا به دلیل آب‌وهوای گرم و خشک استان خوزستان بسیاری از کارشناسان مخالف تولید و پرورش قارچ در منطقه بودند، اما با توکل به خدا شرکت کشاورزی جلگه دز در سال 1372 مطالعات خود را در زمینه تولید و پرورش قارچ آغاز کرد، سپس در سال 1373 به ثبت رسید و در سال 1374 کلنگ احداث اولین واحد با ظرفیت تولید 200تن قارچ در سال زده شد.
شرکت جلگه دز در چه بخش‌هایی فعالیت می‌کند؟
شرکت جلگه دز در زمینه تولید و پرورش قارچ خوراکی، محصولات باغی مثل انواع مرکبات، محصولات زراعی مثل صیفی‌جات و سبزیجات و همچنین شراکت در پرورش ماهی مشغول به فعالیت است.
مدیریت بخش‌های مختلف کارخانه بر عهده چه کسانی است؟
این شرکت به‌صورت خانوادگی توسط شش برادر اداره می‌شود. مدیریت واحد باغات بر عهده آقایان محمد و کریم اسلامی‌زاده، مدیریت واحد تولید کمپوست فاز3 و همچنین آزمایشگاه تولید اسپان (بذر) و شیمی کمپوست بر عهده دکتر رحیم اسلامی‌زاده، مدیریت تولید مزارع قارچ بر عهده مهندس علی اسلامی‌زاده و مدیریت بازرگانی، تأسیسات و ماشین‌آلات نیز بر عهده مهندس مجید اسلامی‌زاده است. تحصیلات برادران من همگی کشاورزی در گرایش‌های مختلف است و نسل دوم ما نیز در بخش پرورش قارچ و ماهی مشغول فعالیت هستند.
در مورد راه‌اندازی واحد تولید و پرورش قارچ خوراکی در سال 1374 توضیح دهید.
پروانه صادرشده برای تولید قارچ در سال 1374 به معنای زنجیره تولید قارچ خوراکی بود که در این سال به دلیل تورم رخ داده با تأخیر به فرآیند تولید رسیدیم، چون هزینه‌های پیش‌بینی‌شده تغییر کرد. ابتدا قرار بود تولید 200تن قارچ در سال با 78میلیون تومان تمام شود، ولی با هزینه 186میلیون تومان به پایان رسید. بعدازآن در سال 1378 اولین محصول خود را به بازار ارائه دادیم.
ارتباط شما با انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی ایران چگونه است؟
بعد از سال 1378 عضو انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی ایران شدیم و با تعدادی از دوستان علاقه‌مند به پیشرفت در این انجمن سفرهایی به کشور هلند به‌عنوان یک کشور پیشرفته در تولید قارچ خوراکی و محصولات گلخانه‌ای داشتیم و از دوره‌های آموزشی و مزارع مدرن آن‌جا استفاده کردیم و این بازدیدها این تفکر را در ما ایجاد کرد که بتوانیم به سمت تولید با امکانات روز دنیا حرکت کنیم.
تجهیزات و ماشین‌آلات مزارع شما بعد از سفر به کشور هلند چه تغییراتی کرد؟
قبل از مراوده با هلند برای راه‌اندازی مزرعه سوم، ظرفیت تولید در مزرعه دوم را به یک‌هزار و 600تن رساندیم و مزرعه سوم را با خرید تکنولوژی و امکانات موردنیاز تولید از شرکت «دالسم» هلند راه‌اندازی و با بومی‌سازی آن‌ها مزارع یک و دو را نوسازی کردیم. کیفیت بومی‌سازی تکنولوژی و تجهیزات خریداری شده از هلند طوری انجام شد که هر کس از سه مزرعه ما بازدید کند، متوجه نمی‌شود که امکانات کدام مزرعه هلندی و امکانات کدام مزرعه تولید کشور خودمان است و به این وسیله ظرفیت تولید را بالا بردیم.
علت رفتن به سمت تولید کمپوست فاز3 در مجموعه شما چه بود؟
بعداز سفر به هلند متوجه شدیم که هلندی‌ها از کمپوست فاز3 برای پرورش قارچ استفاده می‌کنند و تعداد دوره‌های کشت در سال را و درنتیجه بهروری از امکانات پرورش افزایش می‌دهند؛ لذا با خرید تکنولوژی، ماشین‌آلات و تجهیزات تولید کمپوست فاز3 از آن‌ها، یک واحد تولید کمپوست فاز3 به ظرفیت 50هزار تن در سال ایجاد کردیم.
کمپوست فاز3 به کجاها ارسال می‌شود؟
از این مقدار کمپوست 60 تا 65درصد مصرف سالن‌های پرورش خودمان است و مابقی آن به واحدهای همکاری که آشنایی کامل با تولید قارچ با کمپوست فاز3 دارند، ارسال می‌شود، چون روش و تجهیزات تولید قارچ با کمپوست فاز3 با فاز2 متفاوت است. این کمپوست در داخل کشور به استان‌های قزوین، مرکزی، البرز و خوزستان و به سایر کشورها شامل ارمنستان، قطر و عمان صادر می‌شود.
در حال حاضر ظرفیت تولید قارچ و بذر شما چقدر است؟
ظرفیت اسمی تولید قارچ چهارهزار و 600تن است که در حال حاضر بیش از ظرفیت اسمی تولید داریم؛ همچنین بذر تولیدی در آزمایشگاه حدود یک‌هزار تن در سال است.
برای صنایع تبدیلی تولید قارچ چه اقدامی کرده‌اید؟
برای صنایع تبدیلی قارچ هم یک خط تولید بلنچ از کشور هلند خریداری کردیم که با هدف تولید کنسرو قارچ برای صادرات، در حال تکمیل‌شدن است. اکنون نیز مازاد قارچ تازه‌خوری را بلنچ می‌کنیم که بیش‌تر در فست‌فودی‌ها و رستوران‌ها به‌صورت نیمه‌آماده استفاده می‌شود و امکان نگهداری از آن را بالاتر می‌برد.
کارکنان مجموعه پرورش قارچ شامل چند نفر است؟
در مجموعه پرورش قارچ حدود 240نفر در دو شیفت مشغول به کار هستند که البته در شیفت شب تعداد کارکنان کم است و تنها کارهای مراقبتی انجام می‌شود. عمده کار ما در یک شیفت 12ساعتی در روز است که از این تعداد حدود یک‌سوم حداقل تحصیلاتشان لیسانس در رشته‌های مختلف است.
بازار عرضه محصولات شما کجاست؟
از اوایل پاییز تا فروردین‌ماه قسمت زیادی از محصولات ما به عراق صادر می‌شود. همچنین در این مدت مقدار زیادی از محصولات به تهران و شهرستان‌های اطراف آن و شهرستان‌های استان خوزستان و استان‌های همجوار ارسال می‌شود. صادرات محصولات ما به کویت و امارات هم ادامه دارد و در صورت حل مشکلات و آسان‌تر شدن داد و ستد با رفع محدودیت‌ها توسعه پیدا می‌کند.
در مورد کیفیت محصولات تولیدی قارچ دزفول توضیح دهید.
به همت کارکنان بخش تولید و به لطف خدا محصولات ما به دلیل کیفیت بالای ناشی از روش‌های جدید و تحت نظارت تولید، در بازار برند شده است. اگر محصول ما در مرحله برداشت و بسته‌بندی آسیب ببیند، ممکن است به‌عنوان محصول درجه2 و درجه3 به‌صورت فله به فروش برسد، ولی قسمت عمده محصولات درجه‌یک برای مصرف داخلی و صادرات است. گفتنی‌است با توجه به این‌که کارکنان ما هر روز قبل از طلوع آفتاب با جدیت شروع به کار می‌کنند، راندمان تولید بالا می‌رود و هزینه تولید کاهش می‌یابد و به همین خاطر به لطف خدا و همت پرسنل در این شرایط سخت تاکنون سرپا هستیم.
حمایت وزارت جهاد و بانک کشاورزی از شما چگونه بوده است؟
از ابتدای فعالیت تاکنون وزارت جهاد کشاورزی پاسخگوی تمام نیازهای ما بوده و به انحای مختلف برای پیشرفت امور ما کمک کرده است. گفتنی است مسئولان این وزارتخانه با ارائه مشاوره‌های درست و تسهیل امور نقش مهمی در پیشرفت این مجموعه داشته‌اند و بدین سبب از آنان قدردانی می‌کنم. بانک کشاورزی هم یک منبع تسهیلاتی خوب برای ما بوده و تا به امروز هیچ‌کدام از طرح‌های ما از این بانک بی‌جواب نمانده است. ما هم سعی کردیم مشتری خوبی برای بانک باشیم و اجازه ندهیم حتی یک قسط ما در این‌همه مدت معوق شود.
تهیه کمپوست برای تولید قارچ شامل چند مرحله است؟
مراحل تهیه کمپوست برای تولید قارچ به‌صورت فاز به فاز تعریف‌شده است. در فاز یک کمپوست، فرمولاسیون کلش گندم، کود مرغ و سنگ گچ خام و آبگیری آن‌ها و سپس عملیات تخمیر و پاستوریزه‌کردن انجام می‌شود. بعد از مرحله پاستوریزاسیون، کمپوست بذرکاری و وارد مرحله کمپوست فاز2 می‌شود. کمپوست فاز2 باید 15روز در شرایط خاص نگهداری و کنترل شود تا بذر کاشته شده در داخل آن رشد کند و درواقع تمام حجم کمپوست را در برگیرد و کمپوست طلایی‌رنگ شود و رشد میسیلیوم و رویش در محیط کشت کامل و به کمپوست فاز3 تبدیل شود. از مرحله بذرکاری تا پایان مرحله کمپوست فاز3 با تکنولوژی جدیدی که از هلند خریداری‌شده، 15روز طول می‌کشد. بعدازاین کمپوست آماده ورود به سالن‌های پرورش است. دوره رشد میسیلیوم در سالن 15روز نسبت به کمپوست فاز3 زمان بیش‌تری می‌برد. وقتی‌که کمپوست کامل را که رشد میسیلیوم در آن انجام‌شده به سالن پرورش می‌بریم، هر دوره پرورش آن در سالن 15روز کوتاه‌تر می‌شود.
تکنولوژی جدید خریداری‌شده از هلند چه تأثیری در تعداد دوره‌های کشت قارچ در سال دارد؟
تکنولوژی جدید این امکان را می‌دهد که تعداد دوره‌های کشت قارچ در سال را از شش به 9تا10دوره افزایش دهیم؛ یعنی با همان امکانات 35درصد ظرفیت تولید را بالا می‌بریم. همچنین از مواد اولیه موردنیاز برای تولید قارچ فاز3 بهره‌وری بیش‌تری می‌شود و کیفیت و راندمان تولید بالاتر می‌رود.
ازلحاظ تکنولوژی تولید چه تفاوتی با کشور هلند دارید؟
واحد پرورش قارچ جلگه دز از لحاظ تکنولوژی در مقایسه با این کشور به‌روز است، به‌طوری‌که بعد از بازدیدی که سفیر هلند در ایران و سفیر ایران در هلند از مزارع شرکت ما در ایراندر دزفول داشتند، سفیر هلند گفت افتخار می‌کنم که مزرعه شما مانند یکی از بهترین مزارع تولید قارچ در کشور هلند است. در حال حاضر هم برای بومی‌سازی و استفاده از تکنولوژی هیچ نیازی به کشور هلند نداریم.
دوره ماندگاری محصول نهایی چگونه است؟
بیش‌تر خسارت آفات و بیماری‌ها در مرحله کمپوست فاز2 پیش می‌آید و بعدازعبور از این مرحله محصول نهایی این فاز کیفیت بالایی دارد و دچار مشکل نمی‌شود.
میزان تولید قارچ در سال گذشته در ایران چقدر بوده است؟
طبق آمار انجمن پرورش‌دهندگان قارچ کشور در سال گذشته حدود 185هزارتن تولید داشتیم که حدود 10درصد آن مربوط به استان خوزستان است.
دیدار شما با رهبر انقلاب چگونه بود؟
در دیدار با رهبر انقلاب هیئت وزرا، معاون اول رئیس‌جمهور و همچنین وزیر جهاد کشاورزی و معاونان ایشان حضور داشتند. دیدار و نشست خوبی بود، ولی فرصت کم بود و نتوانستم مشکلات خود و تولیدکنندگان زنجیره تولید قارچ خوراکی را با ایشان در میان بگذارم.
پیشنهاد شما برای حل مشکلات چیست؟
در حال حاضر بیش‌تر مشکلات ما در بخش تولید، عرضه محصول به بازارهای خارجی به‌خصوص کشورهای حوزه خلیج فارس است که عموماً پولدار و پرمصرف هستند. در صورت رفع محدودیت‌ها و تحریم‌ها می‌توانیم به‌راحتی دادوستد تجاری داشته باشیم و با صادرات محصولات به خارج از کشور ارزآوری کنیم و تولید را توسعه داده و اشتغال پایدار بیش‌تری ایجاد کنیم. همچنین با توجه به پتانسیل‌های خوب کشور از لحاظ آب، خاک و آفتاب در صورت مدیریت صحیح مصرف آب حتی در شرایط خشک‌سالی، بخش کشاورزی می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی کمک شایانی کند.
گزارش از ندا کنجکاو نیک