بخش عمده هدررفت آب درواقع به بحث پوسیدگی لولهها بهدلیل قدمت شبکههای توزیع آب شهری مربوط است، بهویژه در شهرهای بزرگ؛ قرارگرفتن لولهها در زیر زمین و واکنشهای شیمیایی با محیط اطراف باعث شده لولهها پوسیده شود و بهتبع آن هدررفت زیادی را در شبکههای آب شهری شاهد باشیم.
مجتبی اشوریا در گفتوگو با «روستانیوز» درباره میزان هدررفت آب بهطور سالانه نیز گفت: تعیین میزان دقیق هدررفت به مکان و محل آن بستگی دارد؛ مثلاً در تهران، بهعنوان بزرگترین مصرفکننده آب شهری در کشور که سالانه یکمیلیارد مترمکعب آب مصرف میکند، آمارها نشان داده حدوداً 30 درصد از این آب هدر میشود که 300 میلیون مترمکعب در سال را شامل میشود که حجم بسیار بالایی است.
شوریا درباره راهکارهای جلوگیری از هدررفت آب نیز تصریح کرد: دراینباره میتوان دو بحث را مطرح کرد؛ اول اینکه میخواهیم جلوی هدررفت آب را بگیریم و مهمتر از آن اینکه قصد داریم مصرف آب را کاهش دهیم که باید به این قضیه هم توجه ویژه شود که مصرف آب در تمامی بخشها و بخش شهری ایران بسیار بالاست.
وی افزود: در بحث هدررفت، بحث نوسازی شبکهها مطرح است که در همهجای دنیا نیز انجام میشود و مناطقی که قدیمیتر هستند و لولهها در آنجا پوسیدهتر است یا جاهایی که نشت دارد، با استفاده از تکنولوژیهای جدید نشتیابی و سپس شبکه بازسازی و اصلاح میشود. از سوی دیگر جنس لولههایی که به بازار آمده بسیار مقاومتر است و درست است که هزینه بیشتری میشود، اما یک بار برای همیشه این هزینه را میکنند و در عوض عمر مفید شبکه را افزایش میدهند و بهتبع آن هدررفت آب کمتر میشود؛ بنابراین استفاده از روشهای جدید برای پیداکردن محلهای نشت و هدررفت و نوسازی شبکه مفیدترین راهکاری است که برای کاهش هدررفت انجام میشود.
قیمت ارزان آب، هدررفت را افزایش داده است
وی ادامه داد: اصلاح فرهنگ مصرف آب شرب و آبی که در خانهها استفاده میشود، بسیار مهم است و نقش بسیار بیشتری در هدررفت آب دارد؛ چراکه برحسب عادت به هر میزانی که دلخواهمان است آب را مصرف میکنیم؛ درحالیکه این نوع مصرف با الگوی استاندارد دنیا همخوانی ندارد و سرانه مصرف آب شهری و خانگی ما بسیار بیشتر از کشورهای توسعهیافته است، آن هم تنها به این دلیل که فرهنگ مصرف ما با اقلیم ایران و شرایط کشور سازگار نیست. پس برای اینکه میزان مصرف را اصلاح کنید دو راهکار وجود دارد: یکی از راهها اصلاح قیمت آب است؛ قیمت ارزان آب باعث شده هیچ وزنی در سبد خانوار و هزینههای خانواده نداشته باشد، به همین دلیل هیچ حساسیتی نسبت مصرف آب نداریم؛ درنتیجه اصلاح قیمت یک راهکار است که اگرچه روشهای خاص و تبعات مخصوص خود را دارد، اما باید بهعنوان یک راهکار برای درمان کمآبی و مصرف بیشازاندازه آب استفاده شود.
بهعبارت دیگر تا زمانیکه آب ارزان باشد، هیچ راهی برای کاهش مصرف اثربخش نخواهد بود. راهکار دیگر آموزش و اصلاح فرهنگ مصرف از سنین کودکی است؛ یعنی باید در مدارس ابتدایی در دروس آموزشی فرهنگ صحیح مصرف آب را نیز بگنجانیم تا از همان کودکی این مسأله در وجودمان نهادینه شود.
تفاوت 100 لیتری مصرف روزانه آب در ایران با دیگر کشورها
اشوریا درباره میزان مصرف سرانه ایران و دیگر کشورها نیز گفت: در کشورهای توسعهیافته متوسط مصرف هر نفر حدود 150 لیتر در روز است و در ایران بین ۲۲۰ تا ۲۵۰ لیتر مصرف روزانه آب برای هر نفر است.
به این ترتیب هر ایرانی نسبت به کشورهای توسعهیافته روزانه 100 لیتر آب بیشتری مصرف میکند که بخشی از آن بهدلیل فرهنگ نظافت و بهداشت شخصی ما ایرانیان قابلتوجیه است، اما بخشی از آن هم به فرهنگ غلط مصرف برمیگردد که بیشازحد استاندارد مصرف میکنیم.
این کارشناس حوزه آب در پاسخ به این سؤال که عمر مفید شبکههای آبرسانی چقدر است، گفت: عمر مفید این شبکهها متفاوت است؛ در برخی کشورها آییننامههای سختی وجود دارد و طبیعتاً درباره جنس لولهها و اتصالاتشان بسیار سختگیری میکنند، مثل کشور ژاپن که هزینههای آبرسانی در آنجا بسیار بالاست و بهتبع آن عمر شبکهها نیز بسیار بالا و هدررفتها بسیار کم است؛ اما در برخی کشورها که آییننامههایشان تقریباً شبیه ایران است، عمر شبکه آبرسانیشان نیز کمتر است. اما بهطور متوسط میتوان گفت آنچه که برای عمر شبکه آبرسانی عرف و استاندارد در نظر گرفته شده، چیزی بین ۴۰ تا ۵۰ سال است. عمر مفید شبکه آبرسانی در ایران نیز حدود ۲۰ تا ۳۰ سال است، البته این بهمعنای این نیست که کل شبکه آبرسانی باید هر ۲۰ تا ۳۰ سال یکبار عوض شود، اما بعد از این عمر مفید احتمال آسیبدیدگی و نشت در شبکه بسیار بالاست و نیاز به بازسازی خواهد داشت.