خواستن، توانستن است، شاید ندانیم که نخستین و شاید تنهاترین شرکت دانشبنیان در زمینه تکثیر و پرورش زالوی کشور در گلستان وجود دارد. شرکت «رشد فناورانه کاسپین» تولیدکننده زالوی طبی استریل گونه «هیردواورینتالیس» مطابق با استانداردهای جهانی است و اعضای آن که همگی از جوانان تلاشگر گرگان هستند، هفت نفر بوده و توانستهاند برای صدها نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کنند. آنها علاوه بر تکثیر و پرزش زالو در زمینه آموزش جوانان کشور هم تلاش میکنند و دورهها و کارگاههای آموزشی مختلف برگزاری کردهاند. به همین دلیل با جواد حلیمی، مدیرعامل این شرکت دانشبنیان، گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه میآید.
انگیزه این کار چگونه در شما ایجاد شد؟
در سال ۹۰ به صورت اتفاقی در گزارش تلویزیونی شنیدیم که درآمد برخی از کشورها از پرورش زالو بیش از درآمد نفتی ایران است که این سخن برای ما جذابیت داشت و تلنگری برای شروع کار بود. بعد از پیگیریها به این نتیجه رسیدیم که هیچگونه تعریف خاصی از این صنعت در ایران وجود ندارد؛ یعنی چیزی به عنوان تکثیر و پرورش انجام نشده و پرورش زالو به صورت طبیعی اتفاق میافتد.
چگونه این کار را شروع کردید؟
تحقیقات و مطالعات ما حدود دو سال و نیم زمان برد و در همان اوان کار در نخستین همایش بینالمللی زالو که در دانشگاه تهران با همکاری چند شرکت آلمانی و پزشکانی که از سراسر دنیا آمده بودند، شرکت کردیم. همایش فرصت خوبی بود و اطلاعات ما جدید و به روز شد.
چگونه کار آموزش به دیگران را شروع کردید؟
در سال ۹۳، وبلاگی را طراحی و در آن اطلاعات و دانشی را که داشتیم، در اختیار همه قرار میدادیم. همچنین با همکاری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان تصمیم به برگزاری دورههای آموزشی گرفتیم و این کد آموزش برای نخستینبار در کشور تعریف شد. در این کلاسها از سراسر ایران علاقهمندان به پرورش زالو به گرگان میآیند و در کارگاههای سهروزه ما حضور مییابند و از ابتدا تاکنون ۲۷ دوره آموزشی برگزار کردیم. بعد از پنج جلسه دوره آموزشی با درخواست مرکز رشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به مرکز رشد گلستان نقل مکان کردیم و عضو مرکز رشد شدیم. در ادامه، کار را گسترش دادیم و وبسایت سه زبانه طراحی کردیم که خدمات بیشتری ارائه میداد.
چه زمانی شرکت خود را ثبت کردید؟
بعد از ورود به مرکز رشد دانشگاه، تشکیل تیم کاری دادیم و شرکت خود را در سال ۹۵ ثبت کردیم و به خاطر نوآوری و خلاقیتی که داشتیم در کمتر از دو ماه توانستیم شرکت را به عنوان نخستین و تنهاترین شرکت دانشبنیان در زمینه زالو و فرآوردههای آن به ثبت برسانیم که کار بسیار سختی است.
چند نوع زالو در ایران وجود دارد؟
۶۰۰ گونه زالو در دنیا وجود دارد که سه نوع آن معروف است؛ زالوی طبی «مدیسینالیس»، «ورباما» و «اورینتالیس» که گونه آخری ایرانی است. آنزیم موثر هیدریدین در گونه ایرانی وجود دارد که برای کشورهای خارجی جذاب است و طالب آن هستند.
زالو دقیقاً چه کاری انجام میدهد؟
اصولاً خاصیت زالو به خاطر آنزیمهای آن است نه به خاطر خونی که میمکد. حدود ۱۰۰ آنزیم تاکنون شناخته شده که در درمان بسیاری از بیماریها موثر هستند؛ هنگام مکیدن، آنزیم باارزشی وارد بدن انسان میشود. زالو بیشترین ارتباط را با بیماری قلبی-عروقی داشته و مادهای دارد که باعث رقیق شدن خون بدن انسان میشود و در درمان بیماریهای دیگر از جمله دیابت، واریس و حتی اعتیاد نقش دارد. مکیدن زالو فنی است، ابتدا برشی در سطح پوست ایجاد کرده و به خاطر اینکه میزبان احساس درد نکند، ماده بیحسی را تزریق میکند که درمان راحت انجام شود. ۳۰۰ دندان ریز در آرواره زالو وجود دارد و به دلیل اینکه همه کارها را خودش به تنهایی انجام میدهد، در دنیا به آن «جراح کوچک» میگویند. زالو همافرودیت بوده و تخمگذار است و ۱۲ الی ۱۸ ماه زمان میبرد که رشد کند. هر زالو بین چهار تا هشت تخم (پیله) میگذارد و در هر پیله یک تا ۱۰ زالو وجود دارد. زالو اگر یک بار غذای کامل بخورد، یک الی دو سال میتواند بدون مکیدن خون زندگی کند، زیرا در اندامهای وی کیسههای خونی وجود دارد که ماده ژلاتین درست کرده و میتواند از آن استفاده کند.
نحوه ورود به این صنعت چگونه است؟
بعد از گذراندن دورههای معتبر آموزشی میتوان به دو صورت به این کار ورود یافت؛ نخست «تکثیر» که سختتر و فنیتر بوده، ولی از لحاظ شرایط درآمدی بهتر است؛ روش دوم «پرورش» است و پیشنهاد میشود کسانی که تازهکار هستند از پرورش مولد کار را شروع کنند. میتوان با سرمایه پنج الی ۱۰ میلیون تومانی در اتاق ۱۲ متری این کار را آغاز کرد. نکته جالب کار این است که خانمها به خاطر ظرافتی که دارند، در این کار موفقتر هستند، زیرا آنها مسائل بهداشتی را رعایت کرده و خلاقیت را چاشنی کار میکنند.
طرحها و ابعاد فضای پرورش چگونه باید باشد؟
نخستین طرح، پرورش خانگی است که به فضای ۱۰ الی ۱۲ متری نیاز دارد و سرمایه لازم برای این کار پنج تا ۱۰ میلیون تومان است و میتوان در آن ۲۰۰ مولد در وان پرورش داد. طرح نیمهصنعتی هم وجود دارد که با ۵۰ الی ۱۰۰ میلیون تومان انجام میشود و برای آن باید فضای ۱۰۰ متر مربعی در نظر گرفت. طرح صنعتی هم به ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلیون تومان و سولههای بزرگ ۵۰۰ الی یکهزار متری نیاز دارد.
بازار فروش چگونه است؟
جذابیت زالو به بازار فروش است. در این صنعت شاید مهمترین دغدغه سایر صنایع که فروش محصولات باشد، وجود ندارد. در بسیاری از مناطق کشور طب سنتی فعال است و روزبهروز به این علاقهمندی افزوده میشود. برخی از کشورها درآمدشان از فروش زالو ۵۰ میلیارد دلار در سال است. قیمت تمامشده زالو در ایران پایین است و میتوان به آن به عنوان کالای صادراتی نگاه کرد. درخواستهای زیادی از کشورهایی همچون فرانسه، کانادا، استرالیا و کره جنوبی داریم که به دلیل فراهم نبودن زیرساختها تاکنون صادرات میسر نشده است.
چه فرآوردههایی میتوان از زالو تهیه کرد؟
روغن زالو ماده باارزشی است، همچنین کرم و صابون میتوان از آن تهیه کرد. مهمترین فرآورده استفاده از آنزیم زالو است که ارزش اقتصادی بالایی دارد. شرکت ما کرم و روغن تولید میکند و بنا داریم در زمینه استخراج آنزیم هم حرکت کنیم.
توصیه شما به کسانی که میخواهند وارد این کار شوند چیست؟
این کار به عنوان شغل خوب است، اما شرطی بزرگ دارد و آن اینکه قبل از آن باید بحثهای علمی را رعایت کرده و خلاقیت داشت. در هیچ زمانی کار تحقیق و توسعه را کنار نمیگذاریم و کسانی که مدارک مرتبط دارند میتوانند با هزینههای شرکت کارهای تحقیقاتی خود را انجام دهند و زیرمجموعه شرکت ما شوند.