اسماعیل تبادار در جلسه شورای اداری شهرستان استهبان که با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار شد، خواستار کمک و حمایتهای لازم برای عبور فارس از تنگنا و بحران آب شد. تبادار با بیان اینکه خشکی تالابهای استان شرایطی بسیار نگرانکنندهتر از دریاچه ارومیه ایجاد کرده است، از رئیس مجلس شورای اسلامی خواست با نگاه هوشمندانهای که به وضعیت کلان کشور دارد، کمکهای لازم را برای گذر فارس از این بحران در نظر داشته باشد. وی با تأکید بر اینکه اقتصاد کشاورزی باید با مدیریت منابع آب در استان فارس حفظ شود، آینده انجیرستان استهبان به عنوان بزرگترین انجیرستان دیم جهان و همچنین سایر محصولات کشاورزی در این منطقه را در گرو احیای تالاب بختگان دانست. استاندار فارس همچنین از تلاش دانشگاه شیراز برای آماده کردن طرح جامع احیای تالابهای استان به دستور رئیس سازمان محیطزیست کشور خبر داد و خاطرنشان کرد: بهبود برخی زیرساختها و اجراییشدن برنامههای کلان مدیریتی در سطح استانی و کشوری به احیای این تالابها میانجامد.
تبادار با بیان اینکه تاکنون تلاشهای زیادی در راستای مدیریت منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی استان شده است، عنوان کرد: کاشت برنج در استان فارس از ۴۸ به ۱۶ هزار هکتار کاهش داده شده است؛ همچنین ۱۵ هزار تن کاشت کلزا و گلرنگ به ۳۰ هزار تن افزایش داده شده و توسعه کشت گلخانهای و استفاده از روشهای نوین آبیاری با جدیت در دستور کار قرار گرفته است. نماینده عالی دولت در استان فارس با اشاره به اینکه فارس ۱۰ درصد امنیت غذایی کشور را تأمین میکند و در تولید محصولات باغی رتبه اول، در محصولات زراعی رتبه دوم، در محصولات دامی رتبه چهارم و در مجموع رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است، بحران آب را مهمترین چالش کنونی پیش روی استان دانست و گفت: این استان در ۱۱ سال گذشته با خشکسالیهای پیاپی روبهرو بوده و با توجه به اینکه ۸۰ درصد از بهرهوری آب با استفاده از منابع زیرزمینی تأمین میشود، عمق چاههای استان به ۵۰۰ متر رسیده و آب از جان زمین استخراج میشود و نگرانیهای جدی به دنبال دارد.
تالابهای خشکیده استان فارس
تالابهای خشکیده استان فارس این روزها شرایط وخیم و نگرانکنندهای را در این استان ایجاد کرده؛ شرایطی که علاوه بر آمادهسازی بستر وقوع ریزگردها، فرونشستهای متعدد زمین در این خطه را نیز به دنبال داشته و رتبه اول فرونشست زمین در جهان را به این استان اختصاص داده است. فارس استانی است که با وجود واقع شدن در مناطق گرم جنوبی کشور، مجموعهای از تالابها و مناطق حفاظت شده گوناگون را در خود جای داده و از تنوع اقلیمی بینظیری برخوردار است؛ تنوع آب و هوایی که متأسفانه به دنبال خشکشدن تالابهای استان در چند سال اخیر در حال از بین رفتن است. خشکشدن تالابها و دریاچهها و پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی در استان فارس نهتنها درحال جایگزین کردن آب و هوای خشک به جای معتدل و وقوع ریزگردها در این استان است که فرونشستهای متعدد و عمیق زمین را در این منطقه نیز به دنبال داشته است. این شرایط بحرانی هماکنون نگرانیهای زیادی را در میان برخی از اقشار مردم بهویژه فعالان محیطزیست و انجمنهای مردمنهاد ایجاد کرده، بهگونهای که برخی از تشکلهای زیستمحیطی استان فارس در نامهای به رئیسجمهور خواستار اقدام برای نجات تالابها و دریاچههای خشکیده استان شدند. 30 انجمن مردمنهادی که این نامه را امضاء کردهاند، علت خشکشدن تالابهای فارس و بحرانیشدن منابع آبی استان را سوءمدیریتهای اعمال شده و توزیع ناعادلانه آب عنوان و تأکید کردهاند متأسفانه تاکنون اقدام علاجبخشی در راستای خروج از این بحران صورت نگرفته و خشکی تالابها و دریاچههای این استان گواه این مدعاست. در این نامه همچنین به خشکیدگی تالابهای بینالمللی سهگانه طشک، کمیجان و بختگان به عنوان سومین پهنه تالابی داخل کشور اشاره شده و آمده است که این سه تالاب که از رودخانه کر تغذیه و آبگیری میشدند، سالهاست در حسرت حقابه هزاران ساله با خشکی و زوال دست و پنجه نرم میکنند و زیستمندان این تالابها قربانی سدسازی افراطی، اشتباهات و خطای محاسباتی متولیان وقت امور آب شدهاند، تا جایی که اخیراً شاهد گرفتار شدن هزاران جوجه فلامینگو در بستر نمکی دریاچه هستیم که عملاً قادر به پرواز نیستند. وقوع ریزگردهای آلوده ناشی از خشکاندن تالابهای سهگانه و تهدید جدی سلامت ساکنان حاشیهنشین آن و همچنین مهاجرت بخش عمدهای از سکنه مسیر رودخانه کر و حاشیه این تالابها در بخشهایی از کربال و شهرهای ارسنجان، نیریز، خرامه و استهبان و سکونت اجباری در حاشیه شهرها نیز موضوع دیگری است که در این نامه به آن اشاره شده است.
بختگان، قربانی سدسازی
فارس، استان دریاچههاست و بیشترین تعداد دریاچههای دائمی کشور در این استان واقع شده است؛ دریاچههای آب شور و شیرین که مجموع آنها گسترهای به وسعت ۴۴۵ هزار هکتار را دربرمیگیرد، اما این دریاچهها و تالابها که مهمترینهایش پریشان، بختگان، کمیجان، طشک، ارژن، مهارلو و کافتر است، امروزه خشک شده و میروند که با مرگ خود، حیات خطه فارس و ساکنانش را هم به مخاطره بیندازد. سیاوش محمدی، معاون فنی و طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست استان فارس، وسعت 10 تالاب مهم فارس را محدودهای بالغ بر ۱۸۰ هزار هکتار عنوان کرده و میگوید: از این 10 تالاب اکنون فقط دریاچه مهارلو و طشک کمی آب دارند و بقیه کاملاً خشک شدهاند. محمدی با اشاره به اینکه تالابهای فارس از حدود 10 سال پیش و آغاز دوره خشکسالی در استان به این حال و روز افتادهاند، تأکید میکند که خشکسالی تنها عامل خشکی و نابودی تالابها نیست و عوامل دیگری چون حفر چاههای مجاز و غیرمجاز بیشمار در پیرامون تالابها و ساخت سد در بالادست آنها نیز تأثیر مهمی در خشک شدنشان داشته و دارد. وی درباره شرایط بختگان هم میگوید: این تالاب که با مجموعه بختگان، طشک و کمیجان شناخته میشود نیز بهخاطر برداشتهای بیرویه آب از طریق حفر چاههای مجاز و غیرمجاز در پیرامونش از یکسو و احداث دو سد دورودزن و ملاصدرا در بالادست بختگان از دیگر سو به این حال و روز افتاده است. آنطور که معاون فنی و طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست استان فارس میگوید، سد درودزن در دهههای گذشته برای تأمین آب شرب شیراز و همچنین کشاورزی حدود ۴۰ هزار هکتار احداث شده و این درحالی است که امروزه مساحت اراضی کشاورزی که از آب این سد استفاده میکنند، به سه تا چهار برابر افزایش یافته، ضمن اینکه در همین اراضی، اقلام آببری چون برنج نیز کشت و تولید میشود. محمدی میافزاید: گاهی که در استان سیلاب میآمد، سد دورودزن سرریز میشد و به تالابهای سهگانه بختگان، طشک و کمیجان میرسید، اما دو دهه پیش مجدد سد دیگری با نام ملاصدرا در بالادست سد دورودزن احداث کردند که با احداث آن جلوی همان سیلابهای فصلی را هم گرفتند، بنابراین مانع رسیدن هرگونه آبی به این سه تالاب شدند. به گفته وی، به دلیل شرایط وخیم بختگان، در سال گذشته حقابهای برای بختگان تعیین و وزارت نیرو متعهد به تأمین آن شد که این مجموعه تاکنون از دادن آن حتی با وجود درخواست و پیگیریهای مکرر اداره محیطزیست استان، سر باز زده است.