به گزارش «روستانیوز»، آرش نبی‌زاده، مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی، با بیان این‌که کشور در سال 80 در تولید تخم چشم‌زده کاملاً خودکفا بود، گفت: پس از آن تکثیرکنندگان کشور خودشان تبدیل به وارداتچی شدند و به دنبال آن بیماری‌های زیادی وارد کشور شد و تولید را فلج کرد. از سوی دیگر طعم شیرین پول به مذاق این تکثیرکنندگان وارداتچی آن‌چنان خوش آمد که تاکنون ادامه داده‌اند.
نبی‌زاده گفت: در آن سال‌ها ابتدا تکثیرکنندگان با هدف این‌که تخم چشم‌زده وارد تا با تلاقی نسل داخلی نمونه‌های کیفی و بهتری ایجاد کنند و بتوانند اصلاح در داخل انجام دهند، از سازمان شیلات درخواست واردات کردند و آن‌ها هم مجوز دادند و واردات انجام شد.
وی ادامه داد: تخم چشم‌زده با ارز دولتی وارد و پول خوبی هم نصیب واردکنندگانی می‌شد که تا دیروز تکثیرکننده بودند، بنابراین آن‌ها دیگر دل به کار تکثیر و تولید داخل ندادند و کار تولید تخم چشم‌زده تقریباً تعطیل شد، به‌طوری که امسال با وجود نیاز بیش از 500 میلیون قطعه، تنها 50 میلیون قطعه در داخل تولید می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی تأکید کرد: در کشور 140 مرکز تکثیر تخم چشم‌زده ثبت شده است که به جرأت می‌توان گفت 130 واحد آن‌ها کار واردات انجام داده‌اند و پول‌های واردات آن‌ها را از مسیر تولید دور کرد.
خودکفایی در تولید تخم چشم‌زده قربانی سود واردات
وی در ادامه به کوتاهی برخی مسئولان هم در کار اصلاح نژاد تخم چشم‌زده اشاره کرد و گفت: برخی فعالان بخش خصوصی تمایل داشتند تا کار اصلاح نژاد را در داخل به هر نحوی پیش ببرند. آن‌ها طرحی را در سال 81-82 به سازمان شیلات دادند که با 200 هزار دلار کار اصلاح نژاد در داخل انجام شود، اما آن‌ها موافقت نکردند.
به گفته نبی‌زاده بلایی که اکنون بر سر تولیدکنندگان تخم چشم‌زده آمده، نتیجه کار خود آن‌ها است. آن‌ها در اوج خودکفایی کشور مسیر واردات را به غلط انتخاب و اجرا کردند. قرار بود اگر وارداتی هم انجام می‌شود، در کنار آن اصلاح نژاد صورت گیرد؛ یعنی با سرمایه شرکت واردکننده و با همکاری واردکنندگان در داخل کشور کار اصلاح تخم چشم‌زده انجام شود که هیچ‌کدام از این‌ها انجام نشد.
فعالیت 5 اتحادیه در حوزه ماهیان
نبی‌زاده در ادامه به ساختار شکل‌گیری شرکت‌های تعاونی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بخش بازرگانی، وزارت تعاون و سازمان تعاون روستایی اتحادیه‌های تولید را شکل می‌دهند. در حوزه ماهیان پنج اتحادیه تولید، تکثیر و پرورش آبزیان؛ ماهیان گرم‌آبی، ماهیان سردآبی و بخش صیادی توسط وزارت تعاون شکل گرفته است و یک اتحادیه تولید و تجارت نیز توسط بخش بازرگانی تشکیل شده و از سه سال پیش هم اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی کشور توسط سازمان تعاونی روستایی به ثبت رسیده است.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی گفت: این اتحادیه با دستور وزیر سابق وزارت جهاد کشاورزی در سازمان مرکزی تعاون روستایی شکل گرفت و در حال حاضر هشت استان عضو آن هستند.
افزایش قیمت داخل با حذف ارز دولتی واردات تخم چشم‌زده
نبی‌زاده در ادامه با بیان این‌که کسانی که اکنون منتقد واردات تخم چشم‌زده‌اند، به دنبال منافع خود هستند، اظهار داشت: این‌ها کسانی هستند که اندکی تخم چشم زده تولید دارند و می‌خواهند با قطع واردات قیمت در داخل افزایش یابد و آن‌ها محصول خود را با قیمت بالاتری بفروشند.
وی با بیان این‌که افزایش قیمت تخم چشم‌زده در داخل باعث قاچاق از ترکیه، عراق و ارمنستان می‌شود، گفت: در سال‌های گذشته هم قاچاق تخم چشم‌زده از این کشورها بود و از طریق مرزها و توسط کولبران وارد کشور می‌شد که به تخم چشم زده سمندی معروف بودند؛ یعنی در خودروهای سمند جاسازی می‌شد و به دست تولیدکنندگان داخل می‌رسید.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی ادامه داد: زمانی که شرکت توروتلج آمریکا به دنبال سرمایه‌گذاری در داخل بود تا تخم چشم‌زده تولید کند، تولیدکنندگان داخل گفتند که این شرکت اسرائیلی است و اجازه ندادند این تولید انجام شود. به گفته نبی‌زاده در حال حاضر هم واردات تخم چشم‌زده از این شرکت آمریکایی انجام می‌شود.
وی گفت: آن‌هایی که به دنبال حذف ارز دولتی هستند، می‌خواهند قیمت داخل افزایش یابد و درآمد آن‌ها بیش‌تر شود. با حذف ارز دولتی از واردات تخم چشم‌زده قیمت هر قطعه از این محصول از180 به 450تومان می‌رسد و یک مزرعه که اکنون برای تهیه 100 هزار قطعه بچه ماهی یک گرمی 70 میلیون تومان می‌دهد، باید 170 میلیون تومان بپردازد.
تولید 10 درصد تخم چشم‌زده مورد نیاز در داخل
مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی در پاسخ به این سوال که میزان تولید تخم چشم‌زده در داخل چقدر است، گفت: براساس آماری که رئیس بخش بهداشت آبزیان سازمان دامپزشکی اعلام کرده، 36 میلیون قطعه تخم چشم‌زده تولید داخل در سیستم GIS ثبت شده و حدود 20 تا 50 درصد آن هم در خارج از این شبکه تولید می‌شود. با این حساب تولید داخل حدود 50 میلیون قطعه می‌شود، در حالی که نیاز این صنعت سالانه 450 الی 500 میلیون قطعه است.
نابودی 60 هزار تن ماهی با بیماری حاصل از واردات قاچاق
نبی‌زاده ادامه داد: از زمانی که ارز چهار هزار و 200 تومانی به واردات تخم چشم زده اختصاص یافته، بیماری تا حدود زیادی کم شده است. پیش از این قاچاق و واردات با گواهی‌های تقلبی و جعلی، بیماری‌هایی نظیرVHS، IPN و IHN را به کشور آورد که در سال 91 بر اثر بیماری‌های یاد شده 40 تا 60 هزار تن ماهی قزل‌آلا در کشور از بین رفت.
برنامه 5 ساله اتحادیه ماهیان سردآبی برای بی‌نیازی از واردات
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی کشور با بیان این‌که کشورهای تولیدکننده خارجی حاضر نیستند نسل F1 تخم ماهی را به ما بدهند تا بتوانیم روی آن‌ها کار تولید و تکثیر انجام بدهیم، گفت: در این زمینه باید خود به کار تحقیقاتی و علمی اقدام کنیم، اما این امر در اولویت سازمان شیلات قرار ندارد و بخش خصوصی نیز حاضر نیست برای پروژه‌های بلندمدت به این شکل سرمایه‌گذاری کند؛ راه دیگر تولید مشترک این محصول با شرکت‌های خارجی در کشور خودمان است.
نبی‌زاده تصریح کرد: در شرایط فعلی اگر به شرکت اصلی واردکننده تخم چشم‌زده قزل‌آلا بگوییم که شما از این بعد اجازه واردات مستقیم به کشورمان را ندارید و حتماً باید سرمایه‌گذاری کنید، ممکن است به یک باره بازار ایران را خالی از محصول کند، زیرا این شرکت و شرکت‌های تابع آن 85 درصد از نیاز بازار داخلی کشورمان را تأمین می‌کنند.
وی گفت: اتحادیه تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی این تضمین را می‌دهد که ظرف پنج سال از واردات این محصول بی‌نیاز شویم که لازمه آن سپردن مسئولیت تنظیم بازار به این تشکل بخش خصوصی است، اما در شرایط فعلی بی‌برنامگی‌هایی در این ارتباط وجود دارد و دولت مسئولیت را به بخش خصوصی واگذار نمی‌کند.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی کشور تأکید کرد: بر همین اساس در ابتدا با شرکت‌های کوچک تولیدکننده تخم چشم‌زده وارد مذاکره می‌شویم و آن‌ها را مکلف به تولید این محصول در کشور می‌کنیم، به‌طوری‌که در سال اول 100 میلیون قطعه از واردات ما کم خواهد شد و در نهایت طی پنج سال شرکت‌های دیگر و بزرگ‌تر را نیز برای از دست ندادن بازار بزرگ ایران مکلف به تولید در کشورمان به جای واردات می‌کنیم، اما قراردادی که در حال حاضر برای واردات داریم، قرارداد ترکمان‌چای است.
وی یادآور شد: در صورتی که بخش خصوصی برای اصلاح نژاد تخم چشم‌زده اقدام نکند، دولت به این فکر نیست، زیرا تولید آبزیان را به صورتی فانتزی نگاه می‌کند و مانند روغن و گوشت توجهی به آن ندارد.
به گزارش «روستانیوز»، قطع وابستگی از واردات در همه زمینه‌ها با تکیه بر توان تولید داخل موضوعی است که در سال رونق تولید باید مدنظر همه متولیان امر قرار گیرد و رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تأکید دارند. از سوی دیگر طبق اصل 44 قانون اساسی امور باید بخش خصوصی واگذار شود تا هم از بار مسئولیت دولت کاسته شود و هم بخش خصوصی به میدان بیاید و به رونق تولید کمک کند. اتحادیه تعاونی‌های کشاورزی ماهیان سردآبی کشور نیز با تدوین برنامه‌ای در نظر دارد برای قطع وابستگی به واردات تخم چشم‌زده، اصلاح نژاد در داخل و تولید تلاش کند که در همین راستا گام اول واگذاری اجرای شیوه‌نامه واردات این محصول به این اتحادیه است./
گزارش از فهیمه تماشایی