مقداد تکلوزاده در گفت وگو با «روستانیوز» افزود: خوشههای صنعتی مجموعهای از صنایع و واحدهای صنعتی است که با هدف تولید یک محصول هنگام رقابت با یکدیگر میتوانند همکاری خوبی داشته باشند. از این طریق کیفیت محصول افزایش و قیمت نهایی کاهش مییابد و محصول تولیدشده نیز رقابتی می‌شود. علاوه-براین، هدف از ایجاد خوشه های صنعتی خرما ارتقای مهارت نیروی انسانی، توسعه باغداری مدرن، افزایش باروری و کیفیت و گذر از باغداری سنتی، افزایش تولید، بهبود بسته بندی و بالابردن حاشیه سود، حفظ جایگاه کنونی و احیای بازارهای داخلی بین المللی و ایجاد بازارهای جدید، توسعه صنایع فرآوری و ارتقای سطح دانش است.
وی ادامه داد: با ایجاد خوشه های صنعتی تحلیلی از از زنجیره ارزش شکل گرفته است. تحلیل زنجیره بهترین راهکار برای یافتن مشکلات و در نهایت ارزش آفرینی است و می توان با مقایسه بین واحدهای صنعتی موفق در استان ها و کشورهای مختلف به ایرادهای خود پی برد و حتی مزیت های رقابتی خود را به دست آورد. در حوزه خرما نیز با توجه به تحلیل هایی که انجام شد، به این نتیجه رسیدیم که چند مشکل اساسی داریم که مهم ترین آن بالا بودن قیمت تمام شده نسبت به کشورهای دیگر است. دلیل آن نیز پایین‌بودن ضریب نفوذ دانش و مکانیزاسیون است؛ یعنی در کشور ما تولید، بسته بندی و... عموماً به روش سنتی انجام می شود و همین موضوع باعث شده با وجود این که تولید در هکتار ما نسبت به کشورهای دیگر کم نیست، اما محصول کم تر و با قیمت بالاتر باشد.
تکلوزاده اضافه کرد: لازم است در حلقه اول زنجیره که تولید است، از روش های مدرن آبیاری، کاشت، مبارزه با آفات، روش های بیولوژیک، استفاده از دستگاه های بالابر برای هرس و برداشت و... استفاده کنیم؛ روش هایی که عمدتاً ساده اما پیشرفته هستند و هزینه تولید را کاهش می‌دهند.
وی اظهار داشت: حلقه دوم عدم تنوع در سورت، بسته بندی، کیفیت و درجه بندی است که کشور ما در این زمینه نتوانسته آن چنان که باید موفق عمل کند، البته چند واحد صنعتی در این حوزه شروع به فعالیت کرده اند، اما عمدتاً به صورت سنتی انجام می شود. گفتنی‌است از یک میلیون و 240هزار تن خرمای تولیدی حدود 10درصد به روش جدید و پیشرفته بسته بندی می شود.
دبیر اجرایی انجمن ملی خرمای ایران تصریح کرد: حلقه آخر نیز بازاررسانی و بازارسازی است که که آن طور که باید نتوانستیم ارتباط خوبی با بازارهای خارجی داشته باشیم. در بازارهای داخلی نیز نتوانستیم بازخورد مصرف‌کنندگان را بگیریم تا از نظرات آن ها مطلع شویم.
وی با بیان این که ما کشور تونس را به عنوان بزرگ ترین صادرکننده خرما در جهان الگوی خود قرار دادیم، گفت: کشور تونس بزرگ ترین صادرکننده خرما در جهان است که بیش از 50درصد خرما را به روش ارگانیک تولید می کند و به همین دلیل تقاضای بسیاری برای خرمای تونسی در جهان وجود دارد. اگر به فروشگاه های اروپایی سری بزنید، می توانید خرمای تونسی را ببینید که به دلیل بازاریابی مناسب این کشور است.
تکلوزاده ادامه داد: ما نیز طی مقایسه کشور خود با این کشور چند راهکار را در نظر گرفتیم؛ نخست این که مدیریت باغ ها از حالت خرده مالکی خارج شود تا حداقل چند روستا و باغ بتوانند با هم اداره شوند تا هزینه تولید هم کاهش پیدا کند. دوم این که به سمت تولید محصولات ارگانیک برویم تا بتوانیم گواهی نامه ارگانیک را دریافت کنیم. سومین موضوع هم تنوع در بسته بندی است که کم کم به فراخور استراتژی به وجود می آید. درحال حاضر 230واحد بسته بندی در بم، 100واحد بسته بندی در جیرفت و چند واحد در استان های دیگر مشغول فعالیت هستند که خرما را در شرایط بهداشتی بسته بندی می‌کنند و در اختیار مصرف کننده قرار می دهند.
لزوم ایجاد صنایع تبدیلی
تکلوزاده با تأکید بر لزوم ایجاد صنایع تبدیلی در حوزه تولید خرما افزود: با وجود این که بخش اعظم تولید خرما به صورت تازه خوری مصرف می شود، اما در زمینه سورتینگ، بسته بندی و درجه بندی ضعف بسیاری داریم. در سال های گذشته سرانه مصرف 13کیلو بود، اما اکنون می بینیم که به هشت کیلو رسیده است. با وجود این که خرمای ایرانی کیفیت بالایی دارد، اما نتوانستیم آن طور که باید آن را به دست مصرف کننده برسانیم. این روزها سلیقه مصرف کنندگان عوض شده است؛ به ویژه جوانان که به تنوع و حتی بسته بندی محصولات اهمیت می‌دهند؛ بنابراین ضعف در صنایع تبدیلی از جمله حلقه های مفقوده زنجیره تولید خرماست.
دبیر اجرایی انجمن ملی خرمای ایران ادامه داد: البته منظور از صنایع تبدیلی این نیست که خرما به محصول ثانویه تبدیل شود، چراکه مردم خرما را به صورت تازه خوری می پسندند و در تمام دنیا هم تقاضا برای تازه-خوری است. حتی تونس نیز بر درجه بندی و برندسازی تمرکز کرده و توانسته است به چنین موفقیتی دست پیدا کند. ما نیز باید روی ثبت برند، افزایش کیفیت، بسته بندی های بهداشتی و مشتری پسند و درجه بندی مناسب کار کنیم. اگر هم قرار است سراغ محصولات جدید برویم، باید سراغ شیرینی های سنتی کشور برویم و به صورت بهداشتی و با تکنولوژی های جدید و بسته بندی متنوع آن‌ها را وارد بازار کنیم.
تصمیمات خلق الساعه دولت؛ ضربه ای به تولیدکنندگان است
وی با اشاره به لزوم ارائه تسهیلات بانکی و حمایت از کشاورزان و صنایع تولیدی گفت: تولیدکنندگان، صنایع بسته بندی، تجار و دیگر فعالان این حوزه اگر نقدینگی داشته باشند، برنامه ریزی بهتری خواهند داشت. این روزها علاوه بر کمبود نقدینگی با مشکل نوسان نرخ دلار هم مواجه هستیم که هزینه تولید، خرید ملزومات و... را بالا برده است. اگر بانک کشاورزی سرمایه در گردش با بهره مناسب را در اختیار تجار، واحدهای فرآوری و تولیدکنندگان قرار دهد و از هرکدام از حلقه های زنجیره حمایت داشته باشد، مشکلات کم تر خواهد شد.
تکلوزاده ادامه داد: یکی دیگر از معضلات بزرگی که وجود دارد، سیاست ها و تصمیمات ناگهانی دولت در حوزه تنظیم بازار داخلی بدون نظر کارشناسی است. دولت فقط به فکر تأمین بازار داخلی است و هدفش این است که مصرف کننده داخلی تأمین شود، درصورتی که صادرات پروسه ای یک روزه نیست که دولت با یک بخشنامه آن را متوقف می کند.
وی تصریح کرد: بازاریابی و بازارسازی برای کالای غیرنفتی بیش از 10سال طول می کشد و اگر نتوانیم مشتری خود را حفظ کنیم، کشورهای بسیاری هستند که به سرعت جای ما را در بازارهای جهانی خواهند گرفت. امسال با صادرات 240هزار تن خرما حدود 350میلیون دلار برای کشور ارزآوری شده است که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی رقم خوبی است، اما اگر تصمیم های دولت به همین صورت ادامه داشته باشد، قطعاً سال های آینده صادرات کم تری خواهیم داشت.
گزارش از فهیمه تماشایی