این صندوق که در راستای آموزش، خدماترسانی و حمایت مالی و اعتباری از سهامداران (اتحادیهها و تعاونیهای زنبورعسل) تأسیس شده، خدماتی مانند پرداخت وام، خدمات عاملیت، حمایت از طرحهای توسعهای با هدف توسعه اقتصاد زنبورداری، ایجاد اشتغال و تولید ارزش افزوده را ارائه میدهد تا این صنعت از تولید تکمحصولی فاصله بگیرد. همچنین این صندوق با حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور و با خروج از بوروکراسیهای غیرضروری و چابکسازی فعالیتهای خود، توانسته پیشرفت برنامههای این بخش را بهخوبی مدیریت کند.
نقش صندوق در پیشرفت صنعت زنبورداری
نایب رئیس صندوق حمایت از توسعه زنبورداری با اشاره به سیاستهای این صندوق در راستای پیشرفت صنعت زنبورداری گفت: سال ۹۷ سند راهبردی توسعه زنبورداری کشور با همکاری تشکلهای بخش خصوصی، اعضای بخش صنعت، اتحادیه سراسری زنبورداران، صندوق حمایت از توسعه زنبورداری کشور، انجمن زنبور عسل ایران، موسسه تحقیقات علوم دامی و اساتید دانشگاه تدوین شد بود و توسط وزارت اموردام وزارت جهاد کشاورزی به ما ابلاغ شد که تاکنون همسو با این سند حرکت کردهایم.
حسن وحدتیانفر در گفتوگو با روستانیوز افزود: در سالهای اخیر بهرهبرداران از سود این صنعت مطلع شدهاند و تعداد زیادی به صنعت زنبورداری روی آوردهاند. اکنون ۸۵ هزار نفر زنبوردار و حدود هشتمیلیون و ۴۰۰ هزار کلنی در حال فعالیت هستند و زمان آن رسیده که به توسعه کیفی توجه شود. درواقع یکی از اهداف صندوق افزایش کیفیت تولید محصولات و فرآوردههای زنبور عسل در راستای امنیت غذایی و سلامت جامعه است و ما اکنون دنبال بالابردن کیفیت هستیم که بخشی از آن را از طریق تبلیغات و آموزش دنبال میکنیم.
وی با تأکید بر لزوم بازاریابی برای فرآوردههای زنبور گفت: بسیاری از اقلام روزمره و مورد نیاز ما ازجمله محصولات آرایشی، بهداشتی، داروها، عطر، نخ دندان، خمیردندان، آبنباتهای خوراکی و... از فرآوردههای عسل بهدست میآیند؛ ژل رویال و برهموم از جمله فرآوردههای شفابخش هستند که در بسیاری از بیماریهای پوستی و روانی استفاده میشوند. این فرآوردهها میتوانند بازار خوبی برای تولیدکنندگان و ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشند، اما بیشتر این فرآوردهها خامفروشی میشود و محصول نهایی به کشور وارد میشود.
وحدتیانفر ادامه داد: اکنون بیشترین صادرات فرآوردههای زنبور متعلق به عسل است، اما کشورهای دیگر استانداردهای سختگیرانهای برای وارد کردن این محصول دارند. بنابراین مسأله کیفیت زنبورها و اعتمادسازی در بازار برای مصرفکننده باید دنبال شود. این مهم در کنار برندسازی اهمیت دارد، اما صندوق با اعتبارات محدودی که دارد، نمیتواند در این زمینه کاری انجام دهد، درواقع با ۲۰ میلیارد تومان اعتبارات نمیتوان تحول شگرفی در این حوزه ایجاد کرد.
سیاستگذاری در راستای تولید فراوردههای زنبور عسل
نایبرئیس صندوق حمایت از توسعه زنبورداری با اشاره به سیاستگذاری صندوق در راستای تولیدات جانبی زنبور عسل افزود: یکی از دلایلی که باعث شده صندوق عملکرد مناسب و قابلقبولی داشته باشد برگزاری کلاسهای آموزشی است که نتیجه آن تولیدکنندگانی هستند که فراوردههای مختلف را تولید میکنند، اما متأسفانه برندسازی و استاندارسازی در این حوزه هم وجود ندارد و صادرات این محصولات با وجود ارزش افزوده بالایی که دارد، محدود است. درصورتیکه مسأله اعتماد بازار به تولید محصولات زنبورعسل از اهمیت بالایی برخوردار است.
وحدتیانفر اضافه کرد: در شرایط کنونی این صنعت باید بر روی عرضه و فروش محصولات جانبی در بازار بینالمللی ورود کند که رقیب کمتری در بازار بینالمللی دارد. از طرفی در دنیا کندوی زنبوردارها توسط باغداران اجاره میشود تا گردهافشانی در باغها انجام شود. نوع عسل تولیدی در مراتع و مزارع گیاهان دارویی برای درمان استفاده میشود و میتواند در پیشگیری از بروز بیماریهای بسیاری موثر باشد؛ لذا لازم است اطلاعرسانی گستردهای از طریق رسانهها به مصرفکنندگان صورت گیرد.
چالشهای طبیعی صنعت زنبورداری
وی با بیان اینکه زنبورداری از بسیاری از بخشهای کشاورزی ارزش افزوده بیشتری دارد که دلایل آن عرصه اشغال کمتر، سرمایهگذاری کمتر و کمهزینه بودن، آببر نبودن آن و پتانسیل این موجود در تولید و گسترش عملکرد است، به چالشهای طبیعی این بخش نیز اشاره کرد و افزود: با تمام این مزایایی که زنبورداری دارد، اما باید به این نکته توجه داشت که این صنعت زنبورداری هم بخشی از کشاورزی است و بهدلیل اینکه با طبیعت سروکار دارد، بسیار ریسکپذیر است.
وحدتیانفر اضافه کرد: شـرایط آبوهوایــی، کم شدن مراتع، ازبینرفتن تعادل دام، سرمای نابهنگام و حتی گرما و خشکسالی بــر عملکــرد کندوهــای زنبــور عســل، عملکــرد تخمگــذاری ملکــه و فعالیتهــای پــرورش نــوزاد زنبورهــا و همچنیــن نحــوه جمــعآوری شــهد گیاهــان تأثیــر میگذارد. اگر طبیعت شرایط خوبی داشته باشد زنبوردار سود خواهد کرد، در غیر این صورت چیزی جز ضرر عایدش نمیشود.
وی ادامه داد: صنعت زنبورداری در کشور ما همواره با مشکلاتی ازجمله شناخت ناکافی مسئولان با این صنعت، بیتوجهی به فرهنگسازی و آشناساختن باغداران با فواید زیستمحیطی زنبور عسل، نبود حمایتهای مالی و ترویجی، سنتی بودن روش تولید، نبود نهادهای نظارتی بر تولید و توزیع عسل و... معضلات و نوبرانههای زیستمحیطی گریبانگیر است که اگر نگاه واقعبینانه به آن شود، میتواند در اقتصاد کشور تحول ایجاد کند.
اعطای تسهیلات به تعاونی زنبورداری
وحدتیانفر درباره تسهیلاتی که صندوق به زنبورداران ارائه میدهد، گفت: تسهیلاتی که در اختیار تعاونیها قرار میگیرد به اندازهای نیست که تحول شگرفی در این حوزه ایجاد کند. تمام منابع صندوق حدود ۲۰ میلیارد تومان است؛ درصورتیکه برای تبدیل شدن این صنعت به صنعتی بزرگ به چندین برابر این مبلغ نیاز است. علاوهبر سرمایه مدیریت قوی نیز برای بخش زرنبورداری نیاز است تا بتواند این صنعت را مدیریت کند و برای آن برنامهریزی کند.
وی ادامه داد: تولید فرآوردههای جانبی مانند زهر، ژل رویال و برهموم، افزایش کیفیت عسل تولیدی، بازاریابی و آموزش ازجمله اهدافی است که در صندوق آن را دنبال میکنیم و توانستهایم، با توجه به منابع محدودی که در اختیار داریم، در این زمینهها موفق عمل کنیم. اما برای پیشرفت اساسی و تحول به اعتبارات چندبرابری نیازمندیم.
نایبرئیس صندوق حمایت از توسعه زنبورداری گفت: اکنون که تحریمهای بینالمللی برای ایران تشدید شده و لزوم کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در بودجه سالانه بیش از پیش اهمیت خود را نشان میدهد، توجه به بخشها و صنایع دیگر بهویژه بخش کشاورزی که زنبورداری هم زیرمجموعه آن است، میتواند راه برونرفت از مشکلات اقتصادی باشد. حمایت از این بخش اقتصادی ضروری است تا این صنعت به یکی از منابع درآمدزایی و ارزآوری برای کشور تبدیل شود.
گزارش از زهرا اشرفزاده