همچنین بهگفته کارشناسان با توجه به اینکه کشور عراق دو رود پرآب دجله و فرات و زمینهای بسیار زیاد کشاورزی دارد و بهشدت بهدنبال این است که محصولات کشاورزی خود را توسعه دهد و وابستگی خود را به واردات محصولات کشاورزی کاهش دهد، درنتیجه نمیتوان انتظار داشت که این بازار همیشگی باشد. از سوی دیگر بازار افغانستان نیز بهدلیل هممرز بودن با ایران و کمبودن مشکلات حملونقل، بازار مطلوبی برای انواع محصولات و کالاهای ایران است؛ بهطوریکه بهگفته مسئولان این کشور، سالانه نزدیک به دومیلیارد دلار از ایران واردات دارند.
در همین ارتباط دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق درخصوص عمده موانع دو کشور در بخش کشاورزی گفت: محصولات کشاورزی و موادغذایی جزو اقلام اساسی صادرات ما به کشور عراق است و هر سال هم درحال افزایش است و ما در این بازار علاوهبر مزیت نسبی، مزیت رقابتی نیز داریم. از سوی دیگر کیفیت محصولاتمان مورد پذیرش ذائقه عراقیهاست.
عراق بهدنبال کاهش وابستگی به واردات محصولات کشاورزی
سیدحمید حسینی در گفتوگو با روستانیوز اظهار داشت: بسیاری از برندهای مواد غذایی ایران در بازار عراق حضور دارند و مازاد محصولات کشاورزی ما عمدتاً به عراق صادر میشود، اما این بازار قرار نیست همیشگی باشد، چراکه عراق دو رود پرآب دجله و فرات و زمینهای بسیار زیاد کشاورزی دارد و بهشدت بهدنبال این است که کشت محصولات کشاورزی را توسعه و وابستگی خود را به واردات محصولات کشاورزی کاهش دهد.
حسینی افزود: کشور عراق اخیراً واردات 22 قلم کالا را ممنوع کرده که برخی از آنها جزو محصولات کشاورزی ازجمله ترهبار و صیفیجات است؛ لذا در درازمدت چندان نمیتوانیم روی بازار این محصولات حساب کنیم.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه عراقیها از نظر دانش فنی و مدیریتی چندان توانمند نیستند، اگر بتوانیم کشت فراسرزمینی را توسعه دهیم و بخشی از کشاورزی را به بازار عراق منتقل کنیم، درنتیجه میتوانیم اقدامات موثری در این زمینه انجام بدهیم. علاوهبرآن، بهجای محصول نهایی میتوانیم در حوزه ماشینآلات کشاورزی، بذر، کود و سم نیز در عراق بازار ایجاد کنیم.
حسینی خاطرنشان کرد: درواقع میتوانیم محصولات نهایی خود را با هر تناژی که باشد، در بازارهایی مثل قطر، روسیه، عمان و حتی امارات عرضه کنیم و چندان نباید نگران از دست رفتن بازار عراق باشیم. بااینحال تراز تجاری ما با عراق مثبت است و سال گذشته بهغیر از بخشهای ترانزیت، صدور خدمات فنیـمهندسی و... بیش از هشتمیلیارد و 700 میلیون دلار صادرات کالایی داشتیم.
تعرفه گمرکی بالا و بیثباتی در قوانین، مانع صادرات به عراق
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با بیان این موضوع که سال گذشته میزان واردات ما از عراق کمتر از 70 میلیون دلار بوده است، افزود: ضایعات کاغذ، مس، باتری و آلومینیوم عمدهمحصولات وارداتی از عراق است و اخیراً نیز سالامبور و خرما اضافه شده؛ لذا باید با تلاش توازن تجاری ایجاد کنیم.
حسینی اظهار داشت: در مجلس عراق بحثی جدی مطرح است درباره اینکه این کشور عضویت کنوانسیون کارنه تیر را بپذیرد. با توجه به اینکه کشورهایی که به کنوانسیون کارنه تیر میپیوندند، باید موسسهای را مسئول صدور مجوز (carnet) کنند تا وسایل نقلیه با ارائه این مجوز، بدون انجام تشریفات گمرکی از کشورهای سر راه بگذرند، بنابراین اگر عراق عضویت کارنه تیر را بپذیرد، میتوانیم هم بخشی از کالاهای موردنیازمان را از طریق عراق به ایران منتقل کنیم، هم کامیونهایی که به این دو کشور میروند، میتوانند از هر دو طرف با بار بروند.
وی درخصوص موانع موجود در انجام مراودات تجاری با عراق نیز گفت: بیثباتی در قوانین و مقررات کشور عراق، نبودن روابط بانکی بین دو کشور که کار بازگشت ارز را به کشور سخت کرده، هزینههای بالای حملونقل در عراق و... جزو موانع فعلی است.
حسینی افزود: از سوی دیگر تعرفههای گمرکی عراق بسیار بالاست و هر سال نیز افزایش پیدا میکند؛ بهطوریکه از برخی مواد غذایی نهتنها بابت کالا بلکه بابت بستهبندی نیز حق گمرکی میگیرند؛ یعنی وزن ناخالص را محاسبه میکنند و برای آن حق گمرکی میگیرند.
مشکل ما در صادرات کمبود تولید است نه کمبود بازار
رایزن بازرگانی سفارت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان نیز در خصوص مبادلات تجاری ایران و افغانستان در بخش کشاورزی اظهار داشت: برنامههای زیادی برای توسعه روابط تجاری دوکشور داریم؛ از جمله اینکه اقدام به اعزام یا پذیرش هیئتهایی از دو طرف درخصوص اجراییکردن تفاهم نامه قبلی در مورد قرنطینه محصولات کشاورزی کردهایم.
محمدمهدی جوانمرد قصاب در گفتوگو با روستانیوز گفت: یکی از مشکلات اساسی ورود محصولات کشاورزی از افغانستان به کشور ما بحث قرنطینه این محصولات است و تا این بحث حل نشود، نمیتوانیم واردات داشته باشیم، اما با اجراییشدن تفاهمنامه مجوز واردات داده میشود و محصولاتی مانند کشمش وارد، فرآوری و مجدداً یا صادر میشود یا در داخل کشور به مصرف میرسد.
جوانمرد قصاب افزود: روی بحث صادرات نیز اقداماتی درحال انجام است؛ البته در بحث صادرات با یک مشکل مواجه هستیم و آن این است که محصولات کشاورزی در دیگر کشورها با قیمتهای بسیار بالا و با شرایط راحتتر درحال فروش است، درنتیجه زمینه چندانی برای صادرات به افغانستان وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: برای فروش محصولات کشاورزی کمبود بازار نداریم، بلکه کمبود تولید داریم؛ بنابراین اگر بحث کمبود تولید رفع شود، روی صادرات بسیاری از این محصولات کار میکنیم و صادرات هم صورت میگیرد.
جوانمرد قصاب تصریح کرد: سازمان توسعه تجارت مطمئناً در راستای صادرات هر آنچه که در ایران تولید میشود، میتواند اقدام کند؛ البته به شرطی که بحث قیمتی و رقابتی آن نیز حل شود.
رایزن بازرگانی سفارت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان درخصوص موانع پیش روی صادرات محصولات کشاورزی ایران به افغانستان نیز گفت: همه امور صادرات با روال عادی پیش میرود، به جز بحث سیستم بانکی و ممنوعیتهای صادراتی که موجود است. با این وجود صادرات ما به این کشور به سطح خوبی رسیده و برای افزایش آن نیز برنامههایی از جمله پذیرش هیئتهای تجاری و برگزاری نمایشگاه مدنظر داریم.
موانع گمرکی و نبود برخی زیرساختها، عامل کمبودن صادرات به افغانستان
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی هم درخصوص علت کمبودن مبادلات ما در بخش کشاورزی با کشور افغانستان گفت: گاهی مشکلات کاهش صادرات ناشی از شرایط گمرکی است؛ به عنوان مثال تعرفهها بالا است. همچنین مشاهده میشود که گاهی آنها بنا به دلایلی قادر به مبادله نیستند؛ لذا ما نیز نمیتوانیم مبادلهای با افغانستان داشته باشیم.
سیدرضا نورانی در گفت وگو با روستانیوز گفت: در کشور امکانات بالقوهای از جمله تولید، حمل و نقل و غیره برای افزایش مبادلات بین ایران و افغانستان وجود دارد؛ بنابراین باید بررسی شود که چه زیرساختهای دیگری باعث میشود صادرات ما به افغانستان تحتالشعاع قرار بگیرد.
نورانی ضمن اشاره به مشکلات کشور افغانستان عنوان کرد: مشکلاتی که در برخی شهرهای افغانستان روی میدهد، باعث شده برای کشور صادرکننده محدودیتهایی رخ دهد؛ بنابراین کشور صادرکننده با احتیاط بیشتری اقدام به صادرات میکند؛ با این حال هنوز هم مبادلات ادامه دارد و تمایل داریم این مبادلات به صورت جهشی انجام شود.
وی ادامه داد: علاوه براین در بحث مبادلات کالایی باید به این نکته دقت کرد که مبادلات باید به صورت دوطرفه باشد؛ یعنی اگر کانترهای ما وارد مرز افغانستان شد، سیستم حمل و نقلی افغانستان، تخلیه بار را انجام بدهد.
نورانی در پایان گفت: موضوع ضروری این است که تبادلات بین دو دولت ایران و افغانستان ادامه یابد، چرا که تنها در این صورت است که صادرات ما به افغانستان تسریع میشود.
واردات افغانستان از ایران سالانه ۲ میلیارد دلار است
رئیس انجمن صنایع افغانستان نیز درخصوص آخرین روند تبادلات اقتصادی ایران و افغانستان گفت: روابط تجاری دو کشور مانند قبل است و خوشبختانه عوامل خارجی نتوانسته تأثیری بر روی آن بگذارد، هرچند میزان تبادلات در نوسان است.
پیمان سخی به «ایلنا» گفت: اگرچه اطلاعات و آمار گمرک افغانستان با گمرک ایران متفاوت است، اما بهطور قطع میتوان گفت که افغانستان نزدیک به دومیلیارد دلار در سال از ایران واردات دارد.
سخی با بیان اینکه هزینه نقلوانتقال خارج از سیستم بانکی برای تاجران آنچنان نیست که بر قیمت تمامشده تأثیر زیادی بگذارد، افزود: مشکلات تحریم و هزینههای بینالمللی را نیز اینگونه رفع میکنیم که مبالغ کلان از طریق دبی و چین منتقل میشود. درواقع گردش پول از چند کشور باعث میشود که مبدأ پول مشخص نشود و تحریمها دور زده شود.
وی با اشاره به معافیت بندر چابهار از تحریمهای آمریکا گفت: در قراردادهایی که با اروپا و چین داریم، اگر ذکر شده باشد که کالا از مسیر بندرعباس ترانزیت شود یا به هر علتی در قراردادها اسمی از ایران باشد، هیچ پولی انتقال داده نخواهد شد، اما اگر چابهار محل تخلیه باشد، مشکلی بهوجود نخواهد آمد.
سخی تصریح کرد: هنوز امکانات تخلیه و حملونقل کالا در بندر چابهار مانند بندر امام(ره) نیست و به همین دلیل فقط در چند مورد خاص از این بندر ترانزیت صورت گرفته است؛ باوجوداین، میتوان گفت تبادل کالا از این منطقه تا حد زیادی برای ما مناسب است و میتوانیم علاوهبر هند کالاهای سایر کشورها را از این مسیر ترانزیتی وارد کنیم.
گزارش از یاسمن بلوردی