کارخانه داروسازی جابربن‌حیان با حمایت، پشتیبانی و سرمایه‌گذاری روی تولید داروی درمان کرونا آن هم در زمانی که کم‌تر مسئول یا نهادی تن به این سرمایه‌گذاری می‌داد، برگ زرین دیگری را به افتخارات خود افزود. جزنی گفت: وقتی در بهمن ماه سال گذشته ویروس کرونا دامن کشور ما را هم گرفت، به دلیل عدم دسترسی به کیت‌های تشخیص نوع بیماری، کادر درمانی کشور به‌خاطر شباهت برخی از علائم ویروس کرونا به سرماخوردگی گمان می‌کرد آنچه در کشور شایع شده، سرماخوردگی است، در حالی‌که این ویروس کرونا بود که نخست در قم و سپس در سایر شهرهای کشور مردم را مبتلا می‌کرد.
جزنی با اعلام این‌که این داروPhr۱۶۰ نام‌گذاری شده که نام یک برند و یک کد رمزگذاری شده است، افزود: همان‌طور که اشاره شد، وقتی بهمن‌ماه سال گذشته بیماری کرونا در جهان شیوع پیدا کرد، در ایران هم بعضی از افراد مبتلا شدند و با آن‌که تصور می‌شد این بیماری نوعی سرماخوردگی است، اما یکی از محققان حوزه تغذیه و دارو با توجه به اطلاعاتی که از چین داشت، دریافت که بیماری شایع شده در ایران ناشی از همان ویروس سال‌های ۲۰۰۸ و۲۰۱۲ است که با نام‌های مختلف سارس و مرس در چین و برخی کشورهای دیگر شایع شد.
تهیه فرمول اسپری درمان کرونا از اسانس ۶گیاه دارویی
مدیر کارخانه داروسازی جابربن‌حیان با بیان این توضیحات گفت: این محقق ایرانی در ارتباط با همتایان چینی خود اطلاعات کاملی درباره نوع ویروس و رفتار آن کسب کرد و دریافت که این ویروس چه قسمت‌هایی را تحت تهاجم قرار می‌دهد و چه عوارضی به‌جا می‌گذارد. پس از دریافت این اطلاعات، این تیم تحقیقاتی فرمولاسیون‌های متعددی را امتحان کردند و در نهایت اسفندماه گذشته فرمولی را تهیه کردند که از اسانس شش گیاه دارویی تهیه شده بود. پس از تهیه این فرمولاسیون بود که این تیم تحقیقاتی اسفندماه با ما تماس گرفتند و در پی آن در جلسه مشترکی که برگزار شد، دارو را معرفی کردند؛ بدیهی است که فرمولاسیون که یک محقق به آن دست یافته است، برای تبدیل‌شدن به دارو نیازمند عملیات خاصی است. در واقع فرمولاسیون باید از حالت تئوری به عملی تبدیل شود.
جزنی افزود: در پی این نشست، این فرمولاسیون و اسانس‌ها را در آزمایشگاه با هم ترکیب و روش ساخت آن را ایجاد کردیم و در نهایت دارو را ساختیم، اما از آن‌جا که تیم تحقیقاتی بر این نکته تأکید می‌کردند که باید این دارو به ریه برسد، ما راهی جز تولید دارو به صورت اسپری نداشتیم. این شیوه از تولید دارو یک حالت سمیتک و فرمولاسیون آن سخت است، زیرا محلول را تبدیل به اسپری استنشاقی می‌کند. با وجود همه دشواری‌هایی که برای تولید این نوع دارو بود، در نهایت دارو را ساختیم و در یک‌هزار کن پر کردیم که ابتدا در آزمایشگاه آزمایش و به پایداری گذاشته شد؛ سپس تعدادی از این اسپری‌ها به عنوان کلینیکال ترایال به بیمارستان بقیه‌الله تهران که (اواخر اسفند ماه) مرکز کرونا بود، برده شد و متخصصان این بیمارستان از جمله دکتر قانعی و تیمش با استفاده از این دارو، روی بیماران شروع به کارآزمایی بالینی کردند تا مشاهده شود از نظر بالینی روی مریض‌ها چه اثری می‌گذارد. خوشبختانه این دارو پس از چند روزی که برای بیماران تجویز شد، اثرات مثبتش نمایان شد و روی مریض‌ها چندین پارامتر ایجاد کرد؛ از جمله اکسیژن خون بیماران را به سرعت بالا برد؛ زیرا ابتدا اکسیژن خون بیماران کرونایی به‌شدت افت می‌کند و دچار تنگی نفس و سرفه‌های شدید می‌شوند.
همه بیمارانی که دارو دریافت کردند، درمان شدند
جزنی با بیان این‌که اسپری تولید شده سه عوارض اصلی کرونا یعنی افت اکسیژن خون، تنگی نفس و سرفه‌های شدید را از بین می‌برد و از بستری‌شدن مریض‌ها جلوگیری می‌کند، تصریح کرد: تولیدPhr۱۶۰ یک موفقیت بزرگ برای درمان بیماری کووید۱۹ بود. پس از دست‌یابی به این موفقیت، IRC کد دارویی کشوری را در نیمه فروردین ماه سال جاری از وزارت بهداشت گرفتیم. ذکر این نکته ضروری است که وزارت بهداشت برای دادن پروانه باید یک پرونده کامل داشته باشد؛ لذا پروژه را کامل کردیم و آزمایش‌های مختلف اعم از شیمیایی، فیزیکی و میکروبی را روی این محلول انجام دادیم و کلینیکال ترایال را به صورت اطلاعات درآوردیم؛ سپس چیزی به نامPMF (پروداکت مستر فایل) درآوردیم و آن را به وزارت بهداشت ارائه دادیم. پس از طی این پروسه تیر ماه سال جاری موفق به دریافت پروانه از وزارت بهداشت شدیم؛ با این عنوان که این دارو بهبوددهنده عوارض ریوی کووید۱۹ است.
وی درباره این‌که چرا این دارو به عنوان بهبود دهنده عوارض کووید۱۹ نام‌گذاری شده گفت: بیش‌ترین عوارض کووید۱۹ عوارض ریوی است و اگر ریه عفونت حاد داشته باشد، باعث کما و مرگ می‌شود. در واقع مکانیسم اثر ویروس کرونا به‌گونه‌ای است که وارد ریه می‌شود، شبکه‌های گلیکوپروتئینی را مانند یک بافت داخل ریه تشکیل می‌دهد که مثل آدامس یا لاستیک است که سطح ریه را می‌پوشاند و این امر مانع از رسیدن اکسیژن هوا به سلول‌های ریه و خون و در نهایت خفگی مریض می‌شود. جالب است بدانید نوع خفگی مثل خفگی زیر آب است.
این مقام مسئول در شرکت داروسازی جابربن‌حیان خاطرنشان کرد: وقتی این دارو تجویز می‌شود، بافت ایجاد شده روی ریه را حل می‌کند و یا به‌صورت خلط خارج یا جذب سلول‌های ریه می‌شود. در حقیقت این دارو یک پاک‌کننده اخلاط داخلی ریه است که با یک پاف استفاده از دارو مریض قادر به نفس‌کشیدن مجدد می‌شود. با تجویز این دارو موضوعی که مطرح شد این بود که نباید این دارو به ریه فرد مبتلا آسیب وارد کند. خوشبختانه این مورد هم ثابت شد که ویروس صدمه‌ای به سلول‌های ریوی نمی‌زند، چون با حل کردن موکوس‌ها دوباره سلول‌های ریه کار می‌کنند.
به گفته جزنی، مکانیسم این حل‌کنندگی آن است که بین سه تا پنج روز که دارو مصرف شود، معمولاً جواب می‌دهد، زیرا بسیاری از مریض‌ها که به‌صورت دستی و مستقیم از شرکت دارو دریافت کردند، وضعیت آن‌ها را بررسی کردیم و متوجه شدیم که تقریباً ۱۰۰درصد بیماران بدون هیچ عوارض جانبی حتی یک سردرد یا تهوع درمان و روانه منزل شدند.
وی تأکید کرد: این دارو تنها دارویی است که در جهان توانسته لیبل کووید۱۹ را اخذ کند، اما متأسفانه این دارو به صورت پارت پارت و در تعداد محدودی تولید می‌شود، در حالی که درخواست مملکت ما و دنیا بیش از این حرف‌هاست، چرا که فقط در ایران حدود ۱۵تا ۲۰ میلیون نفر در معرض خطر هستند و باید این دارو به اندازه‌ای تولید شود که همه به آن دسترسی داشته باشند. حتی اگر هم کسی مبتلا نباشد، دوست دارد یک عدد اسپری داشته باشد. باوجود این، متأسفانه در حال حاضر امکانات لازم برای تولید این دارو در کشور بسیار کم است.
مدیر کارخانه داروسازی جابربن‌حیان گفت: ۲۰نوع اسپری برای بیماری‌های خاص نظیر آسم، برونشیت و بیماری‌های تنفسی در کشور تولید می‌شود که تعداد آن‌ها ۱۰ تا ۱۲میلیون در سال است؛ براین اساس، حتی اگر این ۲۰ قلم را کنار بگذاریم که غیرممکن است و خط تولید را به تولید داروی کووید۱۹ اختصاص بدهیم، بازهم بیش از ۱۰میلیون اسپری نمی‌توانیم تولید کنیم.
محدودیت تولید دارو به دلیل مشکل واردات مواد اولیه ساخت اسپری
جزنی یادآور شد: وزارت بهداشت برای تولید اولیه داروی کرونا هشت میلیون اسپری را توصیه کرد، اما با توجه به کمبود زیرساخت‌های افزایش تولید دست به عصاتر حرکت کردیم. در حال حاضر هم خط تولید اسپری فقط در اختیار شرکت جابربن‌حیان و سینادارو است و همان‌طور که گفته شد، نمی‌توانیم کل خط تولید را به داروی کرونا اختصاص بدهیم.
در عین حال او تأکید کرد: شرکت داروسازی جابربن حیان برای تولید داروی کرونا از یک سری تولیدات خود صرف نظر کرد تا بتواند تا پایان سال جاری ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار اسپری درمان کرونا تولید کند که البته این میزان به هیچ عنوان پاسخگوی متقاضیان دریافت دارو نیست. یکی از موانع بزرگ تولید داروی کرونا مواد اولیه‌ای است که برای تولید اسپری به آن نیاز داریم؛ موادی که باید از خارج تأمین شود؛ البته صنعتگران داخلی در تلاش هستند که قطعات وارداتی برای این اسپری‌ها را در کشور تولید کنند که ان‌شاءلله در دو ماه آینده صنعتگران موفق به تولید آن خواهند شد.
قیمت اسپری درمان کرونا ۲۳۰هزار تومان است
جزنی گفت: تا آخر سال جاری ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار اسپری درمان کرونا تولید و در داروخانه‌ها توزیع می‌شود، اما از آن‌جا که حدود ۱۳ تا ۱۴هزار داروخانه در کشور دایر است، ناگزیر چند داروخانه را انتخاب کردیم تا بازار سیاه ایجاد نشود. قیمت دارو هم ۲۳۰هزار تومان است.
مدیر کارخانه داروسازی جابربن‌حیان با اشاره به این‌که نمی‌توانیم در جلوگیری از بازار سیاه کاری انجام بدهیم، افزود: اگر دولت ارز مورد نیاز را برای واردات قطعات و مواد اولیه اسپری تأمین کند، با تمام وجود تلاش خواهیم کرد میزان تولید اسپری را به دو میلیون برسانیم. خوشبختانه پایه این اسپری مواد گیاهی است که خداروشکر به میزان فراوانی در کشور وجود دارد و اگر مواد اولیه تولید اسپری تأمین شود، برای تولید دارو هیچ مشکلی نداریم.
گزارش از بابک کلانی