گفتنی است طی هفتههای اخیر موضوع انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی کشور از جمله موضوعات پربحث است، تا جایی که این موضوع به عنوان یکی از دلایل نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای استیضاح رضا اردکانیان، وزیر نیرو، عنوان شد.
در همین ارتباط ولیالله نانواکناری، نماینده مردم فریدونکنار و بابلسر در مجلس شورای اسلامی گفت: خزر در صورت انتقال آب به سمنان، سرنوشتی مشابه دریاچه ارومیه پیدا میکند.
وی با انتقاد از عملکرد دولت در توجه ویژه به یک استان درباره بحران آب، به خانه ملت اظهار کرد: دولت باید با نگاه عادلانه به تمام استانهای کشور با توجه به پدیده خشکسالی و کمآبی بنگرد و در این خصوص چارهاندیشی و از نگاه تبعیضی پرهیز کند.
وی با یادآوری اینکه رئیسجمهور متعلق به یک استان خاص و زادگاه خویش نیست، تأکید کرد: استانهای سیستان و بلوچستان، خوزستان، اصفهان و یزد به لحاظ مشکلات آبی در شرایط به مراتب حادتری نسبت به سمنان هستند و این موضوع بارها توسط کارشناسان مطرح شده است.
نماینده مردم فریدونکنار و بابلسر در مجلس شورای اسلامی انتقال آب از دریای خزر را اقدامی کارشناسینشده و غیر مسئولانه خواند و افزود: نمایندگان استانهای گیلان، مازندران و گلستان در مجلس به کرات نسبت به این مطالبه ریاستجمهوری اعتراضات همهجانبهای را مطرح کردند و طی جلسات گوناگون با وزیر نیرو با بیان استدلالها و دلایل محکم، خواستار توجه بیشتر به این موضوع شدند.
مشکلات محیطزیستی جبرانناپذیر در انتظار استانهای شمالی
نانواکناری به تجربه و سرنوشت تلخ دریاچه ارومیه اشاره و بیان کرد: اجرای این طرح مشکلات محیطزیستی جبرانناپذیری را برای استانهای شمالی در پی خواهد داشت.
وی با پیشنهاد انتقال آب از دریاهای آزاد تأکید کرد: قطعاً استفاده از دریاهای آزاد مضرات و مخاطرات زیستمحیطی به مراتب کمتری نسبت به انتقال آب دریاچه خزر دارد؛ مضاف بر اینکه مشکلات آبی استانهای جنوبی و مرکزی نیز از این طریق مرتفع خواهد شد.
نماینده مردم فریدونکنار و بابلسر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه این موضوع در سال گذشته نیز مطرح شد و نمایندگان استانهای گیلان، مازندران و گلستان در برابر آن ایستادگی کردند، اظهار کرد: در سال جاری نیز شاهد همدلی نمایندگان این استانها بودیم و انتظار میرود با این اقدامات و جلوگیری از انتقال آب دریای مازندران، در آینده شاهد توسعه پایدار در شمال کشور باشیم.
نانواکناری با بیان اینکه مردم استانهای شمالی نسبت به انتقال آب دغدغه دارند و عکسالعمل نشان خواهند داد، مسئولان کشور را مخاطب قرار داد و گفت: یقیناً مسئولان به این نتیجه رسیدهاند که موضوع انتقال آب از خزر اقدامی غیرکارشناسانه بوده و بر آن با صداقت صحه خواهند گذاشت.
آب گرانی به مقصد خواهد رسید
یک کارشناس حوزه آب نیز گفت: برای اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران ۱۰۰ تا ۷۰۰ هکتار جنگلهای هیرکانی که قدمتی بین سه تا 5/3 میلیون سال دارد، باید از بین برود.
اسماعیل کهرم درباره طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی ایران به مهر گفت: این موضوع را باید از سه جنبه اقتصادی، زیستمحیطی و سیاسی بررسی کرد. این طرح از جنبه اقتصادی توجیهی ندارد، چرا که هزینه چنین اقدامی علاوه بر احداث خط لوله و ایستگاههای تقویت فشار شامل احداث آبشیرینکنها نیز میشود که تجهیزات آن به دلیل تحریمهای اقتصادی بیشک با دشواری و هزینه بالا وارد میشود، در نتیجه چنین روندی در تولید آب آشامیدنی برای شرب یا حتی صنعت، بیشک هزینههای تولید را بالا برده و آب گرانی به مقصد خواهد رسید که در چنین شرایطی یا مردم باید هزینه آن را بپردازند که بیشک با اعتراض مردمی روبهرو خواهد شد یا دولت باید سهم یارانهای به آن اختصاص دهد که در این صورت هزینههای دولت شدیداً افزایش مییابد.
وی ادامه داد: هزینه تولید آب شرب در این طرح چند برابر هزینه تولید آب تهران میشود و بیشک مردم قادر به پرداخت آن نیستند.
این کارشناس آب منظر زیستمحیطی طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی را نیز مورد نقد قرار داد و ادامه داد: برای اجرای این طرح ۱۰۰ تا ۷۰۰ هکتار جنگلهای هیرکانی را باید از بین ببرند که بیشک ضمن نابود کردن چنین ثروت ارزشمندی، آسیبی جدی به محیط زیست منطقه وارد میشود.
به گفته کهرم، نکته دیگری که در مباحث زیستمحیطی این طرح باید به آن توجه ویژه داشت، سرنوشت نمک جدا شده از آب دریا است. آبشیرینکنها نمک آب دریا را جدا کرده و آن را مجدد به دریا باز میگردانند. تداوم چنین روندی با توجه به اینکه شیرینسازی آب دریا و ورود مقادیر نمک به آب دریا ادامه دارد، میتواند به اکوسیستم ماهیها از جمله ماهی سفید، آزاد، ازون برون و... که ماهیهای استخوانی هستند، آسیب جدی وارد کند و حتی موجب مرگ آنها شود.
وی اظهار داشت: در صورت آسیب به ماهیهای این منطقه، صیادی در این بخش و فعالیتهای شیلات نیز مختل میشود. از سوی دیگر، در صورت شور شدن بیش از حد آب در این منطقه بیشک سایر همسایگانی که در دریای خزر با ایران مشترک هستند، اقدام به شکایت خواهند کرد.
این کارشناس آب با تأکید بر اینکه به نظر میرسد این طرح با هدف حمایت از یک سری منافع خاص تدوین شده باشد، تصریح کرد: این طرح در حال حاضر که دولت تدبیر و امید بر سر کار است، میتواند توجیه سیاسی داشته باشد. چنانچه در گذشته نیز شاهد طرح انتقال آب به یزد و کرمان بودیم که به نظر میرسد چنین تصمیمات دور از نظر کارشناسی بیشتر تابع نگاه سیاسی باشد، اما بهطور کلی نمیتوان و نباید صنایع آببر را در مناطق کمآب احداث کرد، آن هم در شرایطی که هنوز سههزار و 600 روستا توسط تانکر آبرسانی میشوند.
قطر لولههای انتقال آب و محل عبور آنها مشخص نشده است
دبیرکل حزب همدلی مردم تحولخواه (همت) هم که سابقه مدیریت دفتر بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات سازمان حفاظت محیط زیست و مشاوره این سازمان را در کارنامه دارد، در واکنش به موافقت کلانتری با اجرای طرح انتقال آب خزر به فلات مرکزی به تسنیم گفت: در نامه آقای کلانتری قید شده که موافقت با اجرای طرح انتقال آب بر اساس نظر کمیته ارزیابی که روز 17 مهر برای بررسی طرح انتقال آب خزر به سمنان در سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شد، صورت گرفته است، اما در این کمیته اشکالات و پرسشهای بیجواب بسیاری متوجه این طرح شد.
سید احمد نبوی افزود: اینکه قطر لولهها چقدر است و اینکه چه جاده کنارگذری برای عبور ماشینآلات سنگین راهسازی و لولهگذاری لازم است، در طرح قید نشده بود؛ طبیعتاً هرچه قطر لولهها بیشتر باشد، ماشینآلات سنگینتری مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در نتیجه عبور و مرور آنها از جادههای کنارگذر بیشتر شده و میزان تخریب جنگل افزایش خواهد یافت و به همین دلیل اصلاً اشارهای به قطر لولهها به صراحت نشده بود که سبب شد میزان تأثیر این طرح بر تخریب جنگلها در این کمیته به علامت سوال تبدیل شود.
وی ادامه داد: نکته دیگر اینکه چگونگی عبور لولههای انتقال آب از جنگلها را قید نکرده بودند. به اینکه لولهها در تونل قرار خواهند گرفت یا در ارتفاعی در زیر زمین دفن خواهند شد نیز اشارهای نکرده بودند. به علاوه تأثیر انتقال آب خزر به سمنان را بر اکوسیستم دریاچه خزر مشخص نکرده بودند که این ابهامات طرح در جلسه سبب شد جلسه خروجی مشخصی نداشته باشد و اغلب کارشناسان نسبت به وجود این ابهامات معترض شدند و به جز نماینده وزارت نیرو که با طرح موافقت کرد، موافقت دیگری اعلام نشد.
نامه کلانتری، مصداق تخلف و تقلب است
نبوی با اشاره به اینکه لازمه موافقت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با طرح انتقال آب، نظر موافق کمیته ارزیابی مذکور بوده که حاصل نشده، میگوید: متأسفانه صبح روز 18 مهر آقای کلانتری بدون دریافت موافقت کمیته ارزیابی طی نامهای خطاب به آقای اردکانیان در پاسخ نامه مورخ ششم شهریور وی مبنی درخواست بررسی کارشناسی طرح انتقال آب خزر به سمنان، اجرای طرح را بلامانع اعلام کرد! در واقع طبق درخواست وزیر نیرو، این طرح باید در کمیته ارزیابی مورد بررسی قرار میگرفت و نظر فنی کمیته اعلام میشد، اما آقای کلانتری بدون اینکه کمیته مذکور خروجی مشخصی داشته باشد، با تنظیم این نامه، طرح را بلامانع اعلام کرد؛ رویکردی که مصداق تخلف و تقلب است و نشان میدهد آقای کلانتری حتی در دستگاه تحت نظارت خودش هم خود را ملزم به رعایت قانون نمیداند.
انتقال سالانه 150 میلیون مترمکعب آب برای «صنایع راهاندازینشده» در سمنان
مشاور سابق سازمان حفاظت محیطزیست ضمن ابراز نگرانی از پیامدهای اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان میگوید: طرح انتقال آب خزر به سمنان بر اساس طرح اولیه بناست سالانه 200 میلیون مترمکعب آب را به دامغان، سمنان، گرمسار و شاهرود منتقل کند، اما نکته اینجاست که از این حجم آب تنها 50 میلیون مترمکعب آن برای آب شرب مردم این چهار شهر مورد استفاده قرار خواهد گرفت و 150 میلیون مترمکعب دیگر برای صنعت! این در حالی است که کل استان اصفهان با این تراکم صنایع آببر مادر مانند فولاد، ذوبآهن و پتروشیمی، سالانه 150 میلیون مترمکعب آب لازم ندارد؛ چطور به سمنانی که هنوز این صنایع مادر و سنگین به زمین ننشستهاند، این حجم از آب را میخواهند منتقل کنند؟! انتقال سالانه 150 میلیون مترمکعب آب برای صنایع از عجایب است و بدتر از آن اینکه این انتقال آب را به نام مردم در دست اجرا دارند.
امروز آب را میبرند تا فردا قراردادهای سنگین اقتصادی ببندند
دبیرکل حزب همدلی مردم تحولخواه (همت) ادامه میدهد: متأسفانه باید بگویم احتمالاً در آینده بعد از دوره ریاستجمهوری رئیسجمهور سمنانی، بناست قراردادهایی منعقد شود و در پی آن صنایع بزرگ و سنگینی در استان سمنان مستقر شوند؛ حالا هم برنامه این است که تا ریاستجمهوری تمام نشده، این قرارداد را نهایی کنند و تا دو سال دیگر کار اجرایی آغاز شده باشد و آب را ببرند تا بعد با خاطر آسوده بتوانند قراردادهای اقتصادی بزرگ را تنظیم کنند.
نابودی شیلات خزر و بنادر شمالی
وی یادآور شد: دریاچه خزر بر خلاف دریاهای آزاد و اقیانوسها، بسته است و آزاد نیست؛ بنابراین هر اتفاقی که در آن بیفتد، به تغییر اکوسیستم منجر میشود. این حجم از آب برای انتقال باید تا ارتفاع دو هزار و 300 متری پمپاژ شود که تأثیری مستقیم بر نابودی ماهیهای خاویاری خواهد گذاشت و شیلات خزر را نابود خواهد کرد. از سوی دیگر احتمال انتقال ماهیهای مهاجم به فلات مرکزی وجود دارد که پیامدهای آن مورد بررسی قرار نگرفته است. گفتنیاست اجراییشدن این طرح، تأثیر مستقیم روی بنادر ما خواهد گذاشت و آن زمان است که اگر روسیه یک سد جدید دیگر روی ولگا ایجاد کند، تبدیل شدن خزر به دریاچه ارومیه دور از ذهن نخواهد بود. بنادری هم که از جنبههای اقتصادی، اجتماعی و نظامی برای کشور ارزشمند هستند، خشک میشوند یا سطح آب آنها بهشدت پایین میآید و آنها را از دست میدهیم.
گزارش از فهیمه تماشایی