پس از مدت‌ها مناقشه میان سازمان محیطزیست و مسئولان معدن چادرملو برای گرفتن مجوز اکتشافات معدنی در منطقه آنومالی D۱۹ در شهرستان بافق، بالاخره مسئولان معدن موفق شدند، مجوزهای لازم را برای «اکتشافات مقدماتی در D۱۹» دریافت کنند؛ اتفاقی که به نظر برخی‌ها باید آن را تغییر رویکرد در سازمان محیطزیست با ورود عیسی کلانتری به‌عنوان رئیس جدید این سازمان تلقی کرد؛ زیرا در چند سال گذشته رئیس پیشین سازمان محیطزیست ایران مخالف هرگونه انجام عملیات معدنی در منطقه آنومالی D۱۹ بود. فعالان محیطزیست نیز معتقدند اگرچه چند سالی است که جمعیت یوز در این منطقه حفاظت شده کاهش پیدا کرده؛ اما فعالیت‌های اکتشاف معدن در این منطقه باعث از بین رفتن زیستگاه یوزپلنگ می‌شود و در صورتی که دوباره جمعیت یوز احیا شود، دیگر زیستگاهی برای حضور این‌گونه حیات‌وحش در این منطقه وجود نخواهد داشت. مرتضی اسلامی، عضو مؤسسه انجمن یوزپلنگ ایرانی، با بیان این‌که منطقه دره‌انجیر در استان یزد از مهم‌ترین کریدورهای مهاجرت یوزپلنگ به حساب می‌آید، گفت: براساس مطالعاتی که در این منطقه صورت گرفته است، به‌طور تقریبی همه یوزپلنگ‌هایی که در دره‌انجیر و بافق تصویرشان توسط دوربین‌ها گرفته شده، بیش از یک‌بار از این منطقه عبور کرده‌اند و این نشان‌دهنده این است که این منطقه از لحاظ مهاجرتی چقدر حائز اهمیت است. وی با تأکید بر اهمیت این منطقه به‌عنوان زیستگاهی برای یوزپلنگ ایرانی تصریح کرد: بی‌شک فعالیت‌های اکتشافی و استخراج معدن این منطقه را ناامن کرده و حیوانات وحشی ازجمله یوزپلنگ و شکارهای آن از این منطقه دیگر عبور نخواهد کرد و از این منطقه رانده خواهند شد که این امر بسیار مهمی است. این فعال محیطزیست با بیان این‌که در چند سال گذشته جمعیت یوز در این منطقه کاهش پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: شاید این موضوع مهم نباشد که جمعیت فعلی یوز در این منطقه چه تعدادی است، اما حفظ زیستگاه بسیار مهم است، چراکه تخریب زیستگاه یک فرآیند برگشت‌ناپذیر است و اگر جمعیت یوز احیا شود و دوباره جمعیت آن افزایش پیدا کند، دیگر زیستگاهی وجود ندارد که بخواهد یوزپلنگ در آن منطقه ادامه حیات دهد. به موازات این‌که باید تلاش کرد تا جمعیت یوز افزایش پیدا کند، باید زیستگاه‌ها را نیز حفظ کرد؛ چراکه حفظ زیستگاه باعث افزایش جمعیت یوز می‌شود و طبیعی است که اگر زیستگاه را از بین ببریم دیگر نمی‌توانیم جمعیت یوز را افزایش داده و آن را احیا کنیم. اسلامی ادامه داد: متأسفانه جمعیت یوز در این منطقه کاهش پیدا کرده و از سال ۹۰ زاد و ولد در منطقه دره‌انجیر به صفر رسیده است، از همین رو ممکن است سازمان حفاظت محیطزیست به‌دلیل کمبود یوز در این منطقه مجوز برای اکتشاف این معدن را صادر کرده باشد، اما باید بدانیم که در هر زمانی که در زیستگاه‌های مجاور حفاظت قوی‌تر شده و جمعیت یوز افزایش پیدا کند، از آن‌جا که یوز مهاجرت بین زیستگاهی دارد، قطعاً زیستگاه‌های دیگر نیز اشغال می‌شوند. وی با تأکید براین‌که اکتشاف معدن در این منطقه باعث از بین رفتن زیستگاه می‌شود، خاطرنشان کرد: حداقل ضرری که این اکتشاف می‌تواند به زیستگاه وارد کند، تردد کامیون‌ها در آن منطقه است که باعث از بین رفتن امنیت جانوران می‌شود. همچنین اگر فعالیت‌های معدن با انفجار همراه باشد عرصه فیزیکی و توپوگرافی منطقه را از بین خواهد برد و این تغییر غیرقابل بازگشت خواهد بود. حمید ظهرابی، معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست، معتقد است که تفاهم‌نامه اکتشاف معدن d۱۹ در دره‌انجیر یک تفاهم بردـ برد است و اگرچه سازمان حفاظت محیطزیست با توجه به نامه وزارت صنعت، معدن و تجارت به ریاست‌جمهوری درباره دریافت مجوز معدن در این منطقه به ناچار مجوز را صادر کرده است، اما توانسته براساس این تفاهم‌نامه دو منطقه کم‌کی و منطقه کوه شیرکوه را به مناطق حفاظت شده تحت حفاظت سازمان محیطزیست اضافه کند. ظهرابی درباره اکتشاف معدن در منطقه حفاظت‌شده دره‌انجیر گفت: منطقه پناهگاه حیات وحش دره‌انجیر یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی است و در این مناطق چندین محدوده معدنی بسیار بزرگ وجود دارد، ازجمله آنومالی d۱۹ و ده‌ها منطقه پراکنده دیگر که در این زیستگاه یا فعال هستند یا قرار بوده فعال شوند و مجوز‌هایشان را یا دریافت کرده یا در حال انجام اقدامات برای دریافت مجوز هستند.
وی با اشاره به فعالیت‌های اکتشافی در منطقه شکار ممنوع در نزدیکی منطقه دره‌انجیز خاطرنشان کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت تحقیقاتی را درباره اکتشاف معدن در این مناطق انجام داده و مناطقی را مشخص کرده بود که در آن‌ها فعالیت اکتشاف معدن انجام شود. معدن d۱۹ نیز یکی از این محدوده‌ها بود که سال‌ها وزارت صنایع و معادن درخواست اکتشاف معدن در این منطقه را داشت و سال‌ها در کش‌وقوس بود تا بالاخره این وزارتخانه طی مکاتبه‌ای با رئیس‌جمهور بر اساس قوانین و مقررات درخواست کرده بوده تا با توجه به اهمیت اشتغال اهالی منطقه درباره اکتشاف در این معدن تصمیم‌گیری شود تا همان‌طور که در قانون پیش‌بینی شده است، این معدن فعال شود.
بیکاری ۸ هزار نفر در منطقه به‌دلیل کمبود مواد معدنی
معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست ادامه داد: دو مجموعه بزرگ معادن آهن که در استان یزد قرار دارد با کمبود مواد معدنی و سنگ آهن مواجه بوده و مسئولان وزارت صنعت احتمال می‌دهند که در چند سال آینده تعداد بسیاری از اهالی منطقه که در این مجموعه‌ها مشغول هستند و به گفته مسئولان این معادن شامل چهار تا هشت‌هزار نفر می‌شود و معیشت‌شان به این مجموعه‌ها وابسته بود، به‌دلیل کمبود مواد معدنی درپی تعطیلی کارخانه بیکار شوند. ظهرابی تصریح کرد: در این مرحله با توجه به دستور رئیس‌جمهور ما وارد تعامل با وزارت صنایع شده و تصمیم گرفتیم در صورتی که قرار است این معدن فعال شود با تعامل با وزارت صنایع و معادن بخش‌های دیگری از زیستگاه‌ها را نجات داده و برهمین اساس دو منطقه به مناطق حفاظت شده اضافه شود. یکی از این مناطق منطقه کم‌کمی که منطقه شکار ممنوع در بهاباد است و از مناطق و زیستگاه‌های بسیار بااهمیت یوزپلنگ بوده که تاکنون خارج از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیطزیست قرار داشت. همچنین منطقه کوه شیرکوه نیز بر اساس این تفاهم‌نامه به مناطق حفاظت شده اضافه شده است.
توقف فعالیت معادنی که ارزش افزوده ندارند
وی ادامه داد: همچنین در این منطقه تعداد زیادی مجوز معدنی به وزارت صنایع داده شده بود که براساس این تفاهم‌نامه ابطال شده و مقرر شده تعداد معادنی که در این مناطق فعال بودند بعد از اتمام دوره بهره‌برداری دیگر فعالیتی نداشته باشند و همه فعالیت‌های معادن در این مناطق متوقف شده و فقط معادن فلزی اجازه فعالیت کردن داشته باشند و معادن سنگ و معادنی که از نظر اقتصادی آن‌چنان ارزش افزوده ایجاد نمی‌کنند بعد از یک دوره بهره‌برداری متوقف شود. معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست ادامه داد: معتقدم این تصمیمات بسیار خوب بود و در نهایت به سود سازمان حفاظت محیطزیست تمام می‌شود و همچنین با امضای این تفاهم‌نامه رونق اقتصادی که منطقه به آن نیاز دارد و جلوگیری از بیکار شدن هزاران نفر در این استان را تضمین می‌کرد، اتفاق افتاد. همچنین ما چندین توافق دیگر در ارتباط با این معدن با وزارت صنایع و معادن انجام دادیم، ازجمله این‌که به هیچ عنوان اجازه استقرار تأسیسات در این محل برای فرآوری فعالیت‌های معدنی نخواهند داشت و باید ماده معدنی به‌وسیله تسمه نقاله به کارخانجات منتقل شود.
اجازه احداث جاده داده نشده است
ظهرابی با بیان این‌که مسئولان این معدن حق ایجاد جاده در این منطقه را نیز ندارد و باید از جاده موجود استفاده کند، خاطرنشان کرد: همچنین تمهیدات دیگری که منجر می‌شود اثرات تخریبی فعالیت اکتشافی معدن در این منطقه کم‌تر شود در این تفاهم‌نامه دیده شده است. وی با اشاره به توافق ضمنی دیگری که با وزارت صنایع درباره این معدن اکتشافی صورت گرفته است، تصریح کرد: براساس این تفاهم ضمنی مقرر شده اگر محدوده معدن آن‌چنان که وزارت صنایع می‌گویند، ارزش اقتصادی زیادی نداشته و بعد از انتشار گزارش عملیات اکتشافی مشخص شود، این معدن، معدن بزرگی نیست، فعال نمی‌شود و اقدامات درباره اکتشاف در این معدن کنسل می‌شود. ظهرابی با بیان این‌که بر اساس این تفاهم‌نامه اکتشاف در این منطقه با کم‌ترین آثار تخریبی ادامه پیدا می‌کند، یادآور شد: در مجموع این تفاهم‌نامه یک تفاهم‌نامه بردـ برد است و هر دو طرف یعنی سازمان حفاظت محیطزیست و وزارت صنایع به نوعی از آن راضی هستند. وی در پاسخ به این پرسش که ممکن است بر اثر اقداماتی ازجمله انفجار در این معدن زیستگاه‌ها دچار تخریب شده و به‌طور کامل از بین برود، گفت: فعالیت در این معدن بدون انفجار و انجام اقدامات تخریبی است و قرار شده از روش‌هایی استفاده شود که کم‌ترین آثار تخریبی را برای منطقه داشته باشند و قطعاً اگر قرار باشد در آینده از این معدن باطله‌برداری صورت بگیرد به‌طور حتم حجم عملیات تخریبی در این منطقه زیاد شده و اجازه فعالیت داده نمی‌شود، در حال حاضر این معدن در مرحله اکتشاف است و در این مرحله عملیات تخریبی زیادی در منطقه صورت نمی‌گیرد و با توجه به این‌که یکی از شرایط ما استفاده از جاده‌های موجود است نمی‌توانند تأسیسات سنگینی را به این منطقه منتقل کنند. معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست با تأکید براین‌که ما نیز نگران تخریب در این منطقه هستیم، گفت: بی‌شک بیکار شدن هشت‌هزار نفر در این منطقه میزان تخریب بیش‌تری برای محیطزیست خواهد داشت و باید تعادلی بین این دو مسأله ایجاد می‌شد و با توجه به این‌که میزان یوز در این منطقه در سال‌های اخیر کاهش پیدا کرده است مدیرکل سازمان حفاظت محیطزیست یزد نیز موافقت خود را با این موضوع اعلام کرد و با توجه به این‌که مدت‌هاست در این منطقه یوزی مشاهده نشده است باعث شد تا سازمان حفاظت محیطزیست فعالیت اکتشافی در این منطقه را بپذیرد، اما امیدواریم که در این منطقه ذخیره بزرگی از معدن وجود نداشته باشد و فعالیت اکتشافی متوقف شود. ضمن این‌که چندین معدن آنومالی دیگر نیز در این منطقه بود که همه آن‌ها بر اساس این توافقنامه فعالیت در آن‌ها متوقف می‌شوند و اجازه کار کردن در آن‌ها را دیگر ندارند.