به گزارش روستانیوز به نقل از ایسنا، نام تربت‌حیدریه با محصول زعفران عجین شده است. این شهر اولین قطب تولید زعفران در جهان بوده است و به علت داشتن محصول مرغوب مورد استقبال بسیاری از شرکت‌های معروف صادراتی قرار گرفته است اما نکته نگران کننده این است که قطب تولید زعفران زیرمجموعه شهر مشهد قرار دارد که تولید کننده نیست، تمامی شرکت‌های برند زعفران در مشهد تنها خریدار محصول هستند آن هم با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی محصول، در این رابطه با مدیریت جهادکشاورزی و دو تن از زعفران کاران به گفت‌وگو نشستیم:
مدیر جهادکشاورزی تربت‌حیدریه در خصوص اراضی زیر کشت زعفران در این شهرستان گفت: در حال حاضر ۸۹۹۰ هکتار از اراضی قابل کشت در این شهرستان به کشت زعفران اختصاص دارد.
حسین محمدی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: به طور میانگین سالانه ۳۶ تن زعفران از مزارع این شهرستان برداشت و به بازارهای فروش عرضه می‌شود.
وی به اشتغالزایی دائم و فصلی محصول زعفران اشاره کرد و افزود: از مرحله کاشت تا پایان فصل برداشت ۹۰۰۰ نفر به صورت دائم و ۱۸۰ هزار نفر به صورت فصلی در این حوزه مشغول به فعالیت هستند.
محمدی بیان کرد: تولید زعفران در تربت‌حیدریه تعداد ۶۹۶۴ بهره‌بردار دارد و ۸۰ درصد محصول تولید شده علاوه بر شهرستان‌های استان خراسان رضوی به خارج از استان و کشورهای هدف صادر می‌شود.
وی اعلام کرد: بیشترین بازار هدف خرید محصول زعفران تربت‌حیدریه کشورهای حوزه خلیج فارس، ایتالیا و اسپانیا هستند.
نابسامانی قیمت محصول در بازار صنعت زعفران را رو به نابودی می‌برد
یکی از تولیدکنندگان مطرح زعفران در تربت‌حیدریه گفت: تولید زعفران بخش عمده‌ای از معیشت مردم در خراسان رضوی را تامین می‌کند و در این میان بر اقتصاد شهرستان‌هایی همچون تربت‌حیدریه، گناباد و قائنات که قطب تولید این محصول هستند تاثیر بسزایی دارد.
علی رضایی عدم حمایت دولت و وجود دلالان در بازار زعفران را عامل رکود این صنعت دانست و اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به نابسامانی قیمت محصول در بازار و هزینه‌های بالای کشت، صنعت زعفران رو به نابودی است و با توجه به شرایط اقلیمی استان و محدودیت منابع آبی متاسفانه کشت جایگزین برای این محصول وجود ندارد.
وی در ادامه بیان کرد: تولید زعفران در خانواده ما به صورت مورثی بوده و اکنون مدت ۲۲ سال است به عنوان نسل سوم این خانواده مشغول به کشت زعفران هستیم، اکنون ۱۲۰ هکتار زیر کشت زعفران داریم و در حال توسعه مزرعه هستیم، توسعه کشت زعفران در ۱۰۰ هکتار از اراضی در برنامه سال جاری است که در حال حاضر ۴۰ هکتار آن آماده کشت محصول شده است.
رضایی با اشاره به کاهش ۷۰ درصدی محصول زعفران در سال گذشته مطرح کرد: سال گذشته به طور میانگین برداشت محصول از هر هکتار ۵.۵ کیلوگرم بود و این در حالی است که سال زراعی ۹۹ از هر هکتار ۱۴ کیلوگرم گل خشک برداشت شده بود.
وی ادامه داد: باتوجه به کاهش نزولات آسمانی، شرایط اقلیمی بسیار نامناسب آب و هوایی به ویژه در پایان فصل زمستان سال گذشته و افت منابع آبی موجود، در سال زراعی جاری نیز با کاهش ۲۰ درصدی برداشت زعفران روبه‌رو خواهیم شد.
این تولید کننده نمونه زعفران در تربت‌حیدریه گفت: سال گذشته ۶۰۰ کیلوگرم گل خشک از مزارع زیر کشت زعفران برداشت شد و روزانه زمینه اشتغال برای ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم را فراهم کرد، همچنین تعداد ۲۱ نفر شامل آبگیر، راننده تراکتور، نیروی متخصص تاسیسات، نگهبان و... به مدت ۹ ماه به صورت ثابت در مزرعه مشغول به فعالیت هستند.
خشکسالی مشکل اساسی در حوزه صنعت زعفران
او در ادامه بیان کرد: عدم ثبات قیمت با توجه به رشد شدید تورم، کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی بیشترین خسارت را بر تولیدکنندگان زعفران تحمیل کرده است.
رضایی تصریح کرد: با توجه به اینکه قیمت زعفران ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرده اما این رشد چشمگیر جوابگوی هزینه‌های مزارع نیست زیرا هزینه کلیه تجهیزات کشاورزی نسبت به چهار سال گذشته ۱۰۰ درصد افزایش داشته در این میان کشاورز علاوه بر تجهیزات هزینه کود، آبیاری، نگهداری، کارگر و... را باید پرداخت کند که با درآمد حاصل همخوانی ندارد.
وی افزود: یکی دیگر از مشکلات زعفران کاران در این شهرستان نبود کارگر در زمان برداشت محصول است، گل زعفران به دلیل حساسیت بالا و ماندگاری کم باید بلافاصله پس از جمع کردن فرآوری شود از آنجا که بیشتر مردم در منطقه به کشت زعفران مشغول هستند کسی برای پاک کردن گل تمایل ندارد و به ناچار قسمت اعظم محصول به مشهد و مقداری هم به دشت بیاض در خراسان جنوبی منتقل می‌شود.
حضور دلالان زمینه کاهش قیمت و افت محصول را برای کشاورزان در بردارد
رضایی اعلام کرد: عدم هماهنگی کشاورزان با یکدیگر این فرصت را فراهم کرده تا دلالان گل را به صورت ترفروشی از تولیدکننده خریداری کنند و به قیمت بالاتر در بازار عرضه کنند. با افزایش برداشت گل دست دلالان در بازار زعفران زیاد شده و همین امر کاهش قیمت و خسارت کشاورز را در بردارد.
وی با اشاره به راهکار برای جلوگیری از این معضل اظهار کرد: در همین راستا با هماهنگی اداره جهادکشاورزی شهرستان کارگاه‌های آموزشی برگزار شد و تولیدکنندگان توجیه شدند که گل را به صورت خیس نفروشند و این محصول را پس از تبدیل به فرآوری در بازار عرضه کنند اما به دلیل اینکه بسیاری از کشاورزان امکانات و هزینه این اقدام را ندارند تاکنون طرح عملی نشده است.
این تولید کننده زعفران مطرح کرد: با توجه به اینکه چندین سال است کشت محصولات دیگر این منطقه مانند سیب زمینی و گوجه فرنگی صرفه اقتصادی نداشته و برای تولیدکننده پرهزینه است کشاورزان به سمت تولید زعفران روی آورده‌اند و ورود یک سری کل مالک‌ها در این حوزه تنظیم بازار عرضه و تقاضا را به هم ریخته است.
وی نبود تیم نظارتی حاکم بر بازار زعفران را مشکل در کاهش قیمت‌ها و وجود دلالان اعلام کرد و توضیح داد: در بخش صادرات تیم نظارتی حاکمی نیست و کسی بر قیمت‌ها و مکان صادرات نظارت ندارد.
خرید حمایتی زعفران انتخابی بین بد و بدتر برای تولیدکنندگان است
رضایی تاکید کرد: طرح خرید حمایتی زعفران انتخاب بین بد و بدتر بود که تولیدکننده مجبور به انتخاب بد شد، این طرح علاوه بر اینکه سودی برای تولیدکننده نداشت سبب افت قیمت و خسارت به حوزه صنعت زعفران شد. دولت سال گذشته ۶۸ تن زعفران را از تولیدکنندگان به قیمت ارزان خریداری کرد و آنها را در زمان افزایش قیمت محصول وارد بازار کرد این اقدام در صورتی که قیمت زعفران ۳۰۰ درصد افزایش داشت برای تولید کننده ضرر محسوب می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: اگر قرار است دولت کاری انجام دهد باید ابتدا یک تیم نظارتی با تجربه در این حوزه داشته باشد و با در نظر گرفتن همه جوانب طرحی را اجرا کند، کاهش قیمت خوب است اما نه به ضرر تولیدکننده با این وضعیت زمانی که تولید صرفه اقتصادی نداشته باشد کشاورز مجبور به تغییر شکل شده و این همان زوال و نابودی صنعت تولید زعفران را در پی خواهد داشت. با وجود اینکه کلیه کسبه در بازار از فروش زعفران منفعت می‌بینند زمانی که زعفران کار نفع کند پول در چرخه اقتصادی بازار تاثیر مثبت دارد.
او با اشاره به ثبت یک شرکت خصوصی و پیشرفت ۲۵ درصدی مراحل ثبت در خصوص برندسازی زعفران و توسعه صنعت تولیدی محصولش گفت: ثبت یک شرکت خصوصی جهت برندسازی محصول نفعی برای کلیه تولیدکنندگان ندارد مگر اینکه جمعی از کشاورزان با یکدیگر متحد شوند و جهت ثبت شرکت اقدام کنند تا به این وسیله قیمت در بازار جهانی توسط تولید کننده در زمان فروش محصول تعیین شود و شرکت قادر باشد محصول را به قیمت توافقی تولیدکنندگان در کشورهای جهانی به فروش برساند.
برای فرآوری محصول زعفران کارگر نداریم
در ادامه علی ناصری یکی دیگر از تولید کنندگان زعفران در تربت‌حیدریه گفت: خشکسالی و نبود کارگر جهت فرآوری محصول مشکلات اصلی در این حوزه است.
وی افزود: ۱۰ هکتار اراضی زیر کشت زعفران است و سال گذشته با تمام مشکلات مانند خشکسالی و کمبود آب از هر هکتار چهار کیلوگرم زعفران خشک جمع آوری شده که نسبت به سال ماقبلش کاهش ۷۰ درصدی داشته است.
ناصری نبود کارگر در زمان برداشت محصول را یک معضل دانست و بیان کرد: به دلیل اینکه بیشتر مردم شهرستان به کشت زعفران مشغول هستند در زمان برداشت نیروی کارگر وجود ندارد و کل گل‌ها جهت فرآوری به مشهد منتقل می‌شوند.
وی ادامه داد: سال گذشته پیش بینی شده بود در هر هکتار یک تن و ۲۰۰ کیلوگرم گل جمع آوری شود که به دلیل خشکسالی از هر هکتار ۳۳۰ کیلوگرم گل تازه جمع شد و این کاهش و افت محصول هزینه بالایی برای تولید کننده به همراه داشت.
ناصری با اشاره به هزینه بالای برندسازی مطرح کرد: این اقدام علاوه بر هزینه بالا برای کشاورز، خواب ۲ ماهه پول در چرخه تولید و صادرات را در بردارد. از این رو با چند شرکت برند در مشهد قرارداد بسته و محصول فرآوری شده به آنها فروخته می‌شود.
بخش عمده اقتصاد تربت‌حیدریه از تولید زعفران تامین می‌شود اما با وجود اینکه این شهرستان یکی از مهمترین قطب‌های تولید محصول در کشور محسوب می‌شود باید برای فرآوری محصول از کارگران مشهد و جهت صادرات تولیدات خود از شرکت‌های مشهد استفاده کنند. این عدم هماهنگی بین تولیدکنندگان دست مافیای طلای سرخ را به بازار جهانی باز کرده و در زمان افزایش گل قیمت‌های سوری سبب وارد شدن خسارت به کشاورزان می‌شود.