تیلاپیا، دومین ماهی تولیدی جهان پس از کپور ماهیان است که در بیش از 140 کشور از جمله چین، فیلیپین، تایلند، عربستان، مصر و آمریکا پرورش داده می‌شود و در سال 2016 حدود پنج میلیون تن این ماهی به ارزش هفت میلیارد دلار در جهان تولید و روانه بازار مصرف شد. اما در ایران ماهی تیلاپیا بیشتر به‌صورت وارداتی تامین و عرضه می شود. کارشناسان معتقدند که تولید تیلاپیا در کشور علاوه بر جلوگیری از خروج ارز، ظرفیت درآمدزایی به میزان چهار هزار میلیارد تومان و ایجاد اشتغال متناسب با آن را برای قشر دانش‌آموخته دانشگاهی به سبب وجود بازارهای صادراتی در منطقه فراهم می‌کند. یکی از عمده‌ترین دلایل نبود تولید انبوه این ماهی در کشور مخالفت‌های سازمان حفاظت محیط ‌زیست است اما در سال 1397 با تلاش‌های مسئولان استان‌های مرتبط به ‌ویژه یزد که تنها مرکز تحقیقات ماهیان آب‌شور کشور را دارد، موافقت این سازمان جلب شد. برای آب مورد نیاز پرورش این ماهی نیازی به آب‌های شیرین نیست و از آب چاه، قنات و آب‌های ‌شور که برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود، می‌توان برای پرورش تیلاپیا استفاده کرد به همین دلیل شهرستان بافق در استان یزد که منطقه‌ای بیابانی است برای پرورش آن در نظر گرفته شد.

بهمن ماه سال 96 حمید ظرابی سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست ماهی تیلاپیا را فاقد ارزش و کیفیت غذایی دانست اما در عین حال توضیحاتی را درباره چرایی ممنوعیت واردات این ماهی و صدور مجوز تولید و تکثیر آن در بافق یزد ارائه کرد. وی اعلام کرده بود که واردات گوشت این ماهی ممنوع شده و ارتباطی هم به پرورش آن ندارد. دلیل جلوگیری از واردات گوشت ماهی تیلاپیا به‌خاطر مسائل اقتصادی است چون پرورش‌دهندگان ماهی در کشور با برخی مشکلات مواجه هستند و به واردات این ماهی به‌عنوان رقیب نگاه می کنند.

*موارد عنوان شده درباره مضرات ماهی تیلاپیا صحت ندارد

مرتضی علیزاده رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی (بافق یزد) درباره ممنوعیت واردات ماهی تیلاپیا در گفت و گو با روسنا (روستانیوز) عنوان کرد: در راستای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و جلوگیری از خروج زیاد ارز از کشور واردات ماهی تیلاپیا ممنوع شده است.

وی با بیان اینکه تمامی مواردی که درباره مضرات ماهی تیلاپیا در رسانه ها و یا فضای مجازی مطرح شده است، به هیچ عنوان صحت ندارد، ادامه داد: این گونه ماهی مورد توجه جهانی است چراکه طی سال های اخیر رشد زیادی داشته است. (13 درصد در هرسال افزایش تولید داشته است).

رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی با اشاره به اینکه تولید ماهی تیلاپیا مقرون به صرفه است و در بسیاری از کشورها این ماهی پرورش می یابد، تصریح کرد: پتانسیل تولید و پرورش این ماهی بسیار بالاست؛ تیلاپیا علاوه براینکه سریع رشد می کند، تراکم پذیر نیز هست و نسبت به هرشرایط آب و هوایی سازگار و مقاوم است.

علیزاده گفت: این ماهی قدرت انتخابی ندارد و غذاهایی با کیفیت متوسط را مصرف و آن را تبدیل به گوشت می کند.

وی تاکید کرد: ماهی تیلاپیا با اقلیم ایران بسیار سازگار است خصوصا با آب های شور و لب شور زیرمینی. از سویی پرورش این ماهی در سیستم های بسته است؛ بچه ماهی وارد می شود اما خروج گوشت و یا لاشه ماهی است و فضولات ندارد.

رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی تصریح کرد: سیستم های جدیدی ابداع شده که امکان پالایش لحظه ای و در خود محیط وجود دارد. همچنین بدون تعویض آب و در حدود 25 تا 30 لیتر در ثانیه 2 هزار تن ماهی تولید می شود.

*ماهی تیلاپیا نیازی به بازاریابی ندارد

علیزاده با تاکید بر اینکه ماهی تیلاپیا نیاز به بازاریابی ندارد، گفت که این ماهی بسیار ارزشمند است و با هزینه ارزان تولید می شود بنابراین برای قشر متوسط جامعه مطلوب است؛ ضمن اینکه فیله ماهی تیلاپیا به وفور در بازار وجود دارد و مردم به خوبی با آن آشنا هستند اما اگر در داخل تولید شود این محصول به صورت تازه وارد بازار می شود و قطعا فیله لذیذتری را می توان تولید کرد. تیلاپیای وارداتی دو دوره انجماد را طی می کند و نیاز به مواد نگهدارنده دارد.

رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی گفت: تولیدات داخلی تمام مزیت ها از جمله امنیت غذایی، اشتغالزایی و ... را ایجاد می کند؛ ما به دلیل آلودگی و کمبود آب برای پرورش ماهی قزل آلا و ماهیان گرم آبی محدودیت داریم.

علیزاده تصریح کرد: باید به سمت منابعی برویم که قابلیت استفاده ندارند مثل آب شور، البته آب شور هم خاصیت و ارزش خاص خود را دارد.

وی ادامه داد: به دلیل برخی محدودیت ها صنعت آبزی پروری به خوبی در کشور پانگرفته است و موسسه شیلات در ابتدا تنها نقش شروع کننده داشت که بچه ماهی را تولید و سپس تکثیر کرد. تمرکز موسسه هم بر تولید ماهیان تیلاپیاست چراکه گونه ای غیر از این ماهی را نمی توان تولید کرد. مرکز تحقیقات بدین منظور بخش خصوصی را راه اندازی کرده است.

رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی با اشاره به اینکه پیش‌بینی کرده‌ایم که تا سال آینده 5 تا 10 میلیون بچه ماهی تولید شود، ادامه داد: بنابراین با این میزان پیش بینی، حدود 3 تا 5 هزار تن گوشت ماهی نیز تولید می شود البته پیش بینی ما برای سال 98 بیش از این میزان بود.

علیزاده گفت: ظرفیت تولید تیلاپیا در بافق حدود 300 تن ماهی است که امید داریم با کمک بخش خصوصی ایده ها نیز تجاری سازی شود.

رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی در خصوص تبلیغات منفی برای تیلاپیا خواستار شد که رسانه ها تبلیغات منفی درمورد این گونه آبزی را خنثی کنند؛ ماهی تیلاپیا گوشت لذیذ و ارزش غذایی بالایی دارد و به هیچ عنوان آلودگی ندارد.

وی تاکید کرد: برخی تبلیغات منفی نشان می دهد که ماهی تیلاپیا در آب فاضلاب پرورش می یاد. این موضوع صحت ندارد چراکه سیستم ها هوشمند و حساس هستند و هرگونه آلودگی را تشخیص می دهند. برای این ماهی ها باید غذای باکیفیت تهیه شود به طور کلی ماهی تیلاپیا سبز تولید می شود.

علیزاده گفت: این گونه آبزی از مواد شیمیایی و دارویی تهیه نمی شود ضمن اینکه بسیار مقاوم است و سالم تولید می شود.

*90 درصد دنیا را تیلاپیای نیل تشکیل می دهد 

وی عنوان کرد: 90 درصد دنیا را تیلاپیای نیل تشکیل می دهد اما اطلاع رسانی درست درباره این گونه آبزی صورت نگرفته است. ضمن اینکه بسیاری از کشورهای توسعه یافته درصد قابل توجهی را به پرورش ماهی تیلاپیا اختصاص داده اند.

رئیس مرکز تحقیقاتی ماهیان آب شور داخلی همچنین تصریح کرد: آمریکا و اروپا بزرگ ترین واردکننده های ماهی تیلاپیا هستند؛ چین بزرگترین تولید کننده این ماهی است و سپس تایلند، تایوان، اندونزی، مالزی، ویتنام، آسیای جنوب شرقی و آمریکای جنوبی.

براساس این گزارش، به تازگی تفاهم‌نامه همکاری برای ایجاد مرکز پرورش و تکثیر ماهی تیلاپیا در استان سمنان با حضور معاون وزیر و رئیس سازمان شیلات ایران و استاندار سمنان امضا شده است. بر اساس مطالعات انجام شده استان سمنان یکی از استان‌های مستعد پرورش ماهی تیلاپیا در کشور محسوب می‌شود. برای تولید هر ۳۰۰ تن ماهی تیلاپیا در مزارع پرورش این نوع ماهی در یک دوره، حدود یک هکتار زمین مورد نیاز است. دوره زمانی کم برای پرورش ماهی تیلاپیا یکی از مزیت‌های مهم این نوع ماهی نسبت به دیگر آبزیان است. بر این اساس اجرای طرح پرورش و تکثیر ماهی تیلاپیا در استان سمنان برای نخستین بار به صورت تجاری انجام می‌شود. در این مرکز تکثیر و پرورش ماهی، سالانه بیش از ۲ میلیون قطعه بچه ماهی تیلاپیا و ۵۰۰ تن از این نوع ماهی به صورت پرواری تولید می‌شود. برای تکمیل و بهره‌برداری از این مرکز پرورش ماهی بیش از ۵۰ میلیارد ریال اعتبار لازم است.

گفتنی است، امروز میزان تولید انواع آبزیان در کشور به ۱.۲ میلیون تن رسید و به برکت انقلاب اسلامی میزان تولید انواع آبزیان در کشور در سال ۱۳۹۶ به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسیده است؛ در حالی که در سال ۱۳۵۷ میزان تولید آبزیان در کشور تنها ۳۳ هزار تن بود. بر اساس برنامه ششم توسعه کشور برای سال ۱۳۹۷ تولید یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن انواع آبزیان هدفگذاری شده است؛ بر این اساس امروز در زمینه تولید آبزیان، از برنامه ششم توسعه جلو هستیم.

انتهای پیام/