سیف‌الله حقیقی در گفت‌وگو با «روسنا» افزود: پرورش ماهی در قفس در دنیا از حدود ۵۰ سال پیش شکل گرفته، آن هم به این دلیل که دریاها از لحاظ منابع آبزی محدودیت داشتند و در کنار این محدودیت‌ها، صید بی‌رویه هم در دنیا انجام می‌شد و ذخایر رو به کاهش بود؛ بنابراین این روش در دستور کار قرار گرفت و درحال‌حاضر در دنیا کاملاً جا افتاده است.
حقیقی ادامه داد: در ایران نیز از سال ۱۳۸۲ پرورش ماهی در قفس در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت و توفیقاتی هم حاصل شد، اما در یک دوره چندساله؛ یعنی از سال ۱۳۸۲ تا 1394، این طرح به فراموشی سپرده شد. سال ۹۴ مجدداً با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، این طرح به‌صورت جدی پیگیری شد و در سازمان شیلات ایران یک مجری برای آن تعریف کردند که تا امروز نیز در حال فعالیت هستیم. ابتدا مطالعاتی در آب‌های شمال و جنوب کشور و منابع داخلی انجام دادیم و متوجه شدیم که این کار در منابع داخلی پشت دریاچه‌های سد امکان‌پذیر است؛ به‌خصوص سدهایی که از آبشان برای شرب استفاده نمی‌شود و بیش‌تر برای مصارف کشاورزی است.
وی افزود: با توجه به این‌که طول سواحل ما از شمال و جنوب کشور بالغ بر پنج‌هزار و ۸۰۰ کیلومترمربع است و همچنین جزایر مختلفی داریم که همه برای انجام این کار مساعد هستند، تمرکز اصلی ما روی دریاهاست.
ظرفیت تولید سالانه 30 هزار تن ماهی در دریا
حقیقی گفت: در مطالعات صورت‌گرفته، ظرفیتی بالغ بر سه‌میلیون تن تولید شناسایی شده است، اما براساس آمار، کل تولید آبزیان ما بعد از تلاش‌های ۴۰ساله به یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تُن رسیده است؛ این در شرایطی است که از اقیانوس هند گرفته تا دریای عمان، خلیج‌فارس و دریای خزر سهم صیادی داریم. این اعداد موارد بسیاری را به ما دیکته می‌کند؛ ازجمله این‌که مطمئن‌ترین و راحت‌ترین راهی که برای توسعه آبزی‌پروری و تأمین پروتئین موردنیاز کشور داریم، پرورش ماهی در قفس در دریاست.
مجری طرح پرورش ماهی در قفس کشور با اشاره به این‌که در برنامه ششم، تولید ۲۰۰ هزار تن ماهی تا سال ۱۴۰۰ تعریف شده است، گفت: الان ظرفیت تولید ۳۰ هزار تن ماهی را در دریا داریم، اما سال گذشته چون این سیستم با تمام ظرفیت خود کار نکرد، ۱۵ هزار تن تولید داشتیم.
حقیقی در پاسخ به این سؤال که چه نوع ماهی‌هایی از این طریق پرورش داده می‌شود، تصریح کرد: در جنوب کشور ماهی‌های سوف دریایی و شانک و در شمال هم ماهی آزاد و قزل‌آلا پرورش می‌دهیم. همچنین در شمال کشور مشغول کارکردن روی ماهی سوف هستیم. تولیداتمان نیز عمدتاً صادراتی هستند و به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، استرالیا و روسیه صادر می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر در جنوب یکی از این دو گونه را خود تولید می‌کنیم و دیگری وارداتی است. در شمال هم ماهی قزل‌آلا را خود تولید می‌کنیم و تولید بچه‌ماهی آزاد را نیز شروع کرده‌ایم.
حقیقی افزود: تکنولوژی تکثیر ماهی‌های دریایی، تکنولوژی خاصی است. درواقع این صنعت خصوصیاتی دارد که به‌صورت یک زنجیره است و صرفاً پرورش ماهی نیست.
ایجاد زمینه اشتغال برای ۴ تا ۶ هزار نفر
وی درخصوص سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز گفت: همچنان از سرمایه‌گذارانی که در این بخش متقاضی فعالیت هستند، استقبال می‌کنیم و به‌اصطلاح فرش قرمز برایشان پهن می‌کنیم. همچنین همه راهنمایی‌های فنی را از طرف سازمان شیلات و مجری طرح در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم. علاوه‌براین، در جهت توسعه ظرفیتی که در این بخش داریم و تشویق سرمایه‌گذاران، از محل منابع صندوق توسعه ملی تسهیلاتی با بهره کم در اختیار متقاضیان قرار می‌دهیم.
مجری طرح پرورش ماهی در قفس کشور درباره تأثیر این کار بر اقتصاد کشور گفت: هم در تأمین پروتئین و هم در اقتصاد کشور نقش به‌سزایی داریم، چون اگر به‌طور متوسط قیمت فروش ماهی را ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان در نظر بگیریم، ۲۰۰ هزار تن ماهی عدد قابل‌توجهی می‌شود. همچنین در زمینه اشتغال نیز تأثیر بسیاری داریم، چراکه طبق آمار فائو به‌ازای هر ۱۸ تن ماهی، برای سه نفر اشتغال ایجاد می‌شود. لذا با این کار برای چهار تا شش‌هزار نفر به‌صورت مستقیم اشتغال ایجاد می‌کنیم و به‌صورت غیرمستقیم نیز در کل زنجیره عدد بسیار بزرگی در مناطق ساحلی ما شغل ایجاد خواهد شد.
حقیقی در پایان درباره چالش‌های پیش روی مجموعه‌اش گفت: با توجه این‌که این روش تولید، یک صنعت است و الان بخش عمده این صنعت وارداتی است، در تلاشیم بتوانیم به‌تدریج این کار را بومی‌سازی کنیم؛ چراکه هزینه تجهیزات آن بسیار بالاست. البته برای جبران این موضوع و این‌که سرمایه‌گذار بتواند کارش را انجام دهد، بابت ۸۰ درصد از سرمایه‌گذاری‌ها، تسهیلات ارزان‌قیمت می‌دهیم، اما وقتی این تسهیلات ارزان‌قیمت به نظام بانکی می‌رود، مستلزم گذاشتن وثیقه است. درنتیجه چالش اصلی کنونی ما این است که نظام بانکی کل مجموعه‌ای را که بابت آن سرمایه‌گذاری شده، به‌عنوان وثیقه نمی‌پذیرد و سرمایه‌گذار باید از بیرون مجموعه وثیقه ارائه بدهد که این کار بسیار دشوار است و فعالان این حوزه را با مشکل مواجه می‌کند. امیدواریم با تلاش وزارت جهاد کشاورزی، بانک‌های عامل متقاعد شوند سیستمی را که در دریا نصب می‌شود و هزینه‌اش بالاست، به‌عنوان وثیقه بپذیرند.
به‌گزارش «روسنا»، یکی از جدیدترین روش‌های پرورش ماهی استفاده از محیط دریا برای پرورش آبزیان است که این کاتر در ایران از سال 1382 شروع شده، اما در دنیا سابقه‌ای 50 ساله دارد. در این روش برای این‌که دسته ماهی‌ها در محدوده مشخصی از دریا نگهداری شوند، از قفس‌های توری استفاده می‌شود. درحال‌حاضر پرورش ماهی در قفس در سواحل خلیج‌فارس و سواحل دریای مکران رو به افزایش است. به‌گفته کارشناسان این حوزه، این روش پرورش ماهی علاوه‌بر این‌که از آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از ازدیاد برداشت، انقراض گونه‌ها و تخریب سطح دریا جلوگیری می‌کند، اشتغال‌زایی، تولید و صرفه‌جویی ارزی را نیز به‌همراه دارد.
گزارش از یاسمن بلوردی
پایان گزارش/