سازمان تعاونی روستایی استان آذربایجان شرقی نیز در راستای رشد بخش کشاورزی و تعاونی‌ها اقدامات گوناگونی داشته است. آن‌چنان‌که علی‌اکبر نژادرضا، مدیر سازمان تعاونی روستایی استان آذربایجان شرقی، می‌گوید، ترویج کشاورزی قراردادی، راهکار تکمیل زنجیره تولید و کوتاه‌کردن دست واسطه‌ها است و تعاونی روستایی استان هم در همین جهت حرکت می‌کند. در همین راستا و برای آگاهی از فعالیت‌های سازمان تعاون روستایی استان آذربایجان شرقی گفت‌وگویی با مدیر آن داشته‌ایم که در ادامه می‌آید.
در خصوص تشکل‌های تعاونی روستایی استان آذربایجان شرقی و زیرساخت‌های آن‌ها توضیح دهید.
تعداد انبارهای موجود در استان آذربایجان‌شرقی ۲۰۰واحد با ظرفیت 105هزار و 934تن بوده که 9واحد جمع‌آوری شیر از دامداران، چهار واحد پمپ بنزین فعال، ۷۵فروشگاه تعاونی، ۱۷۹فروشگاه مواد سوختی و ۲۲واحد باسکول فعال را در اختیار دارند. همچنین پنج واحد بذر گندم آبی و دیم و جو در چاراویماق، هشترود، بستان‌آباد و میانه با تولید بذر اصلاح شده هشت‌هزار و 250تن داریم و در مورد خود تشکل‌ها باید گفت حدود ۳۲۵شرکت فعال داریم که ۱۴۶شرکت تعاونی روستایی، ۹۷شرکت به‌عنوان تعاونی کشاورزی تخصصی، چهار شرکت تعاونی زنان و ۳۳شرکت تعاونی تولید روستایی را شامل می‌شوند. لازم به ذکر است که در ۱۶شهرستان استان اتحادیه شرکت‌های تعاونی روستایی فعال است و در خود استان هم هفت اتحادیه و ۲۱نظام صنفی استانی و شهرستانی داریم.
گفتنی است نظام صنفی یک تشکل تازه‌تأسیس است که در راستای دفاع از عملکرد صنفی بهره‌برداران در بخش کشاورزی و منابع طبیعی تشکیل شده و قرار است در سال آینده در قالب هر شهرستان یک اتاق فعال شود که به برگزاری انتخابات اتحادیه‌های شهرستانی در هر صنف بستگی دارد و بعد از تشکیل اتاق در هر شهرستان، اتاق کشوری نیز تشکیل خواهد شد که دستورالعمل این کار ابلاغ شده است و بعد از برطرف شدن کرونا عملیاتی خواهد شد؛ ضمن این‌که صندوق تعاون روستایی ایرانیان را هم در استان داریم که در سطح استان فعالیت می‌کند.
اهم فعالیت‌های سازمان تعاون روستایی استان آذربایجان‌شرقی از دهه فجر سال گذشته تاکنون چه بوده است؟
خرید تضمینی گندم به میزان 253هزار و 120تن؛ خرید توافقی محصولات کشاورزی به میزان 112هزار و 389تن و خرید دانه‌های روغنی به میزان دوهزار و 685تن از جمله فعالیت‌های ما بوده است. لازم به ذکر است خرید تضمینی و حمایتی طبق دستورالعمل دولت انجام می‌شود و کل هزینه‌های جانبی برعهده دولت است، ولی خرید توافقی با استفاده از منابع خود تشکل‌ها و در جهت حمایت از تولید، ثبات قیمت‌ها به نفع تولیدکنندگان و کوتاه‌کردن دست واسطه‌ها انجام می‌گیرد. همچنین خدمات توزیع 113هزار لیتر مواد سوختی توسط چهار جایگاه موجود در شبکه انجام شده است.
وضعیت کشاورزی قراردادی در استان آذربایجان شرقی چگونه است؟
کشاورزی قراردادی اتفاق جدیدی است که در داخل استان رخ داده و به‌عنوان حلقه گم‌شده بخش کشاورزی محسوب می‌شود. در این روش تولید دست واسطه‌ها کوتاه و توجه به زنجیره تولید بیش‌تر می‌شود. این کار امسال در تبریز برای اولین‌بار با هلدینگ میهن (شرکت طبیعت‌گرای میهن) و برای کاشت کلزا شروع شده است. این شرکت با خود کشاورزان قرارداد می‌بندد که طی آن هر کشاورز مبلغ ۲۰درصد پیش‌بینی مبلغ فروش محصولش را در ابتدای کار می‌گیرد تا در تأمین بذر، کود و مرحله داشت که هزینه‌های خاص خود را دارد، با مشکل مواجه نشود و به جای تلف شدن وقتش در بانک جهت دریافت تسهیلات از طریق پول دریافتی از قرارداد مشکلات خود را حل کند. لازم به ذکر است که قیمت خرید این محصولات ۹درصد بالاتر از نرخ خرید تضمینی اعلام‌شده توسط دولت خواهد بود که امیدواریم با این قرارداد، سطح کاشت در سال آینده بیش‌تر شود. به اعتقاد من، ثبت این قرارداد یکی از نقاط قوت استان آذربایجان شرقی در سطح کشور است که موفق شدیم در زمینه کشت کلزا به ثمر برسانیم؛ به‌گونه‌ای که از کشاورزی قراردادی در آذربایجان شرقی در زمینه کشت کلزا در سایر استان‌ها الگوبرداری می‌شود.
در زمینه تهیه و توزیع سموم و کودهای شیمیایی مورد نیاز کشاورزان، تعاون روستایی استان چه عملکردی داشته است؟
کل کودهای شیمیایی که از دهه فجر سال98 تا به امروز توسط این مجموعه در اختیار کشاورزان قرار گرفته، 53هزار و 331تن و سموم شیمیایی توزیع شده در میان کشاورزان هم ۱۱۵تن بوده است که به صورت شبکه‌ای و توسط خود تشکل‌های کشاورزی هر منطقه و با نظارت مستقیم سازمان تعاون روستایی انجام می‌شود؛ ضمن این‌که در بعضی مناطق مانند آذرشهر و بناب خدمات ویژه‌ای ارائه شده و تشکل‌ها کودهای شیمیایی و سموم را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهند؛ به‌طوری‌که در طول ماه از آن‌ها شیر و محصولات دیگر را خریداری و در پایان هر ماه با کشاورز تسویه‌حساب می‌کنند تا آن‌ها برای خرید مایحتاج خود مانند کودهای شیمیایی و سموم دچار مشکلات مالی نشوند.
در راستای ایجاد انسجام و نظم‌بخشیدن به اموال غیرمنقول تعاون روستایی چه اقداماتی شده است؟
در این زمینه به مجموعه‌های تحت‌پوشش ابلاغ شده است که برای اموال غیرمنقولی که وجود دارد، سند تک‌برگ گرفته شود؛ به این دلیل معمولاً اموال شرکت‌ها به گونه‌ای است که هرچند گاهی مدیرعامل یا هیئت‌مدیره مجموعه تغییر می‌کند و شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که دست‌درازی‌هایی اتفاق می‌افتد، اما اگر سند مشخصی وجود داشته باشد، این اتفاق هرگز پیش نمی‌آید و در صورت پیش آمدن هم قابل‌دفاع و قابل عودت خواهد بود.
برای حمایت از کشاورزان و تقویت تولید چه کرده‌اید؟
در سال جاری با ورود در خرید سیب زیر درختی و عقد قرارداد با کارخانه از اول مردادماه قیمت آن را از ۸۰۰ و ۸۵۰ به یک‌هزار و 200تومان رساندیم و مقدار زیادی سیب از شهرهای اهر و مرند خریداری کردیم که این کار هم به تولیدکننده و هم به تثبیت بازار کمک بزرگی کرد. همچنین طبق هماهنگی انجام‌شده با معاونت اقتصادی منطقه آزاد مقرر شد در صورت فراهم‌بودن شرایط منطقه، محصولات تولیدی بخش کشاورزی اعم از سیب، مرکبات و انواع کنسرو از طریق شبکه تعاونی‌های روستایی تأمین و به کشور ارمنستان صادر شود؛ ضمن این‌که به دلیل این‌که شهرستان هشترود بیش‌ترین تولید گندم استان را دارد، بنابراین درخواست ایجاد یک سیلوی دوهزار تنی را دادیم که زمین مورد نیاز خریداری شده و صدور پروانه نیز در مراحل نهایی است که امیدواریم به‌زودی مراسم افتتاح پروژه را شاهد باشیم.
همچنین تفاهم‌نامه‌ای با صندوق توسعه کشاورزی داشتیم تا در شهرک «آخولا» با مشارکت بخش خصوصی، اتحادیه تعاونی روستایی استان و صندوق توسعه کارخانه صنایع تبدیلی رب و پوره سیب راه‌اندازی شود که زمین از طرف تعاونی روستایی استان و تأمین سرمایه از طرف بخش خصوصی خواهد بود.
در شهرستان‌های هشترود و چاراویماق هم در نظر داریم که تولید بذر را بالا ببریم که در این راستا ۶۰۰میلیون تومان وام از بانک مرکزی برای چاراویماق، حدود دو میلیارد تومان در جهت به‌روزرسانی سایت بوجاری بذر به شهرستان هشترود و ۵۰۰میلیون تومان هم به اتحادیه مرکز بوجاری میانه پرداخت شده است.
پیشنهاد شما برای بهبود خدمات در بخش کشاورزی چیست؟
مشکل اصلی و اساسی که در بخش کشاورزی و زیرمجموعه‌های آن احساس می‌شود، تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش و تنخواه است؛ بنابراین پیشنهاد من به‌عنوان یک خدمتگزار این است که اگر تسهیلات تأمین نهاده‌های تولید و مایحتاج بهره‌برداران از طریق شرکت‌ها به صورت متمرکز توسط بانک‌ها تأمین و به وسیله شرکت‌های تعاونی توزیع شود، این امر هم به نفع بانک خواهد بود و هم به سود کشاورز؛ ضمن این‌که برای تأمین نقدینگی بازرگانی محصولات کشاورزی باید تسهیلاتی در قالب قانون بودجه با درصد کم به تشکل‌ها پرداخت شود تا دست دلالان و واسطه‌ها برای تأثیرگذاری بر قیمت‌ها کوتاه شود.
گزارش از احمد سجادی‌فر