صالح نژاد

هم‌زمان با دهه مبارک فجر،‌ مدیرعامل موسسه‌ جهاد نصر در گفت‌وگو با «روستانیوز»‌ طرح‌های در دست اجرای این موسسه‌ را با اشاره به دستاوردهای آن بیان کرد.

محمدجواد صالحی‌نژاد با تبریک ایام الله دهه فجر، طرح «۵۵۰ هزار هکتاری احیای دشت‌های خوزستان و ایلام»، «طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور» و «طرح آب‌رسانی به دشت سیستان در سطح ۴۶ هزار هکتار» را سه طرح در دست اجرای موسسه جهاد نصر معرفی کرد و گفت: طرح احیای اراضی ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام حاصل مصوبات سفر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۵ به استان خوزستان است که فاز اول آن در ۲۹۵ هزار هکتار اجرا شده.

صالحی‌نژاد در معرفی این طرح گفت: این طرح با محورهای توان توسعه کشاورزی استان خوزستان و برنامه‌های دستیابی به آن در سال ۱۳۷۶ توسط وزرای امور اقتصاد دارایی، نیرو، جهاد کشاورزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه با محورهای ذیل به محضر مقام معظم رهبری ارسال شد: «خدمات مهندسی و زیربنایی آماده کردن اراضی و راه‌های دسترسی و توسعه باغ‌ها»، «تحقیقات و مطالعات»، «سازماندهی نظام بهره‌برداری و نظام اجرایی»، «صنایع تبدیلی و تکمیلی»، «مکانیزاسیون کشاورزی‌، خدمات‌، نهاده‌ها و اصلاح دیمزارها»، «دامداری‌، دامپروری و آبزیان» و «احیای منابع طبیعی و آبخیزداری». سپس در سال ۱۳۸۹ مؤسسه جهاد نصر به‌عنوان مجری طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتاری دشت­های استان‌های خوزستان (حدود ۵۰۰ هزار هکتار) و ایلام (حدود ۵۰ هزار هکتار) تعیین شد.

مدیرعامل موسسه جهاد نصر درباره میزان اعتبارات تخصیص‌یافته به این طرح گفت‌: در اولین سفر استانی دولت یازدهم در سال ۱۳۹۲ به استان خوزستان با تخصیص ۵/۱ میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی‌، عملیات اجرایی طرح آغاز شد و با شتاب چشمگیری ادامه پیدا کرد. عملیات اجرایی طرح شامل‌‌ احداث شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی، اجرای زهکشی زیرزمینی، تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی است‌.

به گفته وی‌، در سال شروع طرح حدود ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی دارای شبکه اصلی در دست اجرا قرار گرفت که از این میزان ۲۰۰ هزار هکتار آن دارای شبکه فرعی بود‌. با احداث و بهره‌برداری از شبکه‌ها در فاز اول طرح این فاصله بر طرف و امکان استفاده مناسب از سرمایه‌گذاری‌های بالادستی فراهم شده است.

‌‌

مهم‌ترین اهداف طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام

بنا بر اعلام مدیر عامل موسسه جهاد نصر مهم‌ترین اهداف طرح احیای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان عبارتنداز:

  • تقویت امنیت غذایی کشور؛
  • ارتقای بهره‌وری و توسعه پایدار منابع آب و خاک؛
  • امکان ایجاد قطب کشاورزی با اجرای کشاورزی مدرن از طریق حمایت از تشکل‌های بهره‌بردار مردم‌نهاد؛
  • استفاده از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بالادست شبکه‌های فرعی آبیاری؛
  • ایجاد اشتغال پایدار در سطح منطقه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم؛
  • افزایش ۵/۹ میلیون تن محصولات کشاورزی؛
  • ایجاد بستر مناسب جهت توسعه صنایع‌تبدیلی مواد غذایی ازجمله‌ احداث کارخانه‌های تولید شکر با توسعه چغندرقند در محدوده طرح، به‌منظور حذف واردات شکر به کشور.

اجرای فاز اول طرح

صالحی‌نژاد با بیان این‌که درحال‌حاضر فاز اول این طرح اجرا شده است، عملیات اجرا شده در فاز اول را به شرح زیر اعلام کرد:

  • پیشرفت فیزیکی عملیات اجرایی از سال ۸۷ تا سال ۱۳۹۷، معادل ۲۹۵ هزار هکتار شبکه‌های فرعی آبیاری، ۱۸۳ هزار هکتار زهکشی زیرزمینی و ۱۹۸ هزار هکتار تجهیز و نوسازی اراضی، شامل تسطیح اساسی، قطعه‌بندی، هندسی‌سازی و یکپارچه‌سازی اراضی است؛
  • اجرای ۲۳ هزار و ۱۰۰ کیلومتر شبکه آبیاری؛
  • احداث ۱۶۵ ایستگاه پمپاژ شبکه آبیاری؛
  • نصب و راه‌اندازی ۵۳ دستگاه ماشین آبیاری سنتر پیوت؛
  • احداث ۱۰۴ ایستگاه فیلتراسیون شبکه آبیاری؛
  • اجرای چهارهزار و ۹۰۰ کیلومتر جاده سرویس شبکه فرعی آبیاری؛
  • احداث ۴۰ هزار سازه شبکه آبیاریغ
  • اجرای ۱۰ ایستگاه پمپاژ شبکه زهکشی؛
  • اجرای چهار هزار کیلومتر زهکش رو باز؛
  • اجرای چهار هزار کیلومتر جاده سرویس زهکشی؛
  • احداث شش‌هزار و ۷۰۰ سازه زهکش رو باز؛
  • اجرای ۲۷ هزار و ۸۰۰ کیلومتر لوله‌گذاری لترال جهت اجرای عملیات زهکشی زیرزمینی؛
  • اجرای یک‌هزار کیلومتر زهکش جمع‌کننده (لوله‌ای)؛
  • احداث ۵۲ هزار سازه مربوط به عملیات زهکشی زیرزمینی؛
  • ۱۳۸ میلیون مترمکعب حجم عملیات خاکی تسطیح اراضی؛
  • احداث پنج‌هزار کیلومتر جاده دسترسی مزارع؛
  • اجرای ۷۰۰ کیلومتر شبکه توزیع آب درون مزارع در وسعت سه‌هزار و ۳۰۰ هکتار در شهرستان‌های آبادان و خرمشهر.

اعتبارات هزینه‌شده در فاز اول طرح

 مدیرعامل موسسه جهاد نصر درباره هزینه‌کرد فاز اول طرح هم گفت‌: طی سال‌های ۸۷ تا ۹۳ از محل تملک دارایی و سایر منابع مبلغ هشت‌هزار و ۲۰۳ میلیارد ریال و طی سال‌های ۹۳ تا ۹۷ مبلغ یک‌هزار و ۳۶۰ میلیون دلار معادل ۴۴ هزار و ۴۹۲ میلیارد ریال از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی تخصیص‌یافته و با آزاد‌سازی مبلغ ۴۰ میلیون دلار اعتبار باقی‌مانده و پرداخت مطالبات، جمعاً مبلغ ۵۷ هزار و ۹۵ میلیارد ریال هزینه شده است.

به گفته وی‌، در پایان سال ۹۶ مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار از اعتبارات طرح بابت تکمیل شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی به وزارت نیرو تخصیص یافته است‌.

 صالحی‌نژاد عنوان کرد‌: فاز اول طرح در قالب بیش از ۲۲۵ پروژه و با مشارکت بالغ‌بر ۱۲۱ شرکت پیمانکاری، ۳۳ شرکت تأمین‌کننده، ۴۰ شرکت مشاور و متوسط هفت‌هزار و ۸۵۰ نفر نیروی انسانی در سال اجرایی شده است؛ همچنین به‌طور متوسط حدود ۵۵۰ دستگاه ماشین‌آلات تخصصی (اسکریپر و ترنچر شامل تولیدات داخلی) و در حدود سه‌هزار و ۷۰۰ دستگاه ماشین‌آلات سنگین و نیمه‌سنگین در پروژه‌ها مشغول فعالیت بوده‌اند.

به گفته وی‌، پروژه‌های مربوط به فاز اول طرح در۲۰ شهرستان استان خوزستان و سه شهرستان استان ایلام شامل‌ شوش، دزفول، اندیمشک، شوشتر، دشت آزادگان، هویزه، حمیدیه، اهواز، باوی، شادگان، امیدیه، هندیجان، بهبهان، رامشیر، رامهرمز، خرمشهر، آبادان، ایذه، لالی، کارون و شهرستان‌های دهلران‌، مهران و چرداول اجرا شده است.

 

نتایج و دستاورد‌های طرح

مدیرعامل جهاد نصر در بخشی از گفته‌های خود به تشریح نتایج و دستاوردهای فاز اول طرح پرداخت و تصریح کرد:‌‌ اجرای فاز اول طرح سبب افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی (به‌علت بهینه‌سازی مصرف آب و اصلاح خاک) و نیز افزایش توان اقتصادی و درآمد پایدار برای کشاورزان و مردم منطقه شده و تثبیت جمعیت، اشتغال‌زایی، جلوگیری از مهاجرت و حفظ امنیت مرزها را فراهم آورده است. ایجاد اشتغال در دوره اجرا به‌طور متوسط هفت‌هزار و ۸۵۰ نفر، ایجاد اشتغال مستقیم در زمان بهره‌برداری حدود ۷۹ هزارنفر‌، ایجاد اشتغال غیرمستقیم در زمان بهره‌برداری حدود ۸۲ هزارنفر، به‌کارگیری ۱۲۱ شرکت پیمانکاری، ۴۰ شرکت مهندسی مشاور، ۳۳ شرکت تولیدکننده و تأمین‌کننده کالا و تجهیزات ازجمله دستاوردهای اجرای فاز اول طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام است.

افزایش بهره‌وری در استفاده از آب کشاورزی با اجرای روش‌های نوین آبیاری

بخشی از دستاوردهای فاز اول، به افزایش بهره‌وری در استفاده از آب کشاورزی با اجرای روش‌های نوین آبیاری اختصاص دارد. صالحی‌نژاد با بیان این مطلب گفت‌: براساس اطلاعات معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، پس از بهره‌برداری کامل از طرح، پتانسیل کاهش مصرف آب حداقل به میزان متوسط سه‌هزار مترمکعب در هر هکتار برای احداث شبکه آبیاری و زهکشی و تجهیز و نوسازی اراضی ایجاد خواهد شد. همچنین راندمان مصرف آب از ۳۵ درصد (قبل از اجرای طرح) به‌طور متوسط به ۶۰ درصد خواهد رسید (در شبکه‌های تحت‌فشار به ۸۰ درصد، کم‌فشار به ۶۰ درصد و ثقلی به ۵۵ درصد) که حدود ۸۸۵ میلیون مترمکعب در سال صرفه‌جویی به‌همراه خواهد داشت.

مدیر عامل موسسه جهاد نصر در ادامه تصریح کرد: براساس اولویت اجرای روش‌ها نوین آبیاری و مطالعات امکان‌سنجی انجام گرفته، شبکه‌های آبیاری احداث شده در فاز اول طرح به شرح ذیل است‌:

  • شبکه‌های آبیاری تحت‌فشار (بارانی و قطره‌ای) ۴۶ هزار هکتار معادل ۱۶ درصد؛
  • شبکه‌های آبیاری کم‌فشار (لوله) ۵۴ هزار هکتار معادل ۱۸ درصد؛
  • شبکه‌های آبیاری ثقلی با کانال پیش‌ساخته (کانالت) ۱۰۳ هزار هکتار معادل ۳۵ درصد؛
  • شبکه‌های آبیاری ثقلی کانال درجا ۹۲ هزار هکتار معادل ۳۱ درصد؛

رشد و رونق اقتصادی مهم‌ترین دستاورد اجرای فاز اول طرح ۵۵۰ هزار هکتاری

صالحی‌نژاد افزایش تولید محصولات کشاورزی، رونق اقتصادی در بخش کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان را از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای فاز اول طرح ۵۵۰ هزار هکتاری عنوان کرد و گفت: میزان تولیدات کشاورزی در سال شروع طرح (۱۳۸۷) در محدوده فاز اول حدود ۷۵/۱ میلیون تن بوده است، این میزان در سال زراعی ۹۶-۹۷ (محدوده ۲۵۰ هزار هکتار از اراضی مورد بهره‌برداری) حدود ۲۵/۵ میلیون تن رسید که نشان‌دهنده افزایش ۵/۳ میلیون تن محصول نسبت به سال پایه است. بخشی از این افزایش تولید به‌واسطه عملیات تجهیز و نوسازی، آب‌شویی و اصلاح خاک است که به‌مرور زیرکشت محصولات کشاورزی قرار گرفته‌اند. بدیهی است با توجه به افزایش سطح زیرکشت در سال زراعی ۹۸-۹۹ به حدود ۲۸۰ هزار هکتار و روند افزایش کیفی اراضی، افزایش تولید محصولات کشاورزی ادامه خواهد داشت.

وی افزود‌: افزایش تولید فاز اول در شرایط توسعه و در افق ۱۴۰۴ در قالب کشت محصولات گندم، جو، ذرت، شلتوک، حبوب، دانه‌های روغنی، سبزی و صیفی، چغندرقند، نباتات علوفه‌ای و باغ‌ها با تأمین برخی الزامات نظیر رفع مشکلات شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی در محدوده طرح (به‌خصوص زهکش‌های اصلی)، انجام عملیات آب‌شویی اراضی و اصلاح خاک، ارتقای ضریب مکانیزاسیون، ایجاد صنایع‌ تبدیلی و تکمیلی ازجمله کارخانه قند از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی‌، تأمین اعتبارات و تسهیلات دولتی و بانکی و بازاریابی داخلی و خارجی میسر خواهد بود.

دستاوردهای حین اجرا یا عملیات مهندسی

صالحی‌نژاد درباره دستاوردهای فنی و مهندسی ناشی از اجرای فاز نخست طرح گفت‌: یکی از نتایج مهندسی ارزش پروژه‌ها استفاده از فیلتر مصنوعی به‌جای فیلتر طبیعی (شن و ماسه) در زهکش‌های زیرزمینی (در سطح ۱۸۳هزار هکتار فاز اول طرح) است که علاوه‌بر صرفه‌جویی در میزان مصرف مصالح شن و ماسه به‌میزان حدود پنج‌میلیون مترمکعب و کاهش اثرات سوء محیط‌زیستی، بالغ‌بر یک‌هزار و ۶۲ میلیارد ریال نیز در هزینه‌ها صرفه‌جویی شده است.

یکی دیگر از نتایج مهندسی ارزش، کاهش عمق کارگزاری زهکش‌های زیر زمینی در حدود ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر نسبت به طراحی اولیه است که به گفته وی‌، باعث کاهش تخلیه آب زهکش‌ها در رودخانه‌ها، کاهش اثرات سوء محیط‌زیستی و کاهش هزینه عملیات اجرایی شده است.

مدیرعامل موسسه جهاد نصر به استفاده از کانالت به‌جای احداث کانال درجا اشاره کرد که در طراحی اولیه پروژه‌ها دیده شده بود و افزود: استفاده از کانالت موجب کاهش پرت زمین در اجرای احداث کانال‌ها (در حدود دوهزار و ۴۷۰ هکتار در ۱۰۳ هزار هکتار شبکه احداثی با کانالت)، سرعت در انجام کار، کاهش احجام خاک‌ریزی، عمل‌آوری بهتر بتون (استفاده از بتون مسلح به‌جای غیرمسلح) شده است. بازنگری و تغییر در روش‌های آبیاری از ثقلی به کم‌فشار و تحت‌فشار که در طراحی‌های قبل از اجرای طرح مدنظر بود، از دیگر دستاوردهای حین اجرا با عملیات مهندسی در فاز نخست این طرح است.

پشتیبانی و حمایت از صنایع داخلی

مدیرعامل جهاد نصر‌‌ از دیگر دستاوردهای فاز نخست طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام را پشتیبانی و حمایت از صنایع داخلی عنوان کرد و گفت: در حین اجرای فاز اول این طرح‌، با پشتیبانی و حمایت موسسه جهاد نصر‌، طراحی و ساخت ماشین‌آلات تخصصی مورد نیاز عملیات تسطیح و اجرای زهکشی زیرزمینی شامل اسکریپر و ترنچر به تعداد ۳۳۰ دستگاه توسط بخش خصوص صورت پذیرفت. علاوه‌بر این ۹ کارخانه تولید کانالت توسط بخش خصوصی در استان خوزستان با حمایت موسسه جهاد نصر احداث شد.

سایر اقدامات و دستاوردهای فاز اول طرح

مدیرعامل موسسه جهاد نصر سایر اقدامات و دستاوردهای ناشی از اجرای فاز نخست طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام را به‌صورت فهرست‌وار به شرح ذیل اعلام کرد:

  • امکان سرمایه‌گذاری در بخش تولید شکر از طریق توسعه کشت چغندرقند به میزان ۳۰ هزارهکتار در فاز نخست و نیاز به احداث دست‌کم پنج کارخانه تولید قند و شکر، به‌دلیل مزیت کشت پاییزه در استان‌های خوزستان و ایلام؛
  • حمایت در تشکیل و توانمند‌سازی تشکل‌های بهره‌برداری؛
  • اجرای مزارع الگویی (۳۱ مزرعه الگویی در سطح ۴۴۵ هکتار) و پایلوت‌های آب‌شویی و تهیه دستور‌العمل‌های مربوطه؛
  •  اجرای ۳۳ پایلوت آموزشی با محوریت آموزش بهره‌برداران طی سال‌های ۹۳-۹۵ در سطح ۴۵۷ هکتار.
  • آموزش بهره‌برداران در زمینه مدیریت برنامه‌ریزی آبیاری و بهره‌برداری از شبکه‌ها و تهیه دستور‌العمل‌های مربوطه؛
  • انجام مطالعات هندسی‌سازی و یکپارچه‌سازی با مشارکت بهره‌برداران و تهیه دستورالعمل‌‌های مربوطه؛
  • نحوه اخذ سهم مشارکت ۱۵ درصد بهره‌برداران براساس مفاد مندرج در قانون بودجه سنواتی و همچنین آیین‌نامه اجرایی تبصره ۲۱ سال ۱۳۹۲ به‌صورت تهاتر اراضی که در اثر اجرای طرح (عملیات اجرایی پروژه‌ها) از چرخه تولید خارج شدند، شامل عرصه کانال‌ها، زهکش، جاده‌های دسترسی و سرویس بین مزارع که بر اساس ارزش‌گذاری توسط سه نفر از کارشناسان رسمی دادگستری محاسبه و اعمال شد؛
  • نحوه آزاد‌سازی اراضی بهره‌برداران (عدم پرداخت خسارت کشت)‌ قبل از اجرای عملیات اجرایی و ورود ماشین‌آلات به اراضی، آزادسازی اراضی توسط کارشناسان، تسهیلگری امور اجتماعی شرکت‌های پیمانکاری طرف قرارداد با توافق با کشاورزان و بهره‌برداران ذی‌نفع و امضای توافق‌نامه بین طرفین اراضی برای آغاز کار در اختیار پیمانکار قرار گرفت؛
  • طراحی نظام مستندسازی طرح آب و خاک، ثبت درس‌آموخته‌ها و تجربیات فاز اول در قالب چهار بخش (تجربیات کارفرمایی، مدیریت طرح، مشاوران و پیمانکاران) و تهیه و تدوین گزارش مستند‌سازی فرآیند مدیریت و اجرای پروژه‌ها (۳۰ پروژه منتخب)‌، یکی از کارهای ارزشمند انجام شده در فاز اول طرح است که امکان تسریع در زمان اجرا و کاهش هزینه‌ها را در فاز دوم فراهم می‌سازد.

ظرفیت بی‌نظیر موسسه جهاد نصر برای اجرای طرح‌های بزرگ

صالحی‌نژاد با اشاره به این‌که طرح احیای اراضی ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام در تاریخ کشاورزی ایران بی‌سابقه است و فراتر از آن طرحی است که در خاورمیانه مشابهی برای آن متصور شود‌، گفت‌: فاز اول طرح ۵۵۰ هزار هکتاری با دقت فراوان انجام شد و تحولی عظیم را در کشاورزی کشور رقم زد‌.

‌‌مدیرعامل موسسه جهاد نصر تأکید کرد: اجرای فاز اول این ابر پروژه‌، تجارب ارزنده‌ای را برای موسسه جهاد نصر به ارمغان آورد. تجاربی که از آن می‌توان به‌عنوان راهبرد در سایر پروژه‌ها استفاده کرد؛ به‌عبارت دیگر تجربیات ناشی از اجرای فاز اول طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام ظرفیت عظیمی را در موسسه جهاد نصر ایجاد کرده است؛ به‌طوری‌که این موسسه می‌تواند پروژه‌ها و طرح‌های بزرگی را که بنا به صلاح‌دید مقامات مسئول تعریف می‌شود، در هر نقطه‌ای از کشور اجرا کند‌. بر این‌ اساس موسسه جهاد نصر با اطمینان اعلام می‌کند برای اجرای این مأموریت‌ها از توانایی و آمادگی لازم برخوردار است.

جبران هزینه‌های اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری با تولید ۵۰۰ هزارتن شلتوک

صالحی‌نژاد با اشاره به اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری رهبر معظم انقلاب در ایلام و خوزستان گفت: استان خوزستان در سال ۹۶ با خشک‌سالی مواجه بود. سال ۹۷ سیل آمد، اما در سال جاری به‌ برکت اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری که به‌نام مقام معظم رهبری مزین شده، تنها ۵۰۰ هزارتن شلتوک برنج تولید شده که در واقع این میزان تولید به‌تنهایی هزینه‌های اجرای طرح را پوشش داده است.

بخش دوم ویژه‌نامه جهاد نصر

اشتغال پایدار ۶۴ هزار بهره‌بردار سیستانی با اجرای طرح آب‌رسانی به دشت سیستان

مدیرعامل موسسه جهاد نصر از اجرای طرح آب‌رسانی به دشت سیستان به‌عنوان یکی دیگر از طرح‌های در دست اجرای موسسه جهاد نصر نام برد و افزود: این طرح در دو بخش «احداث ایستگاه‌های پمپاژ و اجرای شبکه اصلی و فرعی آبیاری» و «اجرای سامانه‌های آبیاری داخل مزارع» درحال اجراست.

صالحی‌نژاد درخصوص میزان اعتبارات تخصیص‌یافته برای اجرای این طرح هم گفت: براساس آخرین ابلاغیه، از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور در اسفند سال ۱۳۹۷، میزان اعتبار این طرح معادل ۳۴ هزار و ۱۹۸ میلیارد ریال است.

اهداف طرح آب‌رسانی در سیستان

صالحی‌نژاد درباره مهم‌ترین اهداف طرح آب‌رسانی در سیستان گفت: طرح آبیاری دشت سیستان به‌منظور مقابله با اثرات منفی خشک‌سالی‌های منطقه سیستان و همچنین آثار احداث سدهای مخزنی بر روی رودخانه هیرمند در کشور افغانستان و کاهش جریان ورودی مطمئن به ایران به‌منظور دست‌یابی به اهداف زیر تعریف و اجرای آن در دستور کار قرار گرفت:

- جلوگیری از مهاجرت ساکنان منطقه و پیامدهای ناگوار اجتماعی و سیاسی آن برای کل کشور؛

- حفظ و پایداری سیستان به‌عنوان منطقه استراتژیک در جغرافیای امنیتی کشور؛

- احیای کشاورزی قابل برنامه‌ریزی و اسکان رضایت‌مندانه مردم؛

- حفظ و تثبیت اکوسیستم طبیعی و انسانی دشت سیستان؛

- بهره‌وری هوشمندانه و بهینه از منابع پایه تولید؛

-  کمک به تأمین اشتغال و درآمد ساکنان منطقه.

دستاوردهای طرح آب‌رسانی در سیستان

مدیرعامل موسسه جهاد نصر‌‌ پیشرفت فیزیکی کل طرح را ۹۷ درصد اعلام کرد و افزود: اجرای طرح آب‌رسانی در سیستان باعث ایجاد اشتغال پایدار برای بیش از ۶۴ هزار نفر از بهره‌برداران و کشاورزان منطقه شده است. علاوه‌بر این بهبود حدود ۴۶ هزار هکتار از اراضی نیمه‌آبی از پیامدهای اجرای این طرح است.

صالحی‌نژاد تأمین تمامی خدمات، کالاها و تجهیزات مورد نیاز طرح از مشاوران، پیمانکاران، تأمین­کنندگان و سازندگان داخلی در قالب بیش از ۲۵۰ قرارداد‌‌ را یکی دیگر از دستاوردهای این طرح اعلام کرد و افزود: میزان تولید محصول در طرح (وضع موجود) ۷۲۵/۱۶۰ تن بوده است که براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، با اجرای این طرح پیش‌بینی می‌شود میزان تولید محصول در پنج سال اول به‌‌ ۷۶۴/۸۷۶ تن و در‌‌ پنج سال دوم به‌‌ ۱/۲۳۰/۳۳۶ تن افزایش یابد.

پیشرفت فیزیکی ۹۷ درصدی طرح آب‌رسانی به سیستان

صالحی‌نژاد‌‌ پیشرفت فیزیکی طرح آب‌رسانی به سیستان را ۹۷ درصد اعلام کرد و گفت: به‌زودی سه‌ درصد باقی‌مانده طرح نیز عملیاتی می‌شود.

حجم عملیات اجرایی طرح آب‌رسانی

مدیر عامل موسسه جهاد نصر حجم عملیات اجرایی طرح آب‌رسانی سیستان را به شرح ذیل اعلام کرد:

  • از سه‌هزار و ۱۸۱ کیلومتر لوله پلی‌اتیلن سه‌هزار و ۱۴۵ کیلومتر معادل (۹۹ درصد) لوله‌گذاری شده است.
  • از ۵۰۱ کیلومتر لوله GRP‌، ۴۹۸ کیلومتر معادل (۹۹.۶درصد) لوله‌گذاری شده است‌.
  • از ۷۸ کیلومتر لوله فولادی ۷۸ کیلومتر معادل (۱۰۰ درصد) لوله‌گذاری شده است‌.
  • عملیات احداث حوضچه‌های بتنی و سازه‌های وابسته به میزان ۹۵ درصد تاکنون به اتمام رسیده است.
  • ایستگاه‌های پمپاژ و عملیات وابسته اعم از الکتریکال‌، مکانیکال و ابزار دقیق به میزان ۹۸درصد تاکنون به اتمام رسیده است.
  • خرید شیرآلات و تجهیزات به میزان ۹۸ درصد تاکنون به اتمام رسیده است.
  •  نصب شیرآلات و تجهیزات به میزان ۶۰ درصد تاکنون به اتمام رسیده است.

عملکرد طرح‌‌

صالحی‌نژاد با اعلام این‌که میزان تقاضای کشاورزان در کل طرح ۱۳ هزار و و۲۰۰ هکتار بود، سطح طراحی شده را ۱۲هزار و ۴۰۰ هکتار اعلام کرد و گفت‌: تاکنون پنج‌هزار و ۵۹۰ هکتار عملیات سطح اجرا شده و سطح آماده تحویل چهارهزار و ۹۰۰ هکتار است.

طرحی برای محرومیت‌زدایی در سیستان

مدیرعامل موسسه جهاد نصر با اشاره به این‌که این طرح همچون طرح احیای ۵۵۰ هزارهکتار اراضی دشت‌های خوزستان و ایلام با هدف محرومیت‌زدایی و رونق اشتغال در بخش کشاورزی در دست اجراست، تأکید کرد: سیستان یکی از محروم‌ترین مناطق کشور است که به‌دلیل خشک‌سالی‌های پی‌درپی و به‌ویژه خشک شدن دریاچه هامون با معضلات جدی در بخش کشاورزی مواجه شده است‌، برهمین اساس اجرای طرح آب‌رسانی با هدف رونق دوباره کشاورزی در سیستان در دستور کار قرار گرفت و بنا به توانمندی‌های موسسه جهاد نصر‌، این موسسه مجری این طرح شد.

بخش سوم ویژه‌نامه

مهار آب‌های مرزی‌‌

مدیرعامل موسسه جهاد نصر گفت: با اجرای ۹۵ درصد شبکه فرعی آبیاری زهکشی غرب در شمال‌غرب‌، ۵.۶ میلیارد مترمکعب آب‌های مرزی مهار شد.

مدیر عامل موسسه جهاد نصر طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور را یکی از سه طرح بزرگ در دست اجرای این موسسه معرفی کرد و گفت: این با موافقت مقام معظم رهبری، پیشنهاد و با پیگیری ویژه ریاست محترم جمهوری، مصوبات شورای عالی امنیت ملی و مصوبه مرداد ماه ۱۳۹۳ هیئت محترم دولت یازدهم، تحت عنوان طرح شبکه‌های فرعی آبیاری متناظر با شبکه‌های اصلی رودخانه‌های غرب و شمال‌غرب کشور به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد و اجرای آن در دستورکار قرار گرفت‌.

صالحی‌نژاد درباره سطح این طرح و اعتبار‌‌ تخصیص‌یافته برای اجرای آن تصریح کرد: سطح مصوب در این طرح براساس آخرین ابلاغ سازمان برنامه و بودجه، حدود ۲۲۷ هزار هکتار و‌‌ اعتبار آن بالغ‌بر ۵۰ هزار میلیارد ریال است که از محل منابع صندوق توسعه ملی تأمین و توسط سازمان برنامه و بودجه کشور به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شده است. به گفته وی‌، با توجه به واریز اولین بخش اعتبار در اسفندماه ۹۳، عملیات اجرایی طرح از ابتدای سال ۹۴ آغاز شده است.

اهـداف اصلـی طـرح

 مدیرعامل موسسه جهاد نصر در ادامه‌، اهداف طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور را به شرح ذیل اعلام کرد:

  • مهار و تنظیم آب‌های خروجی از مرزهای غربی کشور با هدف اولیه هفت‌ میلیارد مترمکعب؛
  • حفظ امنیت مناطق غرب و شمال‌غرب کشور از طریق اشتغال‌زایی، جلوگیری از مهاجرت و تثبیت جمعیت؛
  • افزایش بهره‌وری در استفاده از آب و خاک کشور با اجرای روش‌های نوین آبیاری؛
  • افزایش سطح زیرکشت محصولات باغی و زراعی؛
  • ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت توسعه کشت گلخانه‌ای؛
  • ایجاد نظام بهره‌برداری مناسب در راستای بالا بردن بهره‌وری و توسعه پایدار کشاورزی در استان با مشارکت تعاونی‌ها و تشکل‌های ایجاد شده؛
  • افزایش خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی کشور.

اهداف کمی طرح

بنا به اعلام صالحی‌نژاد، اهداف کمی‌‌ طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور به قرار ذیل است:

* سطح اولیه موافقت‌نامه رودخانه‌های مرزی در سال ۱۳۹۳:‌‌ ۶۲۳ هزار هکتار؛

* سطح اولیه اعلام شده توسط سازمان برنامه و بودجه به دفتر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۳: ۴۰۲ هزار هکتار.

سطح طرح به هکتار

مدیرعامل موسسه جهاد نصر افزود‌: براساس آخرین توافقات با سازمان برنامه ‌و بودجه و وزارت نیرو، این طرح در سه‌ حوزه به شرح زیر برنامه­ریزی شده و درحال اجراست:

حوزه غرب کشور محدوده جغرافیایی استان­های ایلام، کرمانشاه، کردستان و بخشی از استان آذربایجان‌غربی با وسعت ۱۱۲هزار و ۲۴۴ هکتار.

حوزه ارس محدوده جغرافیایی استان­های اردبیل، آذربایجان غربی و شرقی با وسعت ۱۱۰ هزار و ۸۸۵ هکتار.

حوزه اترک محدوده جغرافیایی استان­های گلستان، خراسان شمالی، رضوی و جنوبی با وسعت چهارهزار و ۲۰۱  هکتار.

شبکه­های این سه حوزه، در ۱۰ استان و در سطحی معادل ۲۲۷ هزار و ۳۳۰ هکتار در دست اقدام است.

دستاوردهای طرح

صالحی‌نژاد در ادامه دستاوردهای طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور را به‌شرح ذیل اعلام کرد:

  • تبدیل اراضی دیم به اراضی آبی در سطحی معادل ۱۶۲ هزار هکتار؛
  • سطح اراضی بهبود (تأمین کمبود نیاز آبی): ۶۵ هزار هکتار؛
  • ایجاد اشتغال پایدار برای بیش از ۲۰۰ هزار نفر از افراد بومی؛
  • تولید سالانه ۳/۱ میلیون تن محصولات کشاورزی (با احتساب یک‌بار کشت در سال) معادل افزایش ۴/۴ برابری تولید محصول در مناطق طرح؛
  • تأمین بیش از ۹۰ درصد کالا و تجهیزات مورد نیاز از تأمین­کنندگان و سازندگان داخلی؛
  • اتخاذ استراتژی خرید بخش عمده تجهیزات توسط مجری طرح که به تأمین عمده کالا و تجهیزات طرح قبل افزایش ناگهانی قیمت‌ها منجر شده است. همچنین این استراتژی منجر به صرفه‌جویی ۱۵ تا ۲۰ درصدی در هزینه‌های تأمین کالا و تجهیزات شده است؛
  • عدم پرداخت هزینه‌های تملک اراضی.

مشکلات و چالش‌های پیش‌روی طرح

صالحی‌نژاد با تأکید بر این‌که موسسه جهاد نصر به‌رغم برخی مشکلات با جدیت درحال طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور است‌، گفت‌: مهم‌ترین مشکل و چالش پیش‌روی طرح‌، کسری ۱۴ هزار میلیارد ریال جهت پرداخت مطالبات و تعدیل ناشی از بحران افزایش قیمت­ کالا و تجهیزات خریداری شده در سال ۱۳۹۷ است.

وی عدم تکمیل خطوط شبکه اصلی و تأمین آب توسط وزارت نیرو را یکی دیگر از مشکلات طرح عنوان کرد و گفت: تکمیل نشدن این خطوط، بهره­برداری کامل از شبکه فرعی در پروژه‌های تکمیل شده را غیرممکن ساخته و مشکلات فراوانی در تحویل موقت قراردادهای پیمانکاران اجرایی به وجود آورده است.

سرقت و تخریب اقلام و تجهیزات شبکه‌های فرعی در پروژه‌هایی که به‌دلیل عدم تأمین آب به بهره‌برداران تحویل نشده‌، معضل دیگری است که به گفته صالحی‌نژاد بهره‌برداری آتی از شبکه را با مشکل مواجه می‌سازد.

عدم تأمین اعتبار آخرین چالشی بود که مدیر عامل جهاد نصر به آن اشاره کرد و افزود: تأمین نشدن اعتبار مورد نیاز‌، پرداخت تعهدات پیمانکاران اجرایی را با مشکل جدی مواجه کرده؛ به‌طوری‌که پرداخت نشدن مطالبات کارگران از سوی پیمانکاران اعتصابات کارگری در کارگاه‌ها را به‌دنبال داشته است.

اجرای ۹۵ درصدی شبکه فرعی آبیاری زهکشی غرب در شمال‌غرب‌‌

مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر با اعلام این‌که‌‌ ۹۵ درصد از اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری زهکشی غرب در شمال‌غرب کشور که مسئولیت آن با وزارت جهاد کشاورزی بوده، انجام شده و منتظر آب‌رسانی توسط وزارت نیرو است‌، گفت: با آب‌رسانی وزارت نیرو به شبکه‌های فرعی آب‌رسانی امیدواریم که در شش تا هشت ماه آینده این اراضی به زیرکشت بروند و سبز شوند.

صالحی‌نژاد، با بیان این‌که وزارت جهاد کشاورزی مکلف شده است که ۲۲۷ هزار هکتار شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور را اجرا کند، گفت: از این ۲۲۷ هزار هکتار مصوب ‌شده ۲۰۳ هزار تکمیل و اکنون شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی در آن‌ها وجود دارد؛ اما تنها ۵۳ هزار هکتار آن با اختصاص آب توسط وزارت نیرو به زیرکشت رفته و مابقی آن منتظر اختصاص آب است.

صالحی‌نژاد گفت: طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور در ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان‌های غربی و شرقی، اردبیل و در حوزه اترک محدوده استان‌های گلستان، خراسان رضوی و جنوبی است.

ساماندهی آب‌های غرب و شمال‌غرب کشور

صالحی‌نژاد تأکید کرد:‌‌ یکی از اهداف این طرح ساماندهی آب‌های غرب و شمال‌غرب کشور است. در گذشته برخی از پروژه‌ها توسط وزارت نیرو انجام شده و وزارت جهاد کشاورزی ملزم به اجرای‌‌ شبکه‌های فرعی‌‌ در این استان‌ها شده است.

وی با بیان این‌که طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور در سال ۱۳۹۳ مصوب شده است، گفت: بر این اساس مقرر شد در ۲۲۷ هزارهکتار عملیات انجام شود و هدف اولیه مهار هفت‌میلیارد مترمکعب آب بود که نهایتاً به ۵.۶ میلیارد مترمکعب کاهش یافت.

مدیرعامل مؤسسه جهاد نصر تصریح کرد: از این میزان ۱.۸ میلیارد مترمکعب به بخش کشاورزی اختصاص یافت که وزارت جهاد کشاورزی به‌اندازه ۲۲۷ هزار هکتار شبکه‌های فرعی آبیاری زهکشی در مناطق غرب و شمال‌غرب کشور ایجاد کرده است.

صالحی‌نژاد‌‌ با اشاره به عنایت ویژه رهبر معظم انقلاب به طرح شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال‌غرب کشور گفت: این طرح از محل صندوق توسعه ملی تأمین اعتبار شد و اجرای شبکه‌های آبیاری و زهکشی، متناظر با شبکه‌های اصلی رودخانه‌های غرب و شمال‌غرب کشور در دستورکار است.

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 4 =