کاهش نرخ دلار و یورو در چند روز گذشته بر پیچیدگی بازار ارز در کشور افزوده است. این موضوع از یک سو باعث امیدواری مردم به شکسته‌شدن قیمت‌های بازار شده و از سویی موجب نگرانی کسانی شده است که با خرید دلار در این بازار متلاطم سرمایه‌گذاری کرده‌اند. نوسان در بازار ارز از سال گذشته آغاز شد و با خروج آمریکا از برجام و شروع تحریم‌ها اولیه و نگرانی از نوع و شدت تحریم‌های ثانویه کاخ سفید علیه ایران، روندی صعودی داشت؛ نوسان‌هایی که با برخی سوءاستفاده‌ها و دست‌های پشت پرده در بازار ارز در ارتباط بود و با افزایش نرخ مسکن، خودرو و دیگر کالاهای اساسی و مورد نیاز جامعه، وضعیت اقتصادی کشور و به ویژه معیشت مردم را تحت‌الشعاع قرار داد. اما اکنون نرخ ارز در کشور تا اندازه‌ای پایین آمده و بنا بر اخباری که از تهران و شهرهای مختلف منتشر شده است؛ کاهشی چشمگیر داشته، چنان‌که کسانی که سرمایه خود را به دلار تبدیل کردند، لحظاتی پر اضطرابی را سپری کردند. با این همه این پرسش مطرح است که چه عواملی در کاهش نرخ دلار نقش داشته‌اند؟ آیا می‌توان این روند کاهشی را ثبات نگه داشت و مانع افزایش دوباره نرخ دلار شد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها با تنی چند از نمایندگان مجلس گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌آید.
باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم
محمد حسینی شاهرودی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس، درباره راهکارهای ارائه شده برای کاهش نرخ ارز گفت: راهکارها در شورای عالی اقتصادی سران سه قوه ارائه و تصویب شده است که بر مبنای آن اختیاراتی به بانک مرکزی داده‌اند تا مداخلاتی را در بازار داشته باشد. وی با اشاره به پیشنهادهای کمیسیون اقتصادی مجلس برای تشکیل بازار متشکل ارزی گفت: عواملی چون تعمیق بازار ارزی نیما و صدور بخشنامه‌هایی برای تسهیل صادرات و واردات با هدف تأمین نیاز مردم، در کاهش نرخ ارز تأثیرگذار بوده‌اند. حسینی شاهرودی با بیان این‌که رشد بادکنکی و حباب ارز را داشته‌ایم، عنوان کرد: ما به فعالان اقتصادی و مردم درباره ریسک سرمایه‌گذاری در بازار ارز هشدار دادیم. در این زمینه بانک مرکزی وارد شد و نرخ ارز را اعلام کرد که بر مبنای آن خرید انجام شد تا جلوی سوءاستفاده دلالان را بگیرد تا دوباره برای کشور بحران ایجاد نکنند. وی یادآورشد: در زمان بروز بحران ارزی، کسانی بدون تخصص و بدون این‌که نیاز داشته باشند، در این عرصه سرمایه‌گذاری کردند و هشدارها را نادیده گرفتند و اکنون باید نتایج آن را تحمل کنند. نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی بر حفظ آرامش در بازار ارز تأکید و عنوان کرد: بانک مرکزی باید در کنار سیاست‌های گذشته که در بحث تأمین ارز برای فعالان اقتصادی و نیز فرآیند صادرات و واردات کالا اعمال کرده است، تمهیدات و بخشنامه‌های جدیدی را در دستور کار قرار دهد که فعالان اقتصادی با اعتماد به این بخشنامه‌ها در شش ماه تا یک سال آینده بتوانند فعالیت خود را انجام دهند. وی تأکید کرد: ما باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم و بر مبنای این اعتماد به آن‌ها اختیار دهیم تا بخشی از مشکلات اقتصادی کشور حل شود.
لنگرگاه‌های اقتصادی کشور باید به خوبی شناسایی شود
همایون یوسفی، نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی، هم درباره کاهش نرخ ارز گفت: این‌که نرخ ارز به یک‌باره بالا و پایین می‌رود، یعنی نرخ آن از ساختار‌های اقتصادی تبعیت نمی‌کند و عوامل دیگری که ریشه داخلی دارند، در این مسائل دخیل هستند. وی ادامه داد: نوسان نرخ ارز، زندگی مردم را متلاطم کرده که این رویه به نفع نظام مردم نیست و انتظار می‌رود دولت در این زمینه جدیت بیش‌تری داشته باشد و با بررسی دلایل بروز آن، از ایجاد چنین امواجی در آینده جلوگیری کند. نماینده مردم اهواز با بیان این‌که ساختار اقتصادی و تولید ناخالص داخلی کشور به اندازه‌ای بزرگ و بالا است که تحمل این امواج را دارد، تصریح کرد: این موج‌ها ضرباتی را به اقتصاد کشور وارد می‌کند که در بلندمدت جبران‌ناپذیر است. وی درباره مدیریت بازار ارز که اکنون نرخ‌های آن کاهش یافته است، تأکید کرد: مدیریت نرخ ارز با دستورالعمل ممکن نیست، بلکه باید لنگرهای ساختار اقتصادی کشور در نقاطی قرار گیرند که به واسطه آن نرخ ارز کنترل شود. این نماینده مجلس افزود: اکنون لنگرگاه‌های مناسبی در اقتصاد نداریم؛ در حالی که مردمی‌شدن اقتصاد در کشور از جمله این لنگرگاه‌ها است. باید گفت اقتصاد ایران از دولتی بودن رنج می‌برد. یوسفی ارتباط مناسب با اقتصادهای بزرگ دنیا با در نظر گرفتن منافع ملی را از دیگر ضرورت‌های اقتصادی و موثر در تقویت ارزش پول ملی برشمرد و گفت: ما این ارتباطات را اکنون نداریم و نبود این لنگرگاه‌ها سبب می‌شود با هر موجی شاهد نوسان در نرخ ارز باشیم.
دامنه در ثبات بازار نقش تعیین‌کننده دارد
عبدالرضا مصری، نماینده مردم کرمانشاه و عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، نیز گفت: ما در مدیریت بازار اقداماتی انجام دادیم که راه تنفس بازار را بست و در نتیجه بازار دچار نوسان شد. وی افزود: در صورتی می‌توان به ثبات در نرخ ارز امیدوار بود که قیمت‌ها در یک دامنه مورد انتظار شناور باشد؛ اگر بازار خود را در این دامنه قیمتی تطبیق دهد، به تبع آن با تعدیل نرخ کالاها مواجه می‌شویم. این نماینده مجلس تصریح کرد: دامنه قیمتی در ثبات بازار ارز نقش تعیین‌کننده دارد؛ یعنی اگر قرار است نرخ ارز هشت هزار تومان باشد، این رقم باید بین هفت‌هزار و 900 تا هشت‌هزار و 100 تومان افزایش و کاهش داشته باشد و نه بیش‌تر؛ اما اگر نوسان‌ها بدون یک دامنه مشخص ادامه یابد، مدیریت آن به سختی ممکن است. مصری افزود: اگر عوامل موثر بر بازار ارز طبیعی باشد و بانک مرکزی نیز شرایط بازار را به خوبی مدیریت کند، نرخ ارز به ثبات نسبی می‌رسد.
دولت قیمت ارز را مدیریت کند
سید کاظم دلخوش، نماینده مردم صومعه‌سرا در مجلس شورای اسلامی، درباره عوامل موثر در کاهش نرخ ارز در کشور گفت: در این زمینه چندین عامل موثر نقش دارد؛ نخست تأکید اتحادیه اروپا بر حفظ برجام و ایجاد سازکار ویژه گروه 1+4 برای حفظ برجام با برقراری تبادلات مالی و بانکی و تسهیل صادرات نفت است. وی ادامه داد: عامل دیگری که در کاهش نرخ ارز تأثیرگذار بوده، سیاست واردات ارز از سوی دولت است که بر اساس آن هر کسی می‌تواند و مجاز است که ارز به کشور وارد کند. عملیات موشکی و پهپادی کشور علیه تروریست عامل دیگری است که امنیت سرمایه‌گذاری را در کشورهای حامی تروریست، کاهش داده است. دلخوش با بیان این‌که انتظار می‌رود دولت ثبات قیمت ارز را مدیریت کند، افزود: عوامل مذکور باعث تزلزل در بازار ارز شده و هم‌زمان کسانی که ارز در خانه داشتند، ارز خود را وارد برای فروش به بازار آوردند و همین مسأله باعث کاهش نسبی نرخ ارز در کشور شد.