وضعیت این روزهای منطقه سیستان پس از تحمل دو دهه خشک‌سالی خوب نیست. سیستان با مشکلات زیادی دست به گریبان است که همه آن‌ها نیز به نوعی مربوط به خشک‌سالی و کمبود آب است. از همین رو چندی پیش با مطرح‌شدن موضوع استفاده از آب‌های ژرف بارقه‌ای از امید در دل مردم این منطقه ایجاد شد. از آن‌جایی که عمده فعالیت اقتصادی و معیشتی مردم منطقه سیستان در طول تاریخ برمبنای فعالیت‌های کشاورزی و دامداری استوار بوده است، از همین رو استمرار خشک‌سالی سبب شده که وضعیت معیشتی مردم این منطقه دچار مشکل شود و بسیاری از کشاورزان در نقاط روستایی به دلیل خشک‌سالی زمین‌ها و احشام خود را رها کنند و به شهرهای دیگر مهاجرت کنند. از سوی دیگر خشک‌شدن تالاب هامون و رودخانه هیرمند موجب پیچیده‌تر شدن اوضاع مردم این منطقه شده است، زیرا با توجه به این‌که ورودی آب رودخانه هیرمند در سال ۹۶ حدود ۹۸ درصد کاهش داشته است و همین‌طور عدم آبگیری هامون به عنوان کانون اصلی شن‌های روان و ریزگردها، بیماری‌های قلبی، ریوی، تنفسی و چشمی طی چند سال اخیر در این منطقه افزایش چشمگیری داشته است. از همین رو و با توجه به این مشکلات سال گذشته وزارت نیرو به دلیل مواجهه با بحران کم‌آبی در ایران در پروژه‌ای جدید، موضوع اکتشاف آب در ذخایر ژرف زمین را با همکاری روسیه شروع کرد و بالاخره هیئت دولت با صدور بخشنامه‌ای مقرر کرد مبلغ ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار از محل منابع قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور، برای تأمین آب شرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان در قالب انجام حفاری آب ژرف در اختیار وزارت نیرو قرار بگیرد و کار حفاری نخستین چاه آب ژرف در دشت سیستان اجرایی شود.
کار حفاری نخستین چاه آب ژرف در دشت سیستان شروع شد
فرماندار زابل اظهار داشت: کار حفاری این چاه از فروردین ۹۷ و پس از تصویب آغاز و اعتبار لازم نیز برای آن در نظر گرفته شد. هوشنگ ناظری با اشاره به این‌که اعتبار این طرح از سوی دولت تصویب شده و اختصاص یافته است، افزود: سیستان و بلوچستان نخستین استانی است که طرح حفاری آب‌های ژرف در آن اجرا شده است. وی با اشاره به این‌که آب مورد نیاز ۵۰ درصد از جمعیت استان سیستان و بلوچستان از طریق رودخانه هیرمند تأمین می‌شود، خاطرنشان کرد: این موضوع در حالی است که متأسفانه امسال هیچ آبی از خارج کشور به این رودخانه وارد نشده است. فرماندار زابل ادامه داد: پیش از خشک‌سالی بین ۷۰ تا ۹۰ درصد مردم منطقه سیستان به کشاورزی اشتغال داشتند که متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل نبود آب آمار بیکاری در منطقه به‌شدت بالا رفته است. پس از مطرح شدن موضوع استفاده از آب‌های ژرف این خبر به مهم‌ترین خبر در منطقه سیستان تبدیل شد، زیرا مردم این منطقه به عنوان تنها امید باقی مانده‌شان به آن نگاه می‌کردند و در این میان خبرهای ضد و نقیضی نیز مطرح می‌شد تا این‌که بالاخره عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، در سفر تیر ماه خود از نزدیک از پروژه چاه آب ژرف منطقه سیستان بازدید کرد و خبر رسیدن به آب را مطرح کرد.
چاه آب ژرف در منطقه سیستان به آب رسید
وزیر کشور در نشست شورای اداری منطقه سیستان در فرمانداری زابل با اشاره به آب رسیدن چاه ژرف در سیستان گفت: در حال حاضر ۳۵ لیتر آب بدون پمپ از عمق دو هزار و ۵۰۰ متری از طریق این چاه به سطح زمین می‌آید که امیدواریم نتایج بسیار خوبی نیز به همراه داشته باشد. عبدالرضا رحمانی فضلی با تأکید بر این‌که تحقیقات در این خصوص همچنان ادامه دارد، گفت: به گفته مجری طرح این میزان آب در چند روز آینده به ۱۰۰ لیتر در ثانیه نیز افزایش می‌یابد. با این خبر موجی از خوشحالی و شادی در میان مردم منطقه سیستان و استان ایجاد شد، اما این روزها اظهارات ضد و نقیضی درباره جمع‌آوری دکل حفر این چاه و بهره‌برداری از آب‌های ژرف در بین مردم منطقه مطرح شده است. طبق اظهارات مردم محلی و مراجعه خبرنگاران به محل حفر چاه، دکل حفاری کاملاً جمع‌آوری شده است و ظاهراً به زودی بقیه تأسیسات نیز جمع‌آوری می‌شود، اما برای این‌که از دلیل این کار آگاهی پیدا کنیم به سراغ تعدادی از مسئولان محلی رفتیم تا نظر آن‌ها را در این خصوص جویا شویم. فرماندار زابل اظهار داشت: پروژه حفر چاه آب ژرف از ابتدا یک پروژه تحقیقاتی بوده و بر اساس تأمین اعتباری که برای این حفاری صورت گرفته نیز پیشرفت لازم را داشته است. هوشنگ ناظری با اشاره به این‌که اعتبار در نظر گرفته شده برای این پروژه ۲۵ میلیارد تومان بوده است، ادامه داد: این پروژه دارای مصوبه از سوی هیئت دولت است. وی با اشاره به این‌که در حال حاضر و بر اساس قرارداد اولیه کار حفاری تا عمق دو هزار متر انجام شده است، گفت: پس از این عمق پیمانکار درخواست ادامه حفاری تا عمق سه هزار متری را داده است که منتظر مشخص شدن نتایج اقدامات آزمایشگاهی هستیم. فرماندار زابل تصریح کرد: در صورتی که آزمایشات از نظر کمیت و کیفیت به نتایج مطمئنی برسد، قدر مسلم می‌توان برنامه‌ریزی‌های لازم را برای ادامه پروژه انجام داد.
هیچ اراده‌ای از سوی وزارت نیرو برای ادامه این طرح وجود ندارد
اما طبق گزارش‌ها تعدادی از نیروهای شرکت پیمانکار حفاری اعلام کرده‌اند که ظاهراً هیچ اراده‌ای از سوی وزارت نیرو برای ادامه این طرح وجود ندارد و با وجود پیگیری‌های گسترده ظاهراً وزارت نیرو قصد ادامه کار را ندارد. از همین رو در صورت عدم همکاری در هفته پیش رو علاوه بر دکل سایر تجهیزات نیز جمع‌آوری و از منطقه خارج می‌شود و در صورت جمع‌آوری تأسیسات قطعاً ادامه این پروژه در آینده هم با هزینه‌های گزافی روبه‌رو خواهد بود.
ظاهراً برخی افراد به دنبال ناامید کردن مردم هستند
اما علی‌اکبر کیخا، امام جمعه زابل، اظهار داشت: چندی پیش با اعلام خبر به نتیجه رسیدن پروژه آب‌های ژرف که توسط وزیر کشور هم تأیید شد، موجی از خوشحالی و امید در دل اقشار مختلف مردم ایجاد شد. وی افزود: اما متأسفانه این روزها اخبار ضد و نقیضی از این پروژه به گوش می‌رسد، به همین منظور مسئولان محترم طرح باید مردم و رسانه‌ها را از میزان پیشرفت و علت توقف احتمالی طرح آگاه کنند. امام جمعه زابل تصریح کرد: ظاهراً به نظر می‌رسد برخی افراد به دنبال ناامید کردن مردم منطقه سیستان هستند. وی گفت: با توجه به مشکلات عدیده مردم منطقه سیستان امیدواریم مسئولان به صورت شفاف پاسخگو باشند تا مردم نیز از میزان پیشرفت کارها مطلع شوند. لازم به ذکر است که ما بارها برای جمع‌آوری اطلاعات و مصاحبه با مسئولان وزارت نیرو در استان سیستان و بلوچستان خصوصاً شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان اقدام کرده که مسئولان مربوطه به دلایل مختلف از این کار طفره رفته‌اند. در مجموع نکته‌ای که در این میان بسیار حائز اهمیت است این است که با توجه به وجود بحران آب در کشور و خصوصاً استان سیستان و بلوچستان استفاده از روش‌های جدید برای تأمین و همچنین استفاده بهینه از آب یک ضرورت است. از همین رو با توجه به این‌که موضوع استفاده از آب‌های ژرف در نقاط مختلف دنیا در حال پیگیری است، امیدواریم که مسئولان وزارت نیرو درباره عملکرد خود به صورت شفاف پاسخگو باشند.