فروشندگان برتر ژل رویال در سراسر کشور آن دسته از زنبوردارانی هستند که نحوه استخراج ژل رویال را به‌خوبی آموخته‌اند و با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه پرورش زنبور عسل می‌توانند بهترین ژل‌ها را از کندوها استخراج کنند و به فروش برسانند.
مرتضی لسانی ازجمله پیشکسوتان عرصه زنبورداری در شهرستان نجف‌آباد استان اصفهان است که سال‌ها در این حوزه فعالیت کرده و حدود ۲۰ است که ژل‌رویال تولید می‌کند. هرچند فعالیت وی در ابتدا به‌صورت سنتی و تولیدش کم بوده، اما چندسالی است که به‌صورتی صنعتی وارد این حوزه شده و سالانه بیش از ۱۰۰ کیلو ژل‌رویال تولید می‌کند. «روستانیوز» با این تولیدکننده نمونه ژل رویال گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.
افزایش تولید ژل رویال با روش‌های صنعتی
یکی از زنبورداران نمونه و و موثر در تکمیل زنجیره تولید ژل رویال با بیان این‌که پنج سال است به‌طور صنعتی اقدام به تولید ژل رویال کرده، گفت: حدود ۲۰ سال است که در زمینه تولید ژل رویال فعالیت می‌کنم. در گذشته به‌صورت سنتی این محصول را تولید می‌کردم، ولی از پنج سال قبل به‌صورت تخصصی و صنعتی این کار را انجام می‌دهم.
مرتضی لسانی افزود: زنبور به‌صورت ذاتی ژل تولید می‌کند. ما این ویژگی را می‌دانستیم، اما تا چند سال قبل از روش‌های تولید انبوه آگاه نبودیم و به‌دلیل این‌که تولید این ژل سخت، وقت‌گیر، طاقت‌فرسا و با بازدهی کم بود، فقط تعداد کمی از زنبورداران به تولید این محصول تمایل داشتند؛ اما بعد از سفر به چین و آشنایی با افرادی که در این حوزه فعال بودند و با ابداع روش تولید علمی و صنعتی ژل رویال تعداد بیش‌تری از زنبورداران به تولید این محصول ارزشمند روی آوردند.
وی ادامه داد: قبل از ابداع این روش‌ها میانگین تولید ژل رویال از هر ۵۰ کندو یک یا دو کیلوگرم بود، اما اکنون می‌توان از هر کندو یک کیلوگرم ژل رویال استحصال کرد.
لسانی با اشاره به افزایش تولیدکنندگان ژل رویال در سال‌های اخیر گفت: ژل رویال در درمان بسیاری از ناتوانی‌ها و امراض کاربرد دارد و مصرف خوراکی آن ازجمله برای کاهش چربی خون، تنظیم هورمون‌ها، کمک به باروری، رشد استخوان، افزایش اشتها، بهبودی روماتیسم مفصلی، درمان افسردگی، افزایش مقاومت بدن در مقابله با عفونت‌ها و حتی سرطان موثر است؛ بنابراین هرچه مردم نسبت به این ویژگی‌ها آگاه‌تر می‌شوند، تمایل بیش‌تری برای استفاده از آن دارند و به‌تبع تولید ما نیز افزایش پیدا می‌کند.
این تولیدکننده ژل رویال افزود: تولید ژل رویال و نیز عسل باکیفیت بیش‌تر در هر کلنی زنبور عسل نیازمند فعالیت یک ملکه باور در هر کندوست؛ به همین علت تولید، تکثیر و پرورش ملکه زنبور عسل به‌عنوان پایه کار زنبورداری اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. عمر اقتصادی هر ملکه زنبور عسل دو سال است و زنبورداران برای افزایش میزان باروری و زادآوری آن‌ها، هر دو سال یک‌بار ملکه کلنی‌ها و کندوهای خود را جایگزین می‌کنند که با این کار عمل به‌گزینی و تولید محصول کیفی بیش‌تر محقق می‌شود.
لزوم خروج زنبورداران از تولید تک‌محصولی
وی با تأکید بر چندمحصولی کردن فعالیت زنبورداری ادامه داد: کندوی زنبور عسل ظرفیت زیادی دارد و توجه به یک محصول در شرایط کنونی صرفه اقتصادی ندارد. از طرفی سایر محصولات زنبور عسل قیمت بالاتری نسبت به عسل دارند؛ بنابراین لازم است زنبورداران از تولید تک‌محصولی خارج شوند. خوشبختانه در سال‌های اخیر نیز امکانات و زیرساخت‌های لازم برای خروج زنبورداران از شرایط تولید تک‌محصولی فراهم شده است. علاوه‌براین، آموزش‌های تخصصی و خدمات فنی به زنبورداران برای تولید محصولات جانبی زنبورداری ارائه می‌شود.
لسانی اضافه کرد: ژل رویال، زهر زنبور عسل، بره‌موم، موم و گرده گل ازجمله محصولات جانبی زنبورداری است که ارزش افزوده بیش‌تری نسبت به عسل دارد و تولید این محصولات با استقبال زنبورداران مواجه شده است. از طرف دیگر همه می‌توانند این کار را انجام دهند و درآمد خوبی کسب کنند. بسیاری از زنبورداران با تولید محصولی مانند ژل‌رویال توانستند شرایط اقتصادی خود را تغییر دهند.
این زنبوردار نمونه درباره قیمت هر کیلوگرم ژل رویال در بازار گفت: معمولاً هر کیلوگرم ژل رویال پنج تا شش‌میلیون قیمت دارد، اما هرچه از زمان تولید دور می‌شویم قیمت‌ها بیش‌تر می‌شود و گاهی به هشت‌میلیون هم می‌رسد. زمان تولید معمولاً از بهار شروع می‌شود، اما در فصل زمستان و پاییز قیمت‌ها بیش‌تر است.
لسانی افزود: ما ژل تولیدی خود را به صندوق، اتحادیه و هر شرکت دیگری که درخواست داده باشد، تحویل می‌دهیم. از طرفی به‌دلیل این‌که سال‌هاست ژل رویال تولید می‌کنیم و تولیدات خود را به آزمایشگاه هورتاش می‌فرستیم و محصول خود را با برگه آزمایش ارائه می‌دهیم، مشتری‌های خود را داریم و در بخش فروش مشکلی نداریم؛ حتی ژل تولیدی برخی از همکاران را هم می‌خریم و به فروش می‌رسانیم.
وی ادامه داد: تولید فرآورده‌های زنبورعسل تأثیر به‌سزایی در ایجاد اشتغال دارد. از طرفی تجهیزات این شغل هم قیمت مناسبی دارد و به سرمایه هنگفت نیاز ندارد. اکنون در نجف‌آباد بیش از ۱۰۰ نفر مشغول این کارند و درآمد خوبی هم دارند. حتی در نجف‌آباد دو دوره کلاس آموزشی برای زنبورداران سراسر کشور برگزار شده است. در ضمن تولیدات زنبور عسل علاوه‌بر صرفه اقتصادی از نظر سلامتی هم اهمیت بسیاری دارد.
حمایت صندوق توسعه زنبورداران از تولیدکنندگان
این تولیدکننده ژل رویال با ابراز رضایت از حمایت صندوق توسعه زنبورداری از فعالان این حوزه گفت: اولین جایی که از زنبورداران حمایت کرده صندوق توسعه زنبورداری است؛ حتی کلاس‌های آموزشی نیز به‌همت این صندوق برگزار شد. از زمانی که صندوق فعالیت خود را شروع کرده، فعالیت زنبورداران رشد و توسعه پیدا کرده است. سال‌هاست به‌دنبال سازمانی بودیم که از ما حمایت کند و صندوق در مدت کوتاهی نیازهای چندساله زنبورداران را برآورده کرد. تلاش‌های مدیران صندوق نخستین زنجیره تولید فراورده‌های زنبور عسل را شکل داده که چنین حرکتی می‌تواند موفقیت بیش‌تر زنبورداران در بازار را به‌همراه داشته باشد. اکنون تنها درخواست ما از صندوق توسعه زنبورداری کمک به صادرات است.
لسانی افزود: در جهان، کارخانه‌های زیادی هستند که با پرورش حجم زیادی از زنبور عسل در مزارع خود توانسته‌اند مقادیر قابل‌توجهی ژل‌های رویال را تولید و روانه بازار جهانی کنند. این ماده غذایی که در مصارف بسیاری کاربرد دارند، در عین پرخاصیتی، در برخی مناطق و کشورها، بسیار کم‌یاب است. بر همین اساس، کشورهایی که موفق به تولید حجم انبوهی از ژل‌های رویال شده‌اند، این محصولات را در بسته‌بندی‌های مختلف به کشورهای دیگر صادر می‌کنند. صادرات ژل رویال در سطح جهان بسیار پررونق شده و اغلب مردم کشورهای مختلف به‌خوبی از ورود این محصول به کشورشان استقبال می‌کنند. اما با وجود این بازار خوب جهانی و با توجه به کیفیت خوبی که محصولات ما دارد، تاکنون نتوانسته‌ایم در حوزه صادرات موفق عمل کنیم.
این زنبوردار نمونه گفت: با توجه به شرایط اقلیمی مناسب کشور، ژل رویال تولیدشده در ایران کیفیت بالایی دارد و اگر در عرصه صادرات قدم بگذاریم، قطعاً موفق خواهیم بود؛ چراکه زنبوردار به‌تنهایی نمی‌تواند محصول خود را صادر کند. البته مذاکراتی در این زمینه شده که امیدواریم هرچه زودتر به نتیجه برسد.
گزارش از زهرا اشرف‌زاده