مهدی احمدی لفورکی- به گزارش روستانیوز، فعالان صنعت مرغداری واحدهای خود را تعطیل کنند، واردکننده گوشت مرغ و تخم‌مرغ نطفه‌دار پس از 40 سال شویم و... . این مشکلات در شرایطی رخ می‌دهد که صنعت مرغداری کشور توان تولید سالانه سه میلیون تن گوشت مرغ و صادرات 200 تا 300هزار تن از این محصول را دارد، اما تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های غلط سبب شده بازار مرغ کشور آشفته و مردم در این بازار مکاره سرگردان شوند. در همین ارتباط علی صابری، از مدیران بازنشسته وزارت جهاد کشاورزی و فعال صنعت مرغداری، راهکار رفع مشکلات را واگذاری مکانیزم بازار و قیمت‌گذاری به نظام عرضه و تقاضا، دست‌کشیدن دولت از سیاست‌های دستوری، اتخاذ تصمیمات اقتضایی و حمایت از تولیدکنندگان در هر شرایطی می‌داند. روستانیوز در ادامه برای بررسی وضعیت فعلی تأمین نهاده‌ها و بازار مرغ کشور و نیز راهکارهای برون‌رفت از مشکلات با وی به گفت‌وگو نشسته است که ماحصل آن در ادامه می‌آید.
جناب صابری، در حال حاضر وضعیت تأمین نهاده‌ها (خوراک دام و طیور) چگونه است؟
یکی از چالش‌هایی که امروزه با آن مواجه هستیم، عدم تأمین به‌موقع ارز در جهت ایجاد یک‌روند معمولی و مستمر واردات نهاده به کشور است. این مهم از این نظر اهمیت دارد که بالغ‌بر 90درصد از خوراک موردنیاز واحدهای مرغداری ما وارداتی است. با توجه به استمرار تولید گوشت مرغ، ایجاد وقفه در واردات نهاده‌ها غیرقابل‌جبران بوده و باعث افزایش قیمت نهاده‌ها در بازار و اجبار تولیدکنندگان به خرید کنجاله سویا و ذرت از بازار می‌شود که موجب نوسان قیمت تمام‌شده گوشت مرغ خواهد شد و افزایش اعتراضات به قیمت دستوری دولت نتیجه این ناهماهنگی‌ها است.
در شرایط فعلی نقش بازارگاه در تأمین نهاده‌ها چیست؟
درگذشته واردات نهاده‌های دام و طیور بدون محدودیت و با توجه به ثبت سفارش تاجران انجام می‌گرفت و کم‌تر دچار مشکلات کنونی از قبیل اعتراض تولیدکنندگان به افزایش قیمت تمام‌شده، نوسانات قیمت نهاده‌ها و کمبود نهاده می‌شدیم. با توجه به این‌که بخش اعظم دانه سویای وارداتی کنجاله برای خوراک دام و روغن آن برای مصرف مردم است، لذا حساسیت دولت در واردات محاسباتی کارشناسان، اولین دلیل متعادل‌نشدن بازار نهاده‌ها است. قبل از اتفاقات سال 1397 و در شرایط معمول دامداران و مرغداران ما حدود سه‌میلیون تن ذخیره خوراک دام و طیور در گردش داشتند که با توجه به تأخیر در تأمین دان در این سال، تمام ذخایر مصرف شد. در حال حاضر فعالیت واحدهای تولیدی ما وابسته به تأمین خوراک دام و طیور از بازارگاه است، در غیر این صورت تولیدکنندگان مجبور به خرید نهاده از بازار آزاد هستند که خرید از بازار آزاد نیز باعث افزایش قیمت تمام‌شده می‌شود که با دخالت تعزیرات حکومتی، در فرآیند تولید اختلال ایجاد می‌شود و روند تولید به‌هم می‌خورد.
در شرایط فعلی برای بهبود شرایط آشفته‌‌بازار نهاده‌ها تأمین ارز از هر طریق ممکن و با اولویت اول دارو و واکسن منجر به واردات ماهانه حداقل یک میلیون تن دانه ذرت و 350 هزار تن کنجاله سویا یا متناظر با آن دانه سویا توسط هرکس نه فقط افراد باسابقه با رعایت استانداردهای ملی و بهداشتی وارد شود، ضروری است تا با ایجاد ذخایر در گردش تولیدکنندگان که حدود سه میلیون تن است، شرایط پایداری ایجاد شود، به‌طوری‌که جابه‌جایی و حمل آن در سطح کشور آزاد باشد و تولیدکننده با خیال راحت به تولید بپردازد.
شرایط تأمین نهاده برای بازارگاه چگونه است؟
با توجه به شرایط اقلیمی و تأثیر شرایط مختلف آب و هوایی و ایجاد نوسان‌های قیمتی بهتر است مقدار واردات نهاده‌ها دستوری نباشد تا تاجران بتوانند نیاز جامعه را بر اساس شاخص قیمت جهانی وارد و تأمین کنند. نهاده‌های وارداتی پس از خروج از گمرک ابتدا در سامانه بازارگاه توسط بخش خصوصی بارگذاری، ارائه و اظهار می‌شود و سپس وزارت جهاد کشاورزی بر اساس دستورالعمل‌های موجود برای انواع گله‌های پرورشی متناسب با سن و میزان تولید هر گله اعم از دام و طیور به‌سرعت نسبت به توزیع نهاده‌ها می‌پردازند. شارژ این سامانه هم در گروی تأمین ارز و رفع مشکلات بین‌المللی در زمینه حمل‌ونقل، کشتی‌رانی و جابه‌جایی ارز و کالا و ورود به کشور است.
وضعیت جوجه‌ریزی واحدهای تولیدی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به عدم برنامه‌ریزی مناسب و عدم اتخاذ تصمیمات صحیح و به‌موقع مدیران، ممنوعیت واردات اجداد خارجی و ... توسط دولت با عدم تعادل میزان عرضه جوجه یک‌روزه با تقاضا مواجه شدیم که تنها با رفع قید و بندهای کارشناسی قابل جبران است. با توجه به اصرار دولت در ایجاد تغییر در ترکیب نژادهای مرغ صنعتی تولیدی به بهانه حمایت از تولید ملی و با توجه به ابهامات موجود در مورد عملکرد تولید سویه ملی آرین، این سویه قادر به تأمین نیاز کشور نیست. از اوایل سال 1400 با تصمیم عجولانه دولت و بدون در نظر گرفتن پتانسیل نژاد آرین با تأکید بر جایگزینی سویه آرین با نژادهای وارداتی خارجی در سال 1400- 1401، واردات جوجه اجداد حتی با ارز نیمایی یا آزاد ممنوع اعلام شده که این امر در آینده مشکل‌ساز خواهد شد.
در حال حاضر نژاد آرین چند درصد تولید را به خود اختصاص داده است؟
با توجه به تصمیم عجولانه دولت در ممنوعیت واردات اجداد خارجی، در حال حاضر سهم سویه آرین از تولید جوجه یک‌روزه به حدود 10درصد می‌رسد که در حال افزایش است.
قیمت تمام‌شده مرغ زنده در حال حاضر چقدر است و برای بهبود اوضاع چه پیشنهادی دارید؟
تصمیمات و سیاست‌های غلط باعث حذف گله‌های قبلی، عدم ورود گله‌های جدید، خالی‌ماندن اکثر واحدهای تولیدی و اجبار به جوجه‌ریزی سویه آرین موجب تغییر و تحولاتی در بازار کالاهای حائز اهمیتی همچون گوشت مرغ و تخم‌مرغ به‌عنوان ارزان‌ترین پروتئین مورداستفاده مردم شده است. با این شرایط نمی‌توانیم یک زیربخش قوی، پایدار و فعال و مطمئن برای تأمین گوشت مرغ مردم ایجاد کنیم. با توجه به وضعیت عرضه دان در بازارگاه، امروز قیمت تمام‌شده هر کیلو مرغ زنده حدود 20 تا 21هزار تومان است که البته دولت نرخ را 19هزار و 700تومان اعلام کرده.
پیشنهاد من تحلیل درست وضعیت بازار توسط مسئولان و عدم دستوری‌کردن قیمت‌ها است، زیرا قیمت حاصل میزان عرضه و تقاضاست و با توجه به این‌که اقدامات تعزیری دولت ماندگار نیست، سه هفته پس از اعمال فشارها شاهد بازگشت قیمت‌ها در بازار به قبل هستیم. در شرایط فعلی با وجود حدود 20 تا 25هزار مرغدار در سطح کشور و با مدیریت‌های مختلف و دسترسی متفاوت به کشتارگاه و بازار مصرف، بهتر است جهت جلوگیری از ایجاد شبهه قیمتی در بین مردم و جامعه، برای قیمت‌های مصوب دامنه تعیین شود؛ مثلاً برای مصرف‌کننده 30-32هزار تومان و مرغ زنده 19هزار و 500 تا 21هزار تومان، زیرا به‌عنوان‌مثال هزینه تمام‌شده تولید یک مرغداری که از بازار فاصله زیادی دارد، با مرغداری که نزدیک به بازار مصرف است، متفاوت است و با اعمال یک دامنه قیمتی می‌توان طوری عمل کرد که هزینه‌های جانبی اعم از حمل‌ونقل نهاده، حمل مرغ‌ها به کشتارگاه و... تا حدودی تأمین شود.
لازم به ذکر است که در سال‌های گذشته شرکت پشتیبانی امور دام مقدار معتنابهی ذخیره گوشت مرغ داشت که در مواقع افزایش قیمت این محصول در بازار با عرضه ذخایر خود به بازار ضمن توقف در روند افزایشی قیمت در بازار، بعضاً موجب تعدیل قیمت می‌شد. با این کار به تعزیرات، بازرسی، نیروی انتظامی، محاکم دادگستری و... نیازی نبود و در حال حاضر نیز می‌توان چنین کرد.
مسئولان وزارت جهاد در گذشته آشفتگی بازار مرغ را به خلع ید این وزارتخانه از اختیارات قانون انتزاع می‌دانستند، اما حالا که وظایف قانون تمرکز به این وزارتخانه برگشته، باز هم شاهد فروش مرغ بالاتر از نرخ مصوب هستیم. ایراد کار کجاست؟
قیمت‌ها تابع عرضه و تقاضاست و ارتباطی با قانون انتزاع ندارد. وزارت جهاد کشاورزی باید به وظیفه وجودی خود یعنی حذف بایدها و نبایدها از فرآیند تولید عمل کند.
چه شد که بعد از سال‌ها واردکننده مرغ شدیم؟
متأسفانه پیرو تصمیمات عجولانه غیر کارشناسی دو سال اخیر مدیران وزارت جهاد کشاورزی بعد از 40سال واردکننده گوشت مرغ از کشور ترکیه شدیم که البته مرغ وارداتی کیفیت خوب و مناسبی دارد.
شما به‌عنوان یک کارشناس در بازار در مواجهه با مرغ‌های وارداتی چه احساسی دارید؟
این مسأله باعث تأسف است. در شرایطی که با توجه به ظرفیت‌های امروز کشور می‌توان سالیانه حدود 200 تا 300هزار تن مرغ را به کشورهای دیگر به‌خصوص افغانستان صادر کرد، اما مثل همیشه در خواب غفلت و از دست دادن فرصت‌ها به نفع کشورهای دیگر هستیم.
تأثیرات حذف ارز چهارهزار و 200 تومانی بر تولید مرغداران و قدرت خرید مردم چیست؟
تغییر نرخ ارز باعث افزایش قیمت نهاده‌ها، افزایش نقدینگی مورد نیاز تولیدکنندگان و فشار بر مردم خواهد شد که دولت باید پیش‌بینی‌های لازم را در جهت رفع مشکلات حاصل از حذف ارز چهار هزار و 200تومانی انجام دهد. برای جلوگیری از ایجاد تنش‌های احتمالی دولت نباید وارد تغییر نرخ ارز چهار هزار و 200تومانی شود. باید از هم‌اکنون به‌ترتیب با آزادسازی ارز واردات جو شروع کند و دو ماه بعد ارز ذرت و دو ماه پس از آن ارز دانه سویا، کنجاله سویا و همه روغن‌ها آزاد شود. تا پایان سال 1400یا بهار سال جدید فرصت کافی برای اتخاذ تصمیم مناسب جهت جبران تبعات افزایش قیمت محصولات تولیدی به نفع مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان وجود دارد.
آیا افزایش یارانه 45هزار تومانی به 110هزار تومان جوابگوی تأمین نیازها بعد از رشد قیمت‌ها بر اثر حذف ارز دولتی خواهد بود؟
معتقدم یارانه‌ها باید بین همه مردم توزیع شود، مگر کسی خودش نخواهد (عدالت این است). دولت نباید مردم را به دو دسته فقیر و غنی تقسیم کند، در حالی که چنین کرده است. تعداد دریافت‌کنندگان یارانه معیشتی در آمار دولت بالغ بر 60میلیون نفر اعلام می‌شود، در صورتی که از هرکس پرسیده می‌شود، می‌گوید یارانه نمی‌گیرد. این 60میلیون نفر چه کسانی هستند؟ همه مردم چه در دهک‌های بالا چه در دهک‌های پایین باید از حق طبیعی خود یعنی گرفتن یارانه برخوردار شوند، مگر آن‌که خود شخص از گرفتن حقش امتناع کند. معتقدم افزایش 65هزار تومانی یارانه‌ها هم پاسخگوی تورم ناشی از حذف ارز دولتی نیست و به همین جهت مسئولان باید با اندیشیدن تمهیدات لازم به تأمین معیشت مردم کمک کنند؛ البته امروزه با پرداخت یارانه یک میلیون تومانی به هر نفر در ماه هم دردی از مردم دوا نمی‌شود و دولت باید با رونق اقتصادی و رفع موانع تولید و توسعه کسب و کار روش حمایتی خود را اثربخش کند.
آقای ساداتی‌نژاد با شعار اقتدار غذایی اختیار وزارتخانه را در دست گرفتند. سیاست‌های ایشان را تا به این لحظه برای حمایت از بخش دام و طیور کشور چطور ارزیابی می‌کنید؟
صحبت‌های ایشان کارشناسی‌شده و منطقی است و انتظار ما این است که ایشان با بهره‌گیری از حضور افراد مطلع، کاردان و خردمند و با جرأت بتواند در جهت رونق تولید و رفع مشکلات گام‌های بلندی بردارد.
اگر شما وزیر بودید، برای بهبود اوضاع آشفته صنعت مرغداری چه می‌کردید؟
بسیاری از کشورها حتی قادر به تأمین 20تا30درصد مواد غذایی مورد نیاز خود نیستند، اما کشور ما با توجه به ظرفیت‌های خوب خود، توان تولید حداقل 120میلیون تن محصولات کشاورزی و تأمین حدود 85درصد از نیاز مردم را دارد و به‌راحتی می‌تواند بر مشکلات مردم فائق آید. باید گفت مشکلات ما ناشی از حرف‌های نسنجیده و بدون تفکر و عجولانه است که توسط مصرف‌کننده، مدیر دولتی و تولیدکننده زده می‌شود. ما باید به‌پیش‌بینی آینده بپردازیم و برای مردم چارچوبی تعیین کنیم که تکلیف خود را بدانند. بوروکراسی شدید اداری، عدم وجود اتخاذ سیاست‌های ثابت در امر واردات و صادرات، مدعی‌بودن 20تا 25دستگاه در امر صدور مجوزهای تولید، تأمین‌نشدن به‌موقع ارز واردات نهاده‌ها و از دست دادن بازارهای صادراتی که به سختی به‌دست آمده‌اند؛ از جمله موانع سد راه تولید است؛ به عنوان مثال ورود به بازار قطر کار مشکلی است، زیرا پول خوب می‌دهد و جنس باکیفیت می‌خواهد و هر کشوری را برای ورود به بازارش پذیرش نمی‌کند، اما یکی از تولیدکنندگان ما توانست جهت صدور گوشت مرغ به بازار قطر ورود کند، اما او با تصمیمات اشتباه وزیر صمت و ممنوعیت صادرات، علی‌رغم تمام هزینه‌های انجام شده نتوانست حتی یک کیلو گوشت مرغ به قطر صادر کند.