این صنعت به دلیل این‌که جزو صنایع کم‌آب‌طلب محسوب می‌شود، با توجه به کمبود منابع آبی کشور، اهمیت خود را در میان تولیدات دامی نشان داده است. گوشت شتر مرغ نیز در گروه گوشت‌های قرمز طبقه‌بندی شده و از ارزش غذایی بسیار بالایی برخورداراست، به‌طوری که می‌توان گفت یکی از کم‌چرب‌ترین و سالم‌ترین نمونه‌های گوشت قرمز در دسترس است. متأسفانه در شرایط فعلی نوسانات ارزی و افزایش قیمت نهاده‌ها تأثیر منفی خود را بر این صنعت همانند سایر صنایع تولیدی گذاشته است و تولیدکنندگان فعال در این حوزه را با مشکلاتی جدی مواجه ساخته است. در این راستا گفت‌وگویی با یکی از فعالان حوزه پرورش شتر مرغ انجام داده‌ایم که در ادامه می‌آید.
نوسانات ارزی و قیمت بالای نهاده‌ها مشکل اصلی صنعت پرورش شترمرغ است
حسین شیخ‌هادی، مدیرعامل شرکت آریاکن (پروژه مشترک شتر مرغ ایران-کانادا)، فعالیت‌های این شرکت را متشکل از چندین بخش خواند و گفت: این شرکت دارای سایت جوجه‌کشی برای تولید جوجه است. تعدادی از این جوجه‌ها جهت پرواربندی و استحضال گوشت به بازار عرضه شده و بخشی دیگر به بازار هدف (عراق، ارمنستان، پاکستان، تاجیکستان و...) صادر می‌شود. همچنین تعدادی از این جوجه‌ها نیز برای پیش مولد و مولد نگهداری می‌شوند. وی در ادامه افزود: هردوبخش ذکرشده دارای سودآوری مناسب بوده و اگر فردی تصمیم به فعالیت در این حوزه دارد، بهتر است ابتدا یک یا دو دوره را در بخش پرواری بگذراند و سپس وارد بخش پرورش شترمرغ مولد شود. شیخ‌هادی تولید و فروش تخم شترمرغ را از دیگر فعالیت‌های این شرکت عنوان و اظهار داشت: 85 تا 90 درصد تخم شترمرغ نطفه‌دار بوده و بخشی از آن به کشورهای دیگر مانند ارمنستان (با قیمت 27 دلار) صادر می‌شود. 90 درصد از تخم شترمرغ برای جوجه‌کشی خریداری و وارد انکوباسیون می‌شود و 10 درصد باقیمانده برای مصرف خوراکی در بازار با قیمت 15هزار تومان به ازای هر عدد عرضه می‌شود. مدیرعامل شرکت آریاکن در ادامه تأکید کرد: پرورش‌دهندگان شترمرغ معمولاً به جوجه شترمرغ به عنوان کالایی باارزش نگاه می‌کنند و برای آن برنامه‌ریزی مالی دارند، در نتیجه فروش تخم شترمرغ به عنوان کالای خوراکی زیاد در برنامه‌کاری پرورش‌دهندگان قرار نمی‌گیرد. وی در ادامه به فروش پر شترمرغ اشاره کرد و گفت: پر شترمرغ برای تولید گردگیر (داستر)، شاه‌پر علم‌های محرم، پوشاک، صنایع رنگ‌بری و صنعت ماشین‌سازی استفاده می‌شود. همچنین صادرات پوکه تخم شترمرغ نیز یکی دیگر از فعالیت‌های این شرکت است. در سال گذشته صادرات این محصول به کشور آلمان (دو یورو به ازای هر پوکه) انجام گرفت و در سال جاری جمع‌آوری پوکه تخم شترمرغ هنوز به اتمام نرسیده است و پس از جمع‌آوری ان‌شاء‌الله صادر خواهد شد. مدیرعامل شرکت آریاکن، پرورش شترمرغ برای تولید گوشت را یکی از اهداف اصلی شرکت‌های پرورش شترمرغ عنوان کرد و گفت: 50 تا 60 درصد محصول نهایی پرورش شترمرغ، گوشت است و برنامه‌ریزی اصلی پرورش‌دهندگان بر این مبنا قرار دارد. چربی نیز محصول دیگری از شترمرغ است که از آن به عنوان ماده اولیه صنایع آرایشی و بهداشتی، انواع شامپو و انواع کرم استفاده می‌شود. وی در ادامه گفت: پوست شترمرغ نیز برای تولید چرم باکیفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کشورهای دیگر صادر می‌شود. شیخ‌هادی در ادامه استان‌های مناسب برای پرورش شترمرغ را برشمرد و تصریح کرد: به دلیل این‌که استان سمنان نزدیک به تهران بوده و دارای شرایط آب و هوایی بسیار مناسب است، به عنوان استان شترمرغ‌خیز شناخته می‌شود. استان‌های مرکزی، قم، البرز، قزوین و سایر استان‌های کم‌رطوبت نیز برای پرورش شتر مرغ مناسب هستند و تنها استان‌هایی نظیر گیلان و مازندران به دلیل رطوبت بالا و همچنین وجود پرندگان مهاجر توصیه نمی‌شود. وی در ادامه توضیحاتی درباره روند دریافت مجوز پرورش شترمرغ ارائه داد و گفت: گرفتن پروانه بدین صورت است که متقاضیان باید ابتدا طرح توجیهی خود را ارائه دهند و پس از تکمیل روند طرح مذکور، به جهاد کشاورزی منطقه (روستا یا شهر) مراجعه کرده و پس از بررسی و در صورت نبود مشکل، طرح تأیید شده را دریافت کنند. وی در ادامه گفت: پس از تأیید طرح، اداره جهاد کشاورزی منطقه در صورت لزوم متقاضی را به بانک برای دریافت تسهیلات معرفی می‌کند و در نهایت بانک مربوطه نیز طبق طرح مالی، تسهیلات لازم را در اختیار متقاضی خواهد گذاشت. مدیرعامل شرکت آریاکن نوسانات ارزی و قیمت نامطلوب نهاده‌ها را مشکل اصلی صنعت پرورش شترمرغ دانست و گفت: متأسفانه افزایش قیمت نهاده‌ها روی این صنعت تأثیر منفی گذاشته است؛ به عنوان مثال قیمت سویا قبل از نوسانات ارزی یک هزار و650 تومان به ازای هر کیلوگرم بود، در حالی که اکنون با قیمت دوهزار و250 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در بازار یافت می‌شود. ذرت نیز قبل از جریانات اقتصادی اخیر 700 تومان به ازای هر کیلوگرم بود که در حال حاضر با قیمت یک هزار و 150تومان خریداری می‌شود. قیمت مکمل‌های غذایی شترمرغ نیز با افزایش سرسام‌آوری همراه شده است. قبل از انفجار قیمت ارزی اخیر، مکمل غذای شتر مرغ با قیمت 9 هزار تومان به ازای هر کیلوگرم خریداری می‌شد، اما متأسفانه در حال حاضر قیمت این مکمل 27 هزار و 700 تومان به ازای هر کیلوگرم است. روغن مورد نیاز برای جیره غذایی پرندگان نیز که روزی با قیمت 65 هزار تومان (به ازای هر حلب 16 کیلویی) خریداری می‌شد، اکنون بسیار گران شده و اگر روند به به همین شکل ادامه یابد، پرورش شترمرغ امسال سودی را به دنبال نخواهد داشت. در حال حاضر یک شترمرغ پروار با قیمت دو میلیون تومان (کیلویی 19 تا 20 هزار تومان) در بازار عرضه می‌شود. در صورتی که بخواهیم قیمت نهایی گوشت شترمرغ را با توجه به قیمت نهاده‌هایی نظیر مکمل 27 هزار تومانی و روغن جیره غذایی پرنده124 هزار تومانی تنظیم کنیم، قیمت تمام شده آن بسیار افزایش خواهد یافت. شیخ‌هادی در ادامه ضریب تبدیل شترمرغ را1/3 دهم به ازای یک کیلوگرم تا سن 10 ماه اعلام کرد و گفت: بسته به نژاد شتر مرغ و همچنین کیفیت اقلام خوراکی مورد استفاده، عدد ضریب تبدیل تغییر خواهد کرد. وی در ادامه عدم ثبات قیمت‌ها را سم مهلکی برای صنایع تولیدی و پرورشی دانست و گفت: پرورش‌دهندگان در ابتدای کار باید برای قیمت نهاده‌ها، هزینه تولید و قیمت تمام شده محصول برنامه‌ریزی کنند تا میزان بهره‌وری و سود کار مشخص شود. همیشه باید میان قیمت عرضه و تقاضا تعادل برقرار باشد، اما در حال حاضر این تعادل به هم خورده و تولیدکنندگان نمی‌توانند درباره فعالیت آتی خود برنامه‌ریزی کنند. با توجه به افزایش سرسام‌آور قیمت اقلام و نهاده‌های دامی، قیمت پرنده زنده یا گوشت تغییر چندانی نکرده است.