به گزارش روستانیوز ،احمد رستمی، نایب رئیس انجمن کاکتوس و گیاهان گوشتی ایران، در گفت‌وگو با «روستانیوز»، به بیان توضیحاتی درباره وضعیت فعلی کشت کاکتوس در کشور، سطح زیر کشت و میزان تولید کاکتوس، درآمد تولیدکنندگان کاکتوس، میزان صادرات کاکتوس به کشورهای همسایه و موانع این امر، وضعیت تأمین نهاده‌ها و مواد اولیه مورد نیاز کشت کاکتوس و نحوه حمایت‌های تسهیلاتی از این تولیدکنندگان پرداخت که ماحصل آن در ادامه می‌آید.
جناب رستمی، درباره وضعیت فعلی کشت کاکتوس در کشور، سطح زیر کشت و میزان تولید توضیح دهید.
سطح زیر کشت کاکتوس تزئینی در کل کشور حدود 100هکتار است. در حوزه تولید کاکتوس از یک سو هزینه‌های انرژی، نیروی انسانی، اجاره گلخانه، قیمت نهاده‌ها (گلدان، خاک، بذر و بسته‌بندی) و حمل و نقل افزایش یافته و از طرف دیگر شیوع بیماری کرونا و تعطیلی کسب و کارها و شرایط نامساعد اقتصادی قشر متوسط که مخاطب اصلی تولیدکنندگان هستند، بازار فروش این محصول را راکد کرده است. نظر به این‌که از مرحله کاشت تا رسیدن محصول به بازار حدود دو سال طول می‌کشد، لذا در صورت عدم حمایت لازم به همین مدت در دوران پساکرونا دچار مشکل خواهیم بود.
سالانه چه مقدار گلدان کاکتوس در کشور تولید می‌شود؟
کاکتوس در گلدان‌های کوچک تولید می‌شود و در حال حاضر حداقل 60 تا 120میلیون کاکتوس گلدانی تولید داریم که امکان صادرات آن‌ها وجود دارد.
قطب تولید کاکتوس کشور کدام استان‌ها هستند؟
قطب تولید کاکتوس در کشور استان تهران و استان البرز است.
تولید کاکتوس به چقدر سرمایه‌گذاری نیاز دارد؟
با هزینه‌های خیلی کم مثلاً با ۲۰ تا ۳۰میلیون تومان هم می‌توان تولید کاکتوس داشت. این گیاهان در گلخانه‌های کوچک تولید می‌شوند و این کار هم بسیار رواج یافته است.
درآمد تولیدکنندگان کاکتوس مناسب است؟
درامد تولیدکنندگان کاکتوس تا دو سال پیش خوب بود، ولی نکته حائز اهمیت این است که تولید باید برنامه‌ریزی شده و هدایت شده باشد؛ یعنی هر کسی برای خودش هر چیزی را که می‌خواهد تولید نکند و نسبت به نیاز بازار و حجمی که بازار احتیاج دارد، باید تولید شود.
یکی از دلایلی که انجمن کاکتوس راه‌اندازی شد، این است که تولید باید هدایت شده باشد و هر کسی برای خودش هر چیزی را که می‌خواهد، تولید نکند. نسبت به نیاز بازار و حجمی که بازار نیاز دارد، باید کاکتوس تولید شود. اگر تولیدکنندگان را هدایت کنیم و آموزش بدهیم که چه چیزی تولید کنند، می‌توانیم در آینده تولید خیلی خوبی داشته باشیم و بازار کشورهای عربی و ترکیه را در اختیار بگیریم، زیرا کشور ترکیه نیاز کاکتوس خود را از هلند تأمین می‌کند، در حالی که قیمت ما نسبت به این کشور خیلی پایین است، ولی چون ما با بازارهای فروش ارتباط نداریم، نمی‌توانیم در این بازار وارد شویم. از سوی دیگر وقتی به تولیدکنندگان آموزش نداده‌ایم و به آن‌ها نگفته‌ایم که چه چیزی نیاز بازار است و باید چه چیزی تولید کنند، همه تولیدکنندگان چند محصول مشخص را تولید می‌کنند و در نهایت یک محصول تولیدی افزایش پیدا می‌کند و از انواع دیگری از کاکتوس که در بازار نیاز است، غافل می شویم.
وضعیت تأمین نهاده و مواد اولیه مورد نیاز کشت کاکتوس در کشور چگونه است؟
ما برخی گونه‌ها را در کشور نداشتیم و در صدد بودیم که این گونه‌ها را با مجوز انجمن وارد و تکثیر کنیم. برخی از نهاده‌ها به صورت قاچاق وارد می‌شود و ما نتوانستیم کاری کنیم که این نهاده‌ها به صورت قاچاق به کشور وارد نشود تا حداقل بتوانیم از طرق قانونی و با داشتن مجوز این نهاده‌ها را وارد کنیم.
در مورد بستر رویش و تأمین کاکتوس مشکلی ندارید؟
بستر رویش کاکتوس یعنی کوکوپیت و پیت ماس وارداتی است و با توجه به بالا رفتن قیمت دلار و بالا رفتن قیمت این بستر تولیدکنندگان دیگر به سمت استفاده از این بسترها نمی‌روند و در نتیجه کیفیت پایین می‌آید. البته رایزنی‌هایی برای وارد کردن این مواد با ارز ترجیحی صورت گرفت تا بتوانیم این مواد را سریع‌تر و با کیفیت بهتری وارد کنیم، ولی این رایزنی‌ها به سرانجام نرسید.
بذر کاکتوس چگونه و با چه شرایطی به دست تولیدکننده می‌رسد؟
در سال‌های دور کشت کاکتوس با بذر وارداتی انجام می‌گرفت. تولیدکننده‌ها این بذر را وارد می‌کردند و پس از چند سال در داخل نیز تولید شد. بذر کاکتوس خیلی کم‌حجم است و می‌توان 500هزار بذر کاکتوس را در جیب کت هم وارد کرد. به همین دلیل قاچاق این محصول رونق گرفته و بسیاری از افراد وارد این کار شده‌اند، ولی آلوده‌بودن و قدرت باروری این بذرها مشخص نیست و بذر قاچاق گارانتی ندارد. وقتی بتوانیم بذر را دولتی وارد کنیم، می‌توانیم قیمت را بشکنیم و تولیدکننده با قیمت پایین‌تر و با دسترسی بهتر به این بذر دسترسی پیدا می‌کند، ولی در حال حاضر بذر با قیمت بالا و محدود به دست تولیدکنندگان می رسد.
در حال حاضر چه میزان کاکتوس و به چه کشورهایی صادر می‌شود؟
بعد از شیوع کرونا صادرات کاکتوس بسیار کاهش یافته است، ولی حداقل به کشورهایی مثل عراق، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان و کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق صادرات داشته‌ایم. مقداری هم به ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس صادرات داشته‌ایم. کیفیت محصول تولیدی ما در حدی بوده که توجه کشورهای همسایه را جلب کرده است. بیش‌ترین بازار صادرات محصول ما نیز کشور عراق است. این‌که در نمایشگاه‌های کشورهای خارجی شرکت کنیم و مصرف‌کنندگان ما را بشناسند و نحوه ارتباط مستقیم با ما را کشف کنند، بسیار مهم است، ولی در حال حاضر از طریق ارتباطات شخصی اقدام به صادرات و پیدا کردن بازار محصول می‌کنیم. این‌که بتوانیم با خریداران جدیدی آشنا شویم تا تولیدکنندگان جدید داخلی هم وارد بازار صادرات شوند، تأثیر بسیاری در بازار و ادامه فعالیت ما دارد.
مهم‌ترین موانع صادراتی شما چیست؟
عدم تدوین و اعمال استانداردهای لازم جهت تولید و بسته‌بندی جهت صادرات و ارتباط نامناسب از طریق اتاق‌های بازرگانی از جمله مشکلات ماست. در گذشته بازار خوبی برای صادرات کاکتوس به کردستان عراق داشتیم که ترکیه از یک خلأ استفاده و این بازار را در اختیار گرفته و اقدام به فروش محصولات خود در این بازار کرده است. امیدوار بودیم که وزارت جهاد کشاورزی از طریق انجمن پایگاهی در کشورهای خارجی که نمایشگاه‌های گل و گیاه برپا می‌کنند، ایجاد کند که نشد.
تعرفه های گمرکی صادرات کاکتوس چه میزان است؟
تعرفه مشکلی ندارد، فقط این‌که باید مجوزی از کشورهای مبدأ داشته باشیم و مشخص باشد که این کاکتوس‌ها در چه خاکی باشند و آلودگی قارچی و باکتریایی نداشته باشند. در کل مشکلی برای ارسال کاکتوس به کشورهای دیگر نداریم. کشورهای خارجی عمدتاً تعیین می‌کنند که در چه بستری کاکتوس را به‌فروش برسانیم.
وام اعطایی به تولیدکنندگان کاکتوس چه مقدار است؟
در حال حاضر به لحاظ تسهیلات از تولیدکننده حمایتی صورت نمی‌گیرد و کسی که بخواهد در حوزه تولید کاکتوس وارد شود، پس از اخذ مجوز از وزارت جهاد کشاورزی و نظام مهندسی و با هزینه شخصی گلخانه تأسیس می‌کند. نظر به آن‌که تسهیلاتی از طرف ارگان‌های دولتی پرداخت نمی‌شود، لذا تولیدکنندگان علاقه‌ای به اخذ مجوز و فرآیندهای دست و پاگیر آن ندارند و این امر بررسی آمار تولیدکنندگان و برنامه‌ریزی برای تولید را دچار اشکال می‌کند.
درخواست شما از وزیر جهاد کشاورزی جهت بهبود وضعیت تولید کاکتوس چیست؟
برای تولید کاکتوس و گل‌های زینتی در زمینه تأمین نهاده‌های اولیه با مشکل روبه‌رو هستیم و علاوه بر این برای ورود بذرهای جدید نیز با مشکل روبه‌رو شده‌ایم و نیازمند حمایت در این زمینه هستیم. قیمت سموم و کود نیز چند برابر شده و از سوی دیگر به دلیل کاهش قدرت خرید مردم بازار با رکود مواجه شده و بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه تولید خارج شده‌اند، زیرا توان تأمین هزینه‌های اولیه گلخانه از قبیل برق، گاز، سموم، مواد اولیه و حقوق کارگران را نداشتند و بسیاری از آنان به دلیل وجود این شرایط از تولید منصرف شدند. به‌همین دلیل از وزیر جهاد کشاورزی درخواست داریم که توجه ویژه‌ای به بازار کاکتوس داشته باشد تا بتوانیم از تسهیلات استفاده کنیم. بسیاری از تولیدکنندگان گلخانه‌های خود را با وام ساخته‌اند، ولی به دلیل شرایط اقتصادی و شیوع کرونا توان بازپرداخت آن را ندارند و حمایتی هم از ما برای امهال وام‌ها صورت نگرفت و جریمه هم به تولیدکننده تحمیل شد. به خاطر قطعی برق بسیاری از گلخانه‌ها با ضررهای هنگفتی مواجه شدند و از وزیر درخواست داریم راهکاری در این زمینه ارائه کند تا حداقل برق گلخانه‌ها قطع نشود. در این شرایط بسیاری از تولیدکنندگان زبده را از دست می‌دهیم.
در گذشته یعنی چند سال قبل نگاه ویژه‌ای به صادرات کاکتوس داشتیم و از وزیر قبلی کمک گرفته بودیم تا بازارهای فروش کاکتوس تولید داخل را در کشورهای همسایه فراهم کنیم. برنامه‌ریزی در این زمینه صورت گرفت و تولید نیز انجام شد، ولی با بسته‌شدن مرزها انبوه کاکتوس‌های تولیدی روی دست تولیدکننده ماند و علاوه بر این به تولیدکننده کاکتوس قول داده شد که کوکوپیت و مواد اولیه با قیمت کم‌تر وارد و در اختیارش قرار بگیرد تا تولید تداوم داشته باشد که این امر هم محقق نشد. در آن برهه تولید انبوه در کشور انجام شد، زیرا کشورهای همسایه به تولیدات ما نیاز داشتند، ولی هیچ کمکی به ما نشد تا وارد فضای صادرات شویم. در شرایط فعلی شیوع کرونا هم می‌توانیم حداقل در نمایشگاه‌های کشورهای همسایه حضور داشته باشیم تا محصول خوب و باکیفیت خود را به بازار آن‌ها عرضه کنیم.
گزارش از زهرا قاسمی