به گزارش روستانیوز، این محصول علاوه بر مصرف داخلی توانسته سهم مناسبی در صادرات غیر‌نفتی کشور داشته باشد و سال گذشته صادرات این محصول 296میلیون دلار درآمد ارزی داشته است. گفتنی‌است به سبب معضلات تولید تا فروش این محصول در بازار داخلی و خارجی به دلیل برخی مشکلات ساختاری، تاکنون ایران به جایگاه اصلی خود در بازار جهانی این محصول نرسیده است. تولیدکنندگان بوشهری این محصول هم مانند سایر نخل‌داران کشور از مشکلات بسیاری رنج می‌برند و طبق گفته‌های محمدجعفر کشاورزی، عضو انجمن خرمای استان بوشهر و خانه کشاورز و از فعالان بخش کشاورزی شهر وحدتیه، مشکلات این بخش شامل استفاده بی‌رویه از آب جهت کشت محصولاتی نظیر هندوانه و خربزه، احداث چاه‌های غیرمجاز با سوء‌مدیریت شرکت آب منطقه‌ای، عدم سدسازی و آبخوانداری و از دست رفتن آب ناشی از کوهستان‌های زاگرس، پرداخت خسارت یکسان به محصولات و باغ‌های خسارت‌‌دیده، تخریب زمین‌ها، شوری آب، بروز آفات و عدم حمایت مسئولان است. در ادامه مصاحبه «روستانیوز» را با این فعال بخش کشاورزی می‌خوانیم.
جناب کشاورزی، راجع به خود و فعالیت‌هایتان توضیح دهید.
محمدجعفر کشاورزی هستم؛ در روستای وحدتیه به دنیا آمدم، تحصیلات ابتدایی را در این روستا و دوران دبیرستان را در برازجان استان بوشهر گذراندم و سپس برای تحصیلات دانشگاهی به تهران رفتم. در دوران دانشجویی بذر یونجه را به مزرعه پدر آوردم و کاشتم و در بخش کشاورزی شروع به فعالیت کردم. در سال 1373 هم برای کارهای مربوط به آب‌وخاک به‌عنوان کشاورز نمونه از طرف معاون وزیر جهاد کشاورزی معرفی شدم. در ادامه در سال 1379 به شهر خود بازگشتم و با وجود سابقه فرهنگی و مطبوعاتی و تحصیل در رشته ادبیات فارسی، به دلیل علاقه‌ام به بخش کشاورزی، فعالیت در این بخش را دوباره آغاز کردم. در حال حاضر هم در میان نخل‌ها یونجه‌کاری می‌کنم، چون سایه درختان باعث جلوگیری از تابش بیش‌ازحد آفتاب می‌شود و به یونجه آسیب نمی‌رساند و یونجه هم باعث تقویت خاک و بارور شدن زمین می‌شود. از سوی دیگر با توجه به این‌که حدود 20رأس گاو هلشتاین و سیمنتال دارم، محصول را درو کرده و یونجه و کاه و کلش باقی‌مانده را به‌عنوان غذا به گاوها می‌دهم. درواقع در مجموعه خود کشت ترکیبی انجام می‌دهم و امسال هم به‌عنوان باغدار نمونه کشوری انتخاب شدم.
چه شد که وارد حوزه تولید خرما چیست؟
بخش عمده‌ای از خرمای دشتستان در منطقه ما بسته‌بندی و خریدوفروش می‌شود. همچنین منطقه ما دارای چندین سردخانه فعال و سردخانه‌های در حال ساخت است و 80تا90درصد خرمای دشتستان ما از نوع کبکاب است. من هم با توجه به این‌که همواره به دنبال کار نو بودم، در سال 1381 با واردات 70نهال مجول از کشور عربستان توانستم آن‌ها را به 400اصله نخل تبدیل و با کیفیت خوب و قیمت مناسب به شهرهای دیگر نظیر خور و بیابانک، بم، فارس و... ارسال کنم. قیمت این محصول هم در بازار جهانی 15تا20برابر خرمای کبکاب است؛ یعنی در تهران این خرما حداقل کیلویی 300هزار تومان است. در حال حاضر هم هشت هکتار نخلستان دارم که نیمی از محصولات آن کبکاب و مابقی شامل مجول، شهابی و برهی است. همچنین خرمای نیمه خشکی داریم که مخصوص دشتستان و به خرمای پیارم نزدیک است که به دلیل قند کم‌تر بیماران دیابتی از آن استقبال می‌کنند. بازار فروش این محصولات هم داخل و خارج از کشور است.
میانگین برداشت خرمای کبکاب، برهی و مجول چقدر است؟
خرمای کبکاب سه مشکل دارد؛ یکی این‌که آب‌دوست است و آب فراوان می‌خواهد و دوم این‌که کم‌محصول است، به‌طوری‌که یک اصله نخل کبکاب بیش از50تا60کیلو بار نمی‌دهد و سوم این‌که به دلیل آبدار بودن جزو خرماهای تر به‌حساب می‌آید و برای بسته‌بندی صنعتی آن با مشکل مواجه می‌شویم. این خرما به‌صورت فله‌ای به روسیه و اروپای شرقی ارسال می‌شود و قابلیت رقابت در بازار جهانی با ارقام دیگر خرما را ندارد. نخل برهی اما از خوزستان و عراق می‌آید و اگر به آن رسیدگی شود، 300تا400کیلو بار می‌دهد و در حال حاضر به‌طور متوسط 200تا250کیلو محصول از هر اصله نخل آن برداشت می‌شود. محصول نخل مجول هم به‌خاطر موقعیت خاصش ریزش داشت که با مشورت آقای مهندس خادمی و دکتر کرم‌پور توانستیم ریزش را به حداقل رساندیم و در حال حاضر بیش از 70تا80کیلو بار می‌دهد.
خرمای برداشت‌شده را چگونه نگهداری می‌کنید؟
برای نگهداری خرما به سردخانه نیاز داریم، چون خرما جزو اقلام خشک است و اقلام خشک در هوای آزاد آلوده می‌شوند. خرماها بلافاصله پس از برداشت به سردخانه منتقل می‌شود و سپس برای بسته‌بندی از سردخانه خارج‌شده و مجدداً به سردخانه می‌رود تا مشتری برای خرید بیاید.
نظر شما در مورد نقش مکانیزاسیون در توسعه کشاورزی چیست؟
استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات مکانیزاسیون نقش مهمی در توسعه کشاورزی دارد و ضمن افزایش بهره‌وری، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. ما نیز در مجموعه از تراکتور و سایر ادوات استفاده می‌کنیم، اما در شرایط فعلی برای نوسازی تجهیزات نیاز به کمک داریم و می‌توان گفت به دلیل قیمت بالای ماشین‌آلات کشاورزی، خریداری آن‌ها بسیار دشوار است.
برای مقابله با آفات چه می‌کنید؟
مشکل هرساله ما کنه خرماست که به میوه حمله می‌کند و مثل تارعنکبوت میوه را می‌پوشاند و قرمز می‌کند. برای مقابله با این کنه کشاورزان به سمت سم‌پاشی بی‌رویه میروند، درحالی‌که تا حدودی می‌توان با این کنه از طریق شست‌وشو مقابله کرد.
در حال حاضر چه مشکلاتی در مجموعه خود دارید؟
باوجود این که ما در میان دو رودخانه نسبتاً پرآب شاپور و دارکی هستیم، ولی متأسفانه آب مورد استفاده ما از چاه است. چاه‌های کشاورزی اما به‌صورت بی‌رویه و بدون مجوز حفر شده است و مشکلات زیادی به وجود آورده‌اند. مشکل دیگر کشت محصولاتی مثل هندوانه و خربزه است که به‌صورت بی‌رویه از آب در تولید آن‌ها استفاده می‌شود که درنتیجه این کار زمین‌ها خراب و آب شورتر می‌شود. مسأله دیگر عدم هماهنگی میان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو است. سازمان آب و برق هم که مربوط به وزارت نیرو است با جهاد کشاورزی همکاری نمی‌کند و حتی در مورد چاه‌های غیرمجاز هم شرکت برق منطقه‌ای به‌جای جلوگیری از این کار، با دریافت پول برق می‌دهد و درنتیجه این چاه‌ها آب‌های زیرزمینی را استفاده می‌کنند و باعث کمبود آب می‌شوند. با توجه به این که ما حدود 100کیلومتر با کوهستان‌های زاگرس فاصله داریم، اگر این آب‌ها مهار نشوند، وارد دریا می‌شوند و از دست میروند که این آب را می‌توان به منطقه بالای برازجان انتقال داد؛ لذا احداث سد و آبخوان‌ها ضرورت دارد.
سومین نمایشگاه خرمای استان بوشهر را چگونه دیدید؟
متأسفانه نتوانستم در این نمایشگاه شرکت کنم، ولی از آن بازدید کردم و دیدم دستگاه‌های شست‌وشو و بسته‌بندی ارائه‌شده در آن بسیار مفید است.
نظر شما در مورد عملکرد بانک کشاورزی برای حمایت از تولید چیست؟
بانک کشاورزی به عنوان بانک تخصصی این حوزه نقش بسیار مهمی در رونق این بخش دارد و شروع کار ما هم با دریافت وام از بانک کشاورزی بوده است؛ البته از بانک‌های دیگر هم کمک گرفتیم. از مسئولان این بانک می‌خواهم با تسهیل اعطای وام و وثیقه‌پذیری حامی کشاورزان که حافظ امنیت غذایی کشور هستند، باشند.
نقش بیمه‌ها را در حمایت از بخش کشاورزی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هر ساله باغ‌های ما بیمه می‌شوند و دولت هم مبلغی بابت خسارت احتمالی به ما پرداخت می‌کند، اما مشکل ما پرداخت یکسان خسارت به باغدارهایی با محصولات و میزان آسیب متفاوت است. در شهرستان دشتستان پرداخت خسارت برای باغداری که باغش به‌طور کامل از بین رفته با کسی که باغش آسیب‌ندیده، یکسان است؛ به‌عنوان مثال، امسال به دلیل گرمای شدید حدود دو تن محصول مجول و برهی در باغ‌های ما از بین رفت، درحالی‌که خسارت پرداخت‌شده برای باغ ما و سایر باغ‌ها یکسان بود.
آینده بخش کشاورزی را چطور می‌بینید؟
بخش کشاورزی به‌عنوان تأمین‌کننده غذای آحاد جامعه نیازمند حمایت بیش‌تر است؛ البته حمایت توأم با عمل و نه صرف شعار و اگر در سطح کلان کشور اقدامات مناسب انجام نشود، وضعیت بخش کشاورزی و تأمین آب برای آن اسفبار خواهد بود.
گزارش از ندا کنجکاو نیک