ایران یکی از کشورهای تولیدکننده عسل است و به‌رغم ظرفیت‌های فراوانی که برای توسعه زنبورداری دارد، به‌دلیل وجود برخی مشکلات، نتوانسته به جایگاه مطلوب در صادرات دست یابد. زنبور عسل می‌تواند محصولات و فرآورده‌های متنوعی تولید کند؛ ازجمله: عسل، موم، بره موم، ژل رویال و گرده. در این میان اما محصول عسل برای ما بیش از هر محصولی شناخته‌شده است؛ این در حالی است که چینی‌ها از هر کندوی زنبور عسل حدود 12 کیلوگرم ژل رویال به‌دست می‌آورند که غذای ملکه زنبور عسل است و هر کیلوگرم آن حدود پنج میلیون تومان ارزش دارد. سرانه مصرف عسل ایرانیان نیز در سال 95، 990 گرم بود، اما در حال حاضر از یک کیلوگرم می‌گذرد؛ این در حالی است که همچنان از آمار میانگین جهان کم‌تر است و در برخی کشورهای توسعه‌یافته این عدد به دو کیلوگرم به‌ازای هر نفر می‌رسد.
ترکیه، عراق، کشورهای حاشیه خلیج فارس و مالزی خواهان عسل ایرانی هستند
حبیب‌الله مزارعی، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه سراسری زنبورداران، در گفتوگو با روسنا (روستانیوز) درباره میزان صادرات و واردات عسل به کشور عنوان کرد: در حال حاضر آمار دقیقی از صادرات عسل موجود نیست، چراکه صادرات این محصول به‌صورت گسترده انجام نمی‌شود.
وی همچنین درباره صادرات عسل گفت: البته برخی از کارخانه‌های بسته‌بندی و صادرکنندگان به‌صورت پراکنده و محدود مقدار کمی عسل به کشورهای دیگر صادر می‌کنند. مزارعی ادامه داد: ترکیه، عراق، کشورهای حاشیه خلیج فارس و مالزی ازجمله کشورهای خواهان عسل ایران هستند، البته بیش‌ترین حجم صادرات عسل به کشور ترکیه انجام می‌شود.
وی به مشکلات زنبورداران ایرانی اشاره کرد و گفت: درحال حاضر زنبورداران به‌دلیل قوانین دست‌وپاگیر صادرات عسل به اروپا با مشکلات بسیاری روبه‌روبه هستند، این در حالی است که شاهدیم عسل ایرانی که به ترکیه صادر می‌شود، با بسته‌بندی و برند ترکیه و به‌نام این کشور و با قیمتی چندبرابر به اروپا صادر می‌شود.
وی با بیان این‌که طی دوره‌ای عسل را از چین وارد می‌کردیم، تصریح کرد: عسل چین کیفیت بسیار پایینی داشت و به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی واردات این محصول را ممنوع کرد و اکنون نیز عسل وارد نمی‌شود.
رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه سراسری زنبورداران علت اصلی پایین‌بودن میزان صادرات عسل را وجود استاندارهای سخت اتحادیه اروپا عنوان کرد و گفت: استاندارد مواد غذایی اتحادیه اروپا دارای چرخه‌ای است که محصول پیشنهادی باید این چرخه را طی کند و در رابطه با عسل مواردی دارد که پرورش‌دهندگان زنبورعسل در ایران بخشی از آن موارد را ندارند. علاوه‌بر انجام آزمایش‌های خاص و داروهایی که برای زنبورعسل نباید استفاده شود، برای خالص‌بودن عسل ایرانی اندازه‌گیری‌هایی انجام می‌شود که معمولاً عسل صادرشده از ایران به درجه کیفی موردنظر اتحادیه مواد غذایی اروپا نیست.
مزارعی ادامه داد: البته می‌توانیم عسل را به آفریقا صادر کنیم، چراکه قوانین آن‌ها نسبت به اروپا ساده‌تر است، ضمن این‌که قراردادهایی هم برای صادرات عسل به آفریقا منعقد شده است.
وی همچنین درباره ارتباط کیفیت عسل و قیمت آن گفت: کیفیت عسل براساس گیاهی که زنبور از آن تغذیه می‌کند متفاوت است. باتوجه به تحقیق‌هایی که روی تمام عسل‌ها در تمام نقاط جهان انجام می‌شود، بالاترین ساکارز (شکر معمولی یا شکر نیشکر) پنج درصد است و این میزان حدمجاز و استاندارد عسل‌های طبیعی جهان است، بنابراین انواع عسل بر این مبنا به عسل یک، دو درصد تا پنج درصد تقسیم‌بندی می‌شود و قیمت عسل نیز براساس تقسیم‌بندی متفاوت است.
مزارعی در ادامه گفت: براساس این دسته‌بندی‌ها قیمت هر یک کیلوگرم عسل یک درصد بالاتر از 100 هزار تومان، عسل دو درصد از 80 تا 100 هزار تومان و عسل سه درصد 60 هزار تومان است. اگر عسل همه فاکتورهای لازم به‌منظور ارگانیک‌بودن را داشته باشد، قیمت آن بین 100 تا 150 هزار تومان است. وی به کیفیت عسل ایرانی اشاره کرد و گفت: از نظر تنوع آب‌وهوایی و گیاهی و همچنین وجود منابع غنی از گیاهان دارویی، عسل تولیدشده در ایران کیفیت بالایی دارد. از سویی، به‌دلیل وجود نقاط خشک در کشور، عسل حاصل از این مناطق نیز کیفیت خوبی ندارد و کیفیت عسل در مناطق مرطوب نیز تنزل می‌یابد.
وی افزود: سال گذشته کنگره جهانی زنبور عسل در کشور ترکیه برگزار شد. این جشنواره به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود و در آن اتحادیه‌ها، تولیدکنندگان و نمایندگانی از کشورها شرکت می‌کنند. این نمایشگاه بخش‌های مختلفی دارد؛ در بخشی از آن مقالات مختلف علمی ارائه می‌شود و در بخشی دیگر دستاوردهای صنعتی زنبورداری از تمام کشورها ارائه می‌شود که در این جشنواره عسل ایران رتبه سوم را در جهان به خود اختصاص داد.
رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه سراسری زنبورداران با بیان این‌که در کشور هر ساله زنبوردار نمونه انتخاب می‌شود، خاطرنشان کرد: البته معیاری که برای زنبوردار نمونه درنظر گرفته می‌شود درست نیست؛ مثلاً زنبورداری که بیش‌ترین مقدار عسل را تولید کند، به‌عنوان زنبوردار نمونه کشور انتخاب می‌شود و در این انتخاب به کیفیت محصول و تغذیه زنبورعسل توجهی نمی‌شود.
مزارعی گفت: در ایران حدود 20 درصد زنبورداران عسل طبیعی و ارگانیک تولید می‌کنند. وی درباره حمایت دولت از زنبورداران گفت: حمایت دولت چند سالی است که کم‌رنگ شده، خصوصاً با تنگناهای مالی که خودش دارد. در جایگاه یک زنبوردار و مدیر اتحادیه زنبورداران میزان حمایت دولت از زنبورداران را بسیار اندک می‌دانم. زمانی می‌توان گفت کمکی صورت گرفته که در قالب کمک‌های مالی باشد، اما تاکنون هیچ‌گونه یارانه‌ای به زنبورداران تعلق نگرفته و فقط یک‌سری وام‌های کم‌بهره بوده که این وام‌ها هم به‌دلیل شرایط خاصی به‌دست زنبورداران اصلی نمی‌رسد و تنها زنبورداران نوپا و یا ارگانی خاصی که می‌خواهد اشتغال‌زایی کند، بیش‌تر مورد حمایت و توجه قرار می‌گیرد. وی تأکید کرد: البته بین دولت و زنبورداران تعامل وجود دارد.
غلامحسین طهماسبی، قائم‌مقام سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، نیز گفت: عسل‌های دنیا از 9 گونه زنبور عسل تولید می‌شوند و در این بین دو گونه زنبورعسل کوچک و اروپایی یا معمولی در ایران وجود دارد که دومی به‌عنوان اقتصادی‌ترین زنبور عسل در دنیا شناخته می‌شود. وی ادامه داد: قدمت زنبورعسل در ایران به زمانی برمی‌گردد که انسان بهره‌برداری از عسل را شروع کرده و ایران جزو مناطق انتشار طبیعی این گونه زنبور عسل است، به‌گونه‌ای که در مناطق پراکنش طبیعی زنبورعسل معمولی نیز قرار دارد.
طهماسبی عنوان کرد: تولید عسل در ایران از سال 1361 تاکنون افزایش پیدا کرده و ما را بعد از کشورهای چین و ترکیه با 88 هزار تن تولید در سال جزو سه کشور برتر دنیا در این موضوع قرار داده است. وی عنوان کرد: نیمی از عسل دنیا در قاره آسیا تولید می‌شود که ایران از نظر تعداد کندو از دهه 60 تا 90 افزایش چشمگیری در تعداد کُلنی داشته و با هفت میلیون و 600 هزار کندو جزو چهار کشور برتر دنیاست؛ از این تعداد کندو 300 هزار کندوی بومی و بخش عمده آن‌ها کندوی مدرن است. وی درخصوص وضعیت صادرات عسل کشور یادآور شد: آمار صادرات عسل از ایران در بعضی سال‌ها رکورد زده، اما در دو سال اخیر به هزار تن رسیده و کاهش یافته است.
گزارش از مهسا مافی
انتهای پیام/