نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی به‌عنوان یکی از ابزارهای انتقال دانش و فناوری به بهره‌برداران بخش کشاورزی مطرح است. مهندسی راهی است برای توسعه و تکامل فعالیت‌ها که رفاه، آسایش و آرامش را برای حیطه‌ای که به کار گرفته می‌شود، به ارمغان می‌آورد. به سبب اهمیت مهندسی در تولید و ایجاد بسترهای مناسب در جامعه؛ پنجم اسفند ماه روز بزرگداشت خواجه نصرالدین طوسی و روز مهندسی نام‌گذاری شده است. به همین بهانه فرصت را مغتنم شمردیم و با کارشناسان بخش کشاورزی درباره اهمیت نقش مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در توسعه این بخش به گفت‌وگو نشستیم که ماحصل آن در ادامه می‌آید.
دولت باید هزینه‌ها را در بخش خدمات تقبل کند
شاهرخ رمضان‌نژاد، رئیس سازمان مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، در گفت‌وگو با روسنا (روستانیوز) اذعان داشت: در حال حاضر کشاورزی از جمله علوم مهندسی است که فرد فارغ‌التحصیل علاوه بر کسب دانش مورد نیاز تئوری در مراکز آموزش عالی، نیاز به فراگیری مهارت‌های انجام این علوم نیز دارد. وی یادآورشد: باید سازکاری جزو دستور کار قرار گیرد که صنعت کشاورزی ما در بخش کشاورزی به عنوان یک نهاده پذیرفته شود. دولت نمی‌تواند هزینه تأمین خدمات یک مهندس را بدهد؛ بنابراین ضرورت دارد که هزینه‌ها را تقبل کند. رمضان‌نژاد ادامه داد: بالاخره دنیای امروز دنیای استفاده از دانش و تکنولوژی در همه حوزه‌ها به‌ویژه بخش کشاورزی است. از این رو در صورتی که دانش را وارد مزرعه کنیم، پای مهندسان با تجربه ما در عرصه‌های تولید کشور باز می‌شود تا به جای تولید سنتی، تولید مبتنی بر علم روز برای افزایش راندمان و افزایش بهروری وارد بخش کشاورزی شود.
لزوم برگزاری نمایشگاه‌ها و همایش‌های متعدد
احمد کبیری، رئیس سابق سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، نیز در گفت‌وگو با روسنا (روستانیوز) در پاسخ به این سوال که چرا کشاورزی به عنوان یک رشته مهندسی کم‌تر مورد توجه جامعه است، اظهارداشت: در حال حاضر عدم اقبال مناسبی که بهربرداران حوزه کشاورزی دارند، بازمی‌گردد به این مسأله که کشاورزی ما خرد و معیشتی است. وی در ادامه افزود: آمارهای رسمی در حال حاضر تعداد بهره‌برداران حوزه کشاورزی را در حدود چهار میلیون نفر اعلام می‌کند. این در حالی است که کشاورزی ما اغلب در حیطه معیشتی ساده است. استفاده از خدمات مهندسی کشاورزی باید برای تمامی واحدها با ابعاد بزرگ رخ دهد که تا حدودی این اتفاق رخ داده است. منتها برای رفع نقیصه اول دولت طی چند برنامه سیاست‌هایی را نظیر یکپارچه‌سازی اراضی جزو دستور کار قرار داده است که کاملاً به جواب مشخصی نرسیده. کبیری ادامه داد: دولت محترمی که هر سال چندین هزار میلیارد تومان در حوزه آب، خاک و بخش کشاوری هزینه می‌کند و مقدار زیادی به کشاورزان یارانه پرداخت می‌کند، لازم است که بخشی از کمک‌های خود را به تأمین نهاده‌ها مانند بذر و نهال اصلاح شده و کودهای شیمیایی مورد نیاز تخصیص بدهد. وی ادامه داد: در صورتی که روش علمی جزو دستور کار قرار بگیرد، کشاورز ما می‌تواند به جای برداشت 5/3 تن در هکتار گندم، پنج تا شش تن در هر هکتار برداشت کند. با اجرای این سیاست هزینه‌های تولید گندم کاهشی و سودی که برای کشاورز باقی می‌ماند، فزآینده می‌شود. رئیس سابق سازمان نظام مهندسی کشاورزی یادآور شد: برای این‌که کشاورزی ما پر سود شود، چاره‌ای نداریم جز این‌که کشاورزی خود را در مسیر دانشگاهی سوق بدهیم. این موضوع هم به حفظ منابع پایه کمک می‌کند و هم این‌که موجب می‌شود که قیمت نهایی کالایی که به دست من مصرف‌کننده می‌رسد، منطقی باشد. وی درباره برگزاری همایش نظام مهندسی کشاورزی در سالن همایش‌های برج میلاد گفت: برگزاری روز مهندس امسال در برج میلاد حاکی از اهمیت جایگاه نظام مهندسی کشاورزی است، اما اگر این انتظار را داشته باشیم که با برگزاری تنها یک روز مهندس همه مدیران کشور متوجه بخش کشاورزی بشوند، نتیجه‌ای به تنهایی ندارد، چراکه قطعاً باید این جریان ادامه‌دار باشد. رئیس سابق نظام مهندسی کشاورزی یادآورشد: به غیر از مراسم تشریفاتی که سالی یک بار در روز مهندس برگزار می‌شود، سیاست‌گذاران کشور باید به این موضوع توجه کنند که اگر دنبال امنیت غذایی کشور در شرایط بحرانی هستند، باید نگاه واقع‌بینانه‌تری به بخش کشاورزی داشته باشند. حتماً این‌چنین مراسم‌هایی نیازهای بخش کشاورزی را به گوش تعدادی از مدیران کشور خواهد رساند، اما باید برگزاری همایش‌های این‌چنینی از سوی اعضای سازمان نظام مهندسی به صورت مستمر ادامه داشته باشد تا برنامه‌ریزان با نگاه دقیق‌تری به این موضوع توجه کنند.
دانشکده‌های رشته‌های کشاورزی توانمند شوند
از سوی دیگر عنایت‌الله بیابانی، نایب‌رئیس خانه کشاورز، در گفت‌وگو با روسنا (روستانیوز) با اشاره به اقبال کم کشاورزان به رشته مهندسی در جامعه اظهارداشت: در حال حاضر فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی باید برای هدایت جامعه کشاورزی پیشتاز باشند. وی در ادامه افزود: در حال حاضر علایق علمی جامعه مهندسی ما باید به گونه‌ای باشد که بتوانند هادی و هدایت‌کننده باشد. وی در ادامه با بیان این‌که کشاورز و نظام مهندسی ما تاکنون نتوانسته است نقش کارآمدی در جامعه کشاورزی داشته باشد، افزود: ارتباط مستقیمی با نظام مهندسی کشور داریم و از این رو تلاش می‌کنیم که برنامه‌ریزی امور را با حضور مهندسان انجام بدهیم. اساساً علم مهندسی در بخش کشاورزی باید راهگشای ما کشاورزان برای کم‌کردن هزینه‌ها، افزایش درآمدها، بهره‌وری، صرفه‌جویی در آب و افزایش تولید باشد. نایب‌رئیس خانه کشاورز در ادامه افزود: در حال حاضر مکانیزاسیون که بخش مهمی از علم مهندسی کشاورزی در کشور محسوب می‌شود، باید نقش‌آفرین باشد تا کشاورزان بتوانند در باور خود نظام مهندسی و مهندسی کشاورزی را قبول کنند تا بتوانند در تمام زمینه‌های مختلف از شیلات تا جنگل از مهندسان متخصص استفاده کنند. در صورتی که بتوانیم در دانشکده‌ها رشته کشاورزی را توانمند کنیم، بیش از گذشته فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی می‌توانند در فضای کشاورزی موثر باشند. وی در ادامه تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار رشته کشاورزی را در کشور بالغ بر 300 هزار نفر اعلام کرد و افزود: برای اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی باید یک برنامه مدون و پشتوانه‌دار تدوین شود تا از علم مهندسی استفاده شود. بیابانی در ادامه برگزاری همایش‌هایی نظیر روز مهندس را موجب هویت بخشیدن به نظام کشاورزی عنوان کرد و یادآور شد: باید جامعه مهندسی مورد بازنگری قرار بگیرد تا بتوانیم برنامه‌های مختلف را در کشور اجرایی کنیم.
ساختار نظام مهندسی کشاورزی تغییر می‌کند
سید راضی نوری، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، هم در گفت‌وگو با روسنا (روستانیوز) با انتقاد از شیوه سنتی کشاورزی در ایران یادآور شد: سازمان نظام مهندسی کشاورزی در اجرای نقش اساسی خود کم‌رنگ بوده است. در نتیجه انتظار می‌رفت که با تشکیلات جدید نظم و انظباط ویژه‌ای پیدا کند. وی افزود: در حال حاضر قوانین نظام مهندسی کشاورزی در کمیسیون در حال بررسی است و پیش‌بینی می‌شود به زودی تغییراتی در کل ساختار سازمان نظام مهندسی ایجاد شود. عضو کمیسیون کشاورزی مجلس افزود: هر مجموعه‌ای براساس اختیاراتی که دارد می‌تواند خود را برجسته و تضعیف کند. مجموعه نظام مهندسی کشاورزی به‌ویژه هیئت مدیره آن باید به عرصه کشاورزی به‌طور کامل ورود کنند و خود را طبق ماده قانونی جا بیندازند. از این رو اعضای هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی کشاورزی برای به سرانجام رساندن اهداف خود باید تلاش کنند تا مسائل خود را حل نمایند. نوری یادآور شد: بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری باید میان دانشگاه و صنعت کشاورزی ارتباط تنگاتنگی برقرار باشد تا بتوانیم کشاورزی سنتی را تبدیل به کشاورزی صنعتی و مکانیزه کنیم. وی در ادامه با اشاره به برگزاری همایش نظام مهندسی در سالن همایش‌های برج میلاد افزود: برگزاری همایش‌های این‌چنینی موجب می‌شود تا بتوانیم نظرات را تغییر دهیم و به کشاورزی ایده‌آل برسیم.
رکود در پذیرش رشته‌های کشاورزی
محمدشفیع ملک‌زاده، رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی، نیز در گفت‌وگو با روسنا (روستانیوز) اظهار داشت: رشته‌های کشاورزی در کشور با رکود همراه شده و علاقه زیادی برای حضور در این رشته‌ها از سوی دانشجویان و دانش‌آموزان وجود ندارد. از سوی دیگر بسیاری از دانشکده‌های کشاورزی تعطیل شده‌اند و بخش پژوهشی فعالیتی آن‌چنانی ندارد. وی در ادامه با بیان این‌که بخش کشاورزی هیچ‌گونه فعالیتی با بخش خصوصی و تعاونی ندارد، افزود: باید یک کار اساسی و درست با برنامه صورت بگیرد، چراکه با هیچ کار تسکینی و کوتاه‌مدت نمی‌توانیم به نتیجه برسیم. ملک‌زاده گفت: مادامی‌که کشاورزان واقعی ما با یکدیگر هیچ رابطه‌ای ندارند، نمی‌توانیم روز ملی مهندسی کشاورزی را به عنوان روز مهندس و کشاورزی جشن بگیریم و به آن بپردازیم، اما فارغ از این موضوع برگزاری روز مهندس موجب می‌شود که مسئولان با دغدغه‌های بخش کشاورزی آشنا شوند. رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی اظهار داشت: جامعه مهندسی کشاورزی باید قبل از هر چیز خودش معتقد باشد به این‌که دچار روزمرگی و بی‌برنامگی هستیم. اگر خود به این موضوع اعتقاد داشته باشند، می‌توانند با تدوین و قانون‌گذاری درست به حقوق حقه فارغ‌التحصیلان بپردازند و در صورتی که وضع کشاورزی کشور مناسب باشد، فارغ‌التحصیلان بهره‌مند خواهند شد.
ضعف در بخش آموزش و پژوهش رشته‌های کشاورزی
از سوی دیگر علی کردی، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز، در گفت‌وگو با روسنا (روستانیوز) نیز اظهار داشت: با وجود این‌که کشاورزی به عنوان یکی از محورهای اصلی اقتصاد است، ولی هیچ‌گونه برنامه میان‌مدت، بلندمدت و کوتاه‌مدتی برای آن تدوین نشده است. وی با اشاره به مزیت‌های کشاورزی ایران یادآور شد: با توجه به این‌که برنامه راهی در این بخش ترسیم نشده است، به همین دلیل ما در بخش آموزش و پژوهش به‌شدت ضعیف هستیم و جایگاه خود را نمی‌شناسیم. کردی با بیان این‌که ارتباطی بین بخش کشاورزی و جامعه کشاورزان وجود ندارد، یادآور شد: همه دستگاه‌ها دچار روزمرگی شده‌اند، از این رو اگر در این بخش برنامه مدونی داشته باشیم، دانشگاه‌ها و دانشجویان رشته کشاورزی می‌توانند بر اساس یک برنامه بلندمدت تربیت شوند و به سطح جامعه بیایند، ولی متأسفانه به دلیل عدم برنامه‌ریزی بلندمدت و نداشتن یک چشم‌انداز عملیاتی همین مسأله موجب شده که نه تنها در بخش فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی بلکه در تمام بخش‌های کشاورزی دچار بحران و رکود باشیم. عضو شورای مرکزی خانه کشاورز با بیان این‌که کشاورزی ما حال و روز خوبی ندارد و دچار روزمرگی و بحران است، افزود: این مسأله متأثر از بخش مهمی از اقتصاد است که هم‌اکنون دچار بحران و رکود است. به همین دلیل هرگونه بحران و تحریم بر روی کشاورزی ما تأثیر می‌گذارد و کشاورزی ما را دچار چالش می‌کند. وی با بیان این‌که امروز با کمبود تولید در برخی از نهاده‌ها و مواد غذایی نظیر گوشت، مرغ و تخم‌مرغ مواجه هستیم، افزود: در این شرایط از طرفی مردم با کاهش قدرت خرید مواجه شده‌اند و از طرف دیگر کشاورزان با روند افزایش قیمت نتوانسته‌اند تولیدات خود را به سود واقعی برسانند، چرا که قیمت تمام شده ما هنوز بیش‌تر از سایر کشورهای دیگر است و این مسأله موجب می‌شود که کشاورزان قدرت رقابت‌پذیری نداشته باشند. کردی افزود: مادامی‌که کشاورزی ما اقتصادی نباشد، بخش مهندسی و فارغ التحصیلان آن با مشکل مواجه هستند؛ از این رو دولت باید نقشه راه را تدوین و ابلاغ کند.
گزارش از نادیا صمدی
انتهای پیام/