به گزارش روستانیوز به نقل از ایرنا، هیاری ؛ رسمی ماندگار از ایلی کهن به نام بختیاری است که ریشه در تاریخ این قوم دارد ،شخم زدن و دروکردن، ساختن خانه، ساختن دیوار زمینهای کشاورزی و گل اندود بام منازل در روستاها و عشایر، از کارهای سختی است که نیاز به نیروی کار زیادی دارد که در زمان انجام این کارها همه روستائیان یا عشایر  به یاری یکدیگر می روند.

در بین کارهای مختلف کشاورزی ؛  درو کردن محصول با بقیه تفاوت زیادی دارد چرا که در مناطق گرمسیر به سبب گرمی هوا و برای جلوگیری از طولانی شدن زمان کار خصوصا در مناطق عشایری، هنگام درو نیروی کار زیادی مورد نیاز است بنابراین به درخواست صاحب مزرعه دیگران جمع شده و به کمک او می روند.
علاوه بر وجود سنن نیک و پسندیده در وجود بختیاریها، از آنجا که نیروی کار مزدبگیر در روستاها و عشایر وجود ندارد تا در موقع لزوم از آن ها استفاده شود، هیاری بهترین راه انجام کارهای سخت است.

در گذشته و در برخی موارد تنها با نظر بزرگ عشیره یا روستا، افراد به کمک دیگران می رفتند و این اطاعت از حرف بزرگترها، از سنتهای پسندیده در میان بختیاریها بود که کم کم در حال از بین رفتن است اما در برخی از روستاها هنوز این رسم کهن پابرجاست. 

فرسش ؛ روستایی با آداب و رسومی کهن

رسم هیاری بنوعی از زندگی کهن اجتماعی در قوم بختیاری می گوید؛ با اینکه سال هاست که از این رسم کهن می گذرد و بیم این می رود که در پیچ و خم زندگی مدرن اجتماعی به تاریخ بپیوندد ، اما این مردم بختیاری هستند که همیشگی این رسم کهن را که امروز به یک فرهنگ تبدیل شده است را می خواهند.
امروز اگر چه دوران درو با داس و برداشت محصولات کشاورزی به دست نیروی کار تمام شده و هیاری کمرنگتر از آنچه صدای هیاری را به گوش جهان برساند شده است، اما هنوز هم  در منطقه ای همچون  فرسش الیگودرز ،برداشت گندم با داس و به رسم کهن هیاری برگزار می شود.
در روستای کهن فرسش هنوز هم قبل از آبیاری زمینهای کشاورزی که روش سنتی آن هنوز پابرجاست بانگ هیاری برای لایروبی جوی آب مزارع به گوش می رسد؛ هیاری هرگز به ما خودخواهی و کمک یک طرفه را نشان نمی دهد، بلکه در این آیین کهن آنچه هویداست،عشق ورزی و کمک به همنوع است.

هیاری به موسم اوج گرما
وقتی وارد روستای دره کول و حرآباد الیگودرز می شوی انگار این مردم در پاسداشت رسومات کهن از مبتدیان تاریخ بشریت هستند؛ احمد افروغ یکی از اهالی حرآباد در مورد  هیاری می گوید: بهترین زمان اعلام هیاری برداشت محصول است.
وی گفت: هر وقت تابش آفتاب تاب و توان زارع و رعیت را می گیرد و بانگ و گرمای زمین و آسمان خرخره خوشه های زرد و طلایی گندم را می گیرد، آن وقت موسم هیاری است.

یکی از پیرمردان کهن روستای آب باریک می گوید:در سالهای دور هیچ گونه امکانات ارتباط جمعی وجود نداشت و به ناچار در زمان اعلام کمک برای هیاری یکی از اهالی به پشت بام منزل یا بر برج قلعه می رفت و اعلام هیاری می کرد.
محمود چیوایی گفت: در هیاری سالهای پیش هر فردی که تاب و توان کار کردن داشت بدون هیچ مزدی در هیاری شرکت می کرد.
وی افرود: امروز اگر چه هیاری  همچون سایر سنتهای گهن ایل بزرگ بختیاری کمرنگ شده است، اما معدود هیاری های صورت گرفته نیز از طریق بلند گوی مساجد یا با تماس تلفنی صورت می گیرد. 
وی که خودش را یکی از مردهای کار همیشه فعال در هیاری روستای خود می داند، میگوید:هیچ گاه برای هیاری رفتن عذر و بهانه ای نداشتیم و اکنون نیز هرگاه هیاری بخواهند من مرد اول میدان هستم.

هیاری در دنیای امروز و زمینه رونق اقتصادی  

یک کارشناس روابط اجتماعی در مورد رسم هیاری می گوید:هیاری از قدیم در بین بختیاری ها  عامل مهم و تاثیر گذار در زندگی تیره ای و عشایری بوده است .
فاطمه علیمحمدی به ایرنا گفت:اگر امروزه نیز هیاری با روشهای نوین و برای زندگی نوین بکار گرفته شود علاوه بر تکمیل بنیه زندگی اجتماعی و تاثیر مثبت در تبادلات اجتماعی جوامع مختلف میتواند رونق اقتصادی را نیز در پی داشته باشد.
وی بیان کرد:  زندگی عشایری و تیره و طایفه ای جامعه امروز بختیاری ها به دلیل داشتن چنین رسومات کهنی هنوز پابرجاست .

اگر چه سنتها تغییر یافته  و روش زندگی کردن مردم و تبدیل زندگی های سنتی و غالبا عشایری قدیم به سمت و سوی زندگی ماشینی امروزی سوق یافته است ، اما نباید فراموش کرد که آدمی با زندگی اجتماعی و دسته جمعی زنده است و همین زندگی امروزی  و اجتماعی  نیز نوعی هیاری است .

واژه هیاری از زبان پهلوی ayarih و ayari است و وقتی وارد زبان بختیاری می شود، همزهٔ اول آن به ه تبدیل می شود.