جمعبندی اخبار از عوامل تأثیرگذار بر نوسانات ارزی نشان میدهد هماکنون اخبار سیاسی به عنوان تنها عامل کاهنده قیمت در الاکلنگ بازار ارز، قدرت لازم برای غلبه بر شش آیتم دیگر را ندارد. بازار فردوسی هماکنون دچار نوعی بلبشوی تجاری شده که هرکس تلاش میکند سهم بیشتری از رانت و فضای در اختیار خود کسب کند. ورود و خروج برنامهریزی شده نوسانگیران به بازار، خرید بیش از فروش، کماظهاری برخی صادرکنندگان، پراظهاری واردکنندگان، ایرادات سامانه نیما و افزایش مکرر نقدینگی از مهمترین عوامل مقاومت دلار در برابر کاهش قیمت ارزیابی میشود. سکه هم تحت تأثیر ارز در تعقیب قیمتی این بازار است.
نوسانات دلار لحظهای شده است
این روزها نوسان در بازار ارز ؛ بهطوری که چهارشنبه هفته گذشته قیمت دلار آزاد از حدود ۱۳ هزار و ۷۰۰ تا ۱۴ هزار و ۹۰۰ رشد کرد و به یکباره به کمتر از ۱۴ هزار تومان بازگشت. برای پنجشنبه هفته پیش نیز اما از حدود ۱۳ هزار و ۵۵۰ تومان قیمت شروع و رو به افزایش رفت و تا ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان هم رسید، ولی برای دقایقی روند ریزشی به خودش گرفت و تا ۱۳ هزار و ۶۰۰ تومان کاهش پیدا کرد. این قیمت هم فقط برای چند دقیقه کوتاه بود. نوسان در بازار ارز در حالی جریان دارد که با هر ریزشی بلافاصله تقاضا برای خرید بالا رفته و به گفته فعالان بازار مردم و متقاضیان در انتظار کوچکترین کاهش قیمتی برای خرید هستند، این در حالی است که در حال حاضر خرید در بازار بیش از فروش انجام میشود، مگر در زمانهایی که قیمت بهطور خاص بالا رفته و ۱۴ هزار تومان را پشت سر میگذارد برخی از نوسانگیران حرفهایتر به بازار میآیند، در غیر این صورت مردم عادی عمدتاً ترجیح خود را بر خرید گذاشتهاند.
راهی برای دور زدن برگشت ارز به نیما
پس از راهاندازی سامانه ارزی نیما (نظام یکپارچه مدیریت ارزی) توسط بانک مرکزی، قرار شد ارز از سوی صادرکنندگان در این سامانه برای واردکنندگان تأمین شود، اما به دلیل اینکه رفتهرفته نرخ ارز در این سامانه با نرخ ارز در بازار آزاد تفاوت معناداری پیدا کرد؛ برخی صادرکنندگان تمایلی به فروش درآمد ارزی خود در این سامانه ندارند یا ارز صادراتی خود را با تأخیر و کمتر از میزان واقعی در این سامانه عرضه میکنند که این امر مشکلاتی در بخش تجارت ایجاد کرد و گلایه تند رئیسجمهور را به دنبال داشت، بهگونهای که روحانی طی سخنرانی در جشنواره شهید رجایی، بخشی از التهابات اقتصادی را داخلی دانست و تأخیر در فروش ارز از سوی شرکتهای صادراتی را خیانت به کشور خواند و دستور عزل و معرفی این افراد به دادگاه را داد. در این باره کامران وکیل، دبیرکل اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی، با بیان اینکه علت اصلی کاهش عرضه ارز به سامانه نیما کماظهاری صادرکنندگان است، گفت: به دلیل نبود گمرکات تخصصی، امکان سنجش ارزش واقعی یک بارِ صادراتی یا وارداتی وجود ندارد، در نتیجه اظهار صادرکننده ملاک قرار میگیرد که باعث میشود صادرکننده کم اظهاری و واردکننده پراظهاری کند.
میخواهند کمر پتروشیمی را خم کنند
احمد مهدوی، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، هم گفت: از ابتدای سال تاکنون پتروشیمیها سه میلیارد و ۳۲۱ میلیون و ۲۲۷ هزار یورو یعنی حداقل چهار میلیارد دلار ارز به بازار عرضه کردهاند که نسبت به سال گذشته روند درستی را طی کرده است. با این حال، پایین نیامدن قیمت ارز باعث شده تا هجمههایی به صنایع پتروشیمی وارد شود. با این حال مهدوی با بیان اینکه عدهای قصد دارند کمر صنعتی را که در این شرایط ایستاده است خم کنند، گفت: این افراد هرگز موفق نخواهند شد. از زمانی که معاون اول ریاستجمهوری سیاستهای ارزی را از طریق صداوسیما بیان کرد، شرکتهای پتروشیمی ارز خود را با نرخ چهار هزار و ۲۰۰ تومانی عرضه کردند. میتوانیم برای صحت این حرف از بانک مرکزی استعلام بگیریم.
جهش بدهی ویرانگر بانکها
یکی از عوامل پرش قیمت ارز به عملکرد و رقابت منفی سیستم بانکی در پرداخت سود مربوط میشود که همواره باعث شده حجم پول و شبه پول در کشور افزایش یابد و نقدینگی با رشد سرسامآوری مواجه شود. در روزهای اخیر بانک مرکزی میزان نقدینگی تا پایان تیرماه ۱۳۹۷ را یکهزار و ۶۰۲ هزار میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به اسفندماه تا ۷/۴ درصد و در مقایسه با تیرماه سال گذشته ۱/۲۰ درصد رشد دارد. از سوی دیگر بدهی بانکها به بانک مرکزی طی سالهای گذشته اغلب رو به افزایش بوده است؛ بهگونهای که آخرین آمارها از ثبت ۱۴۷ هزار میلیارد تومان از این بدهی تا تیرماه سال جاری حکایت دارد. این بدهی نسبت به تیرماه سال گذشته ۴/۳۶ درصد افزایش داشته که بیانگر دو برابر شدن سرعت رشد آن در مقایسه با دوره دیگر است. بدهی بانکها در تیرماه سال گذشته نسبت به همین ماه در سال ۱۳۹۵ حدود ۷/۱۸ درصد رشد داشت. روند اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی همواره مورد انتقاد کارشناسان و البته روسای کل بانک مرکزی نیز قرار داشته است؛ چرا که جزو عوامل افزایش پایه پولی و به دنبال آن تورم محسوب میشود. از سوی دیگر این موضوع نشاندهنده بینظمی بانکها و عدم تراز در صورتهای مالی آنها است. اخیرا همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در اظهاراتی منتقدانه اضافهبرداشت بانکها را مورد بحث قرار داد و با اشاره به اینکه ناترازی صورتهای مالی بانکها جزو عوامل اصلی مشکلات اقتصادی کشور است، گفته بود که رشد سریع شبهپول و همچنین اضافهبرداشتهای بیقانون و بیقاعده برخی بانکها مورد پذیرش نیست و بهطور حتم با این بانکها برخورد خواهد شد.
آخرین قیمتها از بازار طلا و پیشبینی قیمت
سری هم به بازار طلا بزنیم. گفته میشود این روزها تقاضا برای خرید سکه کاهش یافته که به کنترل نسبی قیمتها منجر شده است. یکی از مواردی که شاید بر کاهش تقاضا برای خرید سکه و در نتیجه کاهش قیمت آن تأثیر داشته باشد، تصمیم سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات از سکههای خریداریشده است؛ به نحوی که برای خریدهای تا ۲۵ سکه معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده است و بیش از آن بر اساس یک جدول میزان مالیات آنها مشخص شده و برای یکهزار سکه نیز تا ۳۵ درصد مالیات در نظر گرفته شده است. به گفته ابراهیم محمدولی، رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر، افزایش قیمت در روزهای آینده بعید به نظر میرسد.