خشک‌سالی‌های اخیر و نبود تنوع فعالیت‌های اقتصادی منجر به فروش زمین به سرمایه‌داران شهری و مهاجرت به شهرها و خالی شدن روستاها شده‌است. با وجود این مسئولان استانی در تلاشند تا با اعطای وام‌های اشتغال‌زایی و توسعه امکانات زیرساختی مانع از مهاجرت روستاییان شوند. اکنون در این استان یک‌هزار و ۴۰۵ روستا وجود دارد که تعدادی از آن‌ها خالی از سکنه یا زیر ۲۰ خانوار است. همچنین 889 روستا دارای دهیاری است یا شرایط داشتن دهیاری را دارد. از طرفی 98 درصد روستاهای دارای دهیاری استان اصفهان به اینترنت و خدمات دولت الکترونیک و پست‌بانک دسترسی دارند.
تأکید بر ایجاد رونق اقتصادی در روستاها
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری اصفهان با بیان این‌که رونق اقتصادی مهم‌ترین هدف ما در روستاهای استان است، گفت: با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری بر رونق تولید، امسال بیش‌تر بر بهبود وضعیت اقتصادی روستاها تمرکز کرده‌ایم؛ زیرا تحقق این هدف سبب مهاجرت معکوس، جلوگیری از تبدیل روستاها به شهر و پایدار نگه‌داشتن جمعیت روستاها می‌شود.
علی رحمانی در گفت‌وگو با «روستانیوز» با اشاره به این‌که اشتغال روستایی در اصفهان یک‌درصد از نرخ اشتغال شهری کم‌تر است، ادامه داد: با جدیت در اشتغال‌زایی روستایی و با اعطای تسهیلات با بهره هشت‌درصد می‌توان تورم، بیکاری و آسیب‌های اجتماعی در روستاها را کاهش و به حاشیه‌نشینی در شهرها پایان داد. از همین‌رو از طرح‌های قابل ملاحظه دهیاری‌ها، اهالی کارآفرین روستاها و عشایر استان حمایت می‌شود و دفتر امور روستایی استانداری تا 5/2 میلیارد تومان تسهیلات حمایتی در اختیار فعالان روستایی و عشایری قرار می‌دهد.
وی به ارائه تسهیلات اشتغال‌زایی روستایی نیز اشاره کرد و افزود: ۱۶۴ میلیارد تومان طرح اشتغال‌زایی آماده معرفی به بانک‌های عامل است که اعتبار ۲۴ میلیارد تومان از این مشاغل تأمین شده و برای مابقی نیز درخواست اعتبار ۱۴۰ میلیاردی داده‌ایم تا توسط معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست‌جمهوری به روستاهای استان تخصیص یابد.
این مسئول اضافه کرد: اشتغال‌زایی در حوزه‌های مختلف صنعت، گردشگری، خدمات و کشاورزی انجام می‌شود که بخشی از سرمایه به‌صورت وام و بخشی دیگر به‌صورت آورده اشخاص تأمین می‌شود. همچنین هیئت‌های اندیشه‌ورز در روستاها مستقرند که برای توسعه روستا پیشنهادهای خود را به دفتر امور روستایی ارائه می‌دهند.
ایجاد گلخانه در روستاهای اصفهان
رحمانی در رابطه با طرح «هر دهیاری یک گلخانه» که در روستاهای دارای دهیاری اصفهان اجرا می‌شود، گفت: براساس این طرح دهیاری‌ها می‌تواند با ایجاد گلخانه در روستا اشتغال پایدار ایجاد کنند و طبق تفاهم‌نامه‌ای که بین شرکت‌های تعاونی، دهیاری‌های استان، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و دفتر امور روستایی منعقد شده، این دستگاه‌ها به دهیاری‌ها برای ایجاد گلخانه کمک خواهند کرد. راه‌اندازی یک گلخانه حداقل برای 15 نفر شغل ایجاد می‌کند و با بررسی‌های صورت گرفته این شغل‌ها در مجموع پایدار است.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری اصفهان اضافه‌کرد: یکی دیگر از برنامه‌های ما درجهت کمک به اقتصاد روستا برگزاری نمایشگاه توانمندسازی روستایی است که تاکنون در شش شهرستان با استقبال روستاییان همراه بوده و قطعاً با برگزاری نمایشگاه‌های توانمندسازی و تخصیص اعتبارات می‌توان به مهاجرت معکوس امیدوار شد.
وی به مشکلات روستاهای اصفهان نیز اشاره کرد و ادامه‌داد: کمبود اعتبارات در روستاها از بزرگ‌ترین مشکلات است. ده‌ها طرح عمرانی و اشتغال‌زایی در روستاها داریم، اما کمبود بودجه و اعتبار اجازه اجرای این طرح‌ها را نمی‌دهد.
رحمانی ادامه‌داد: دهیاری‌ها نقش مهمی در توسعه و ایجاد رونق اقتصادی در روستاها دارند، لذا به‌دنبال تعریف ساختار مناسبی از دهیاری‌ها هستیم. درهمین راستا آموزش شوراهای روستایی و کارکنان دهیاری‌ها از ضروریات است تا بتوانند روستاها را به‌خوبی اداره کنند؛ البته ایجاد امنیت شغلی دهیاران جزو درخواست‌های این قشر است و وزارت کشور نیز این موضوع را پیگیری می‌کند. دهیاری‌ها برای وجود استقلال مالی و کمک به رفع نیازهای روستا می‌توانند طرح‌های اقتصادی خود را به دفتر امور روستایی ارائه دهند تا زمینه دریافت تسهیلات هشت‌درصدی از طریق پست‌بانک برای آن‌ها فراهم می‌شود.
مهاجرت معکوس در 4 شهرستان اصفهان
وی در پاسخ به این‌که آیا مهاجرت معکوس در روستاهای استان اتفاق افتاده یا خیر، گفت: در شهرستان‌های نجف‌آباد، آران و بیدگل، سمیرم و تیران و کرون شاهد مهاجرت معکوس بوده‌ایم، حتی این شهرستان‌ها در حوزه صنایع و کشاورزی با کمبود نیروی کار مواجهند.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری اصفهان با تأکید بر ایجاد رونق اقتصادی در روستاها افزود: اقتصاد روستا، جمعیت روستایی را پایدار نگه‌می‌دارد. اگر روستاییان توانمند شوند، به اقتصاد روستاها توجه شود، سرمایه‌گذاران در روستاها سرمایه‌گذاری کنند و مشاغل مکمل را برای روستاها تعریف کنیم، قطعاً از مهاجرت و حاشیه‌نشینی در شهرها جلوگیری و حتی مهاجرت معکوس ایجاد می‌شود. از طرفی با رونق اقتصادی زیرساخت‌های لازم نیز ایجاد می‌شود و حتی مردم برای ایجاد آن‌ها داوطلب می‌شوند و دفتر امور روستایی هم به‌شدت به‌دنبال ایجاد یا اصلاح زیرساخت‌های روستایی است.
طرح‌های عمرانی در اولویت توسعه روستاها
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان هم در رابطه با انجام طرح‌های عمرانی در روستاهای استان گفت: از محل ماده 58 قانون الحاق دو، برای طرح‌های عمرانی روستاهای اصفهان یک‌میلیارد و 800 میلیون تومان اختصاص دادیم که حدود 300 میلیون تومان آن مختص طرح‌های گردشگری و 300 میلیون تومان مربوط به طرح‌های آتش‌نشانی است. سال گذشته نیز 369 میلیارد تومان از محل مالیات بر ارزش‌افزوده به دهیاری روستاهای استان پرداخت شد که 60 درصد این مبلغ به طرح‌های عمرانی روستاها اختصاص یافت. همچنین از ابتدای سال تاکنون 153 میلیارد تومان از محل مالیات بر ارزش‌افزوده و 850 میلیون تومان از محل جرائم به روستاهای استان اختصاص داده شده که بخشی از آن صرف توسعه عمرانی روستاها خواهد شد.
حجت‌الله غلامی افزود: یکی دیگر از اقدامات درجهت توسعه عمرانی روستاها این بوده که مناطق روستایی را براساس مطالعات انجام شده به هفت منطقه تقسیم کرده‌ایم و متناسب با اقلیم هر روستا یک طرح را تعریف می‌کنیم. همچنین سامانه توسعه روستایی فعال شده و اطلاعات 200 روستای استان جمع‌آوری و در این سامانه ثبت شده‌است. همچنین در استان اصفهان شهرستان خور و بیابانک به‌عنوان پایلوت اجرای طرح محرومیت‌زدایی انتخاب شده و یکی از طرح‌های عمرانی تعریف شده برای آن بهسازی و توسعه راه‌های روستایی است.
وی با بیان این‌که اشتغال مهم‌ترین دلیل مهاجرت از روستاهاست، در رابطه با اقدامات انجام شده برای ایجاد شغل در روستاهای اصفهان گفت: برای اشتغال‌زایی در روستاها باید به ایجاد صنایع کوچک در این نواحی بپردازیم و با ایجاد شغل‌های مکمل فاصله درآمدی روستا و شهر را کم کنیم. شغل مکمل از صنایع‌دستی گرفته تا تبدیل فرآورده‌های کشاورزی، کشت گلخانه‌ای و برپایی نمایشگاه را دربر می‌گیرد. همچنین ایجاد مجتمع صنایع کارگاهی به تمام روستاها ابلاغ شده‌است.
غلامی اضافه‌کرد: تسهیلات اشتغال‌زایی به‌شکل منظم به روستاها پرداخت می‌شود و تاکنون نیز 65 میلیارد تومان تسهیلات به این منظور اختصاص داده شده که امسال 25 میلیارد تومان این تسهیلات پرداخت شده‌است.
برنامه‌های مقابله با کم‌آبی
وی با اشاره به این‌که 75 روستای متروکه در استان وجود دارد، ادامه‌داد: سال 57 استان اصفهان حدود 50 شهر داشت که هم‌اکنون به 108 شهر رسیده‌است. بخشی از این افزایش تعداد شهرها به‌دلیل تبدیل روستاها به شهر بوده؛ اما بخش قابل‌توجهی از آن به مهاجرت مربوط می‌شود که موجب عدم توسعه جمعیتی یا تخریب روستاها شده‌است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان به مشکل کم‌آبی در روستاهای استان اشاره کرد و با تأکید بر اجرای سیاست‌های سازگاری با تغییر اقلیم گفت: استان اصفهان زمین‌های مستعدی برای کشت دارد، اما در بخش آب باید تمام تلاش خود را برای سازگاری روستاها با تغییر اقلیم انجام دهیم. کاهش میزان بارش‌ها، برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی و توقف طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی از مشکلات مربوط به این بخش است. با وجود این برخی از این طرح‌ها دوباره فعال شده و برنامه سازگاری با کم‌آبی در 32 عنوان درحال تدوین است.
غلامی افزود: هدف بعدی ما در بخش سازگاری با اقلیم، تغییر شیوه‌های آبیاری در روستاهای استان است که در این خصوص در بخش کشت گلخانه‌ای و تجمیع اراضی به‌دنبال تحقق آن هستیم. در بسیاری از مناطق استان هم کشت‌های پر آب‌بر را حذف کرده ایم و محصولات کم‌آب‌بر جایگزین شده‌است.
گزارش از زهرا اشرف‌زاده