کودهای حیوانی که اغلب به گیاهان داده میشود هم دارای ازت است و هم سرشار از مواد غذایی، اما این کودها معمولاً حاوی مقادیر زیادی انگل و آلودگی نیز هستند. به همین جهت پس از طی پروسههای خاصی میتوان از آنها استفاده کرد. کودهای شیمیایی نیز با توجه به مقالات معتبری که در این زمینه منتشر شده، عامل بسیاری از بیماریهای تنفسی، گوارشی و سرطانها هستند. این کودها درحالی استفاده میشوند که تأثیرشان در رشد گیاه نسبت به مضراتشان ناچیز است؛ بهطور مثال کشاورز مجبور است برای تولید محصول نزدیک به ۵۰تن کود حیوانی استفاده کند که مملو از انگل و آلودگی است و از طرفی، برای خرید، حملونقل و کارگر نیز باید هزینه زیادی پرداخت کند. در کود شیمیایی هم وضعیت به همین منوال است و ۲۵۰ تا ۳0۰کیلو کود شیمیایی در هر هکتار استفاده میشود، درحالیکه فواید قابلتوجهی ندارد.
اسماعیل صفاکیش در گفتوگو با «روستانیوز» ادامه داد: با کنار هم گذاشتن این مطالب به این نتیجه رسیدیم که چرا از مواد معدنی برای رشد گیاهان استفاده نکنیم. این مواد میتوانند بدون هیچگونه آسیبی کمک قابلتوجهی به رشد گیاه کنند. در مطالعه انجام شده روی کودهای معدنی متوجه شدیم که اگر چند عنصر مورد نیاز گیاه مثل فسفر، پتاسیم، ازت، روی، مس، آهن، منیزیم، منگنز و کلسیم را در کنار هم قرار دهیم، نیازی به کود شیمیایی نداریم. طی یک مطالعه سهساله توانستیم میزان این کودها را به یک تناسبی برسانیم و کودی را در جامعه رواج دهیم که به نفع تولیدکننده و مصرفکننده است. در این کودها اندازه مواد را به سهنانومتر رساندیم که این اقدامی فوقالعاده بود، زیرا این میزان ریز کردن، مواد مغذی را از بین میبرد، ولی ما توانستیم این مواد را تا این حد ریز کنیم تا وارد گیاه شوند. وقتی این کودهای معدنی جذب گیاه شد، متوجه شدیم کمیت محصولات به شدت افزایش یافت؛ بهعنوان مثال تولید گندم، کلزا، جو و برنج بین ۵۰ تا ۱۵۰درصد بالا رفت یا در کنجد و در سیب، آلو و هلو بهمیزان قابل توجهی افزایش تولید داشتیم. علاوهبر این، تستهای کیفی نیز نشان داد که درخت و بوته از درون قوی شدهاند و میوه از درخت نمیافتد.
ضرورت حفظ سلامت محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره
وی افزود: یکی از مشکلات مربوط به تولیدات کشاورزی، رساندن سالم محصول از مزرعه به سفره است. این درحالی است که ۹۹درصد میوهها قابلیت حفظ کیفیت را ندارند، زیرا نیترات موجود در آنها به دلیل استفاده از کودهای شیمیایی بسیار بالاست و با مصرف این میوهها تمام امراض را به بدن خود وارد میکنیم، اما با مصرف کودهای معدنی بو، رنگ و مزه میوه و سبزیجات حفظ خواهد شد. علاوهبر این، مطمئن هستیم که مصرف این کودها باعث بالا رفتن میزان رشد گیاه میشود.
به گفته این کارآفرین، استفاده از کودهای معدنی مقاومت گیاه را به شدت افزایش میدهد و نیاز به سمپاشی را به حداقل میرساند و در خیلی از موارد حذف میکند. نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که در محصولاتی که سمپاشی میشوند، سم به درون گیاه نفوذ میکند و فقط در سطح گیاه باقی نمیماند؛ به همین دلیل حتی اگر پوست میوه گرفته شود، سم موجود در آن از بین نمیرود. این درحالی است که در کودهای معدنی این مضرات وجود ندارد.
وی عنوان کرد: یکی از عادات بد در جامعه ما این است که به دلیل اینکه نمیتوانند میوه را نگهداری کنند، اقدام به کالفروشی میکنند که باعث میشود هنگام فروش محصول را رنگآوری کنند، درحالیکه میوه برای رسیدن باید روی درخت باقی بماند. علاوهبر این، کشاورز میوه را سبکتر میفروشد و مصرفکننده نیز میوه بیکیفیت خریداری میکند.
صفاکیش اضافه کرد: اگر کشاورز بخواهد میوه را رسیده بچیند، امکان رسیدن آن به بازار مصرف وجود ندارد و میوه از بین میرود.
وی تصریح کرد: استفاده از کودهای معدنی تجمع نیترات، خرابشدن میوه قبل و بعد از چیده شدن و نیاز به رنگآوری را از بین میبرد. در کشور به حدی مواد معدنی داریم که اگر قرار به حمایت و توسعه واحدهای تولید کود معدنی باشد، تا سالها نیازی به کودهای شیمیایی نخواهیم داشت. با این حال، صنایع پتروشیمی سالانه دو تا چهارمیلیون تن کود اوره تولید میکنند و با توافقات درون وزارت جهاد کشاورزی این کود را در اختیار کشاورزان قرار میدهند و کشاورز هم راهی جز خرید آن ندارد.
کودهای شیمیایی عامل بروز انواع بیماریهاست
صفاکیش خاطرنشان کرد: شرکتهای تعاونی کشاورزی مکلف به توزیع کود اوره هستند و حتی اگر بخواهند کود معدنی را با هزینه کشاورز خریداری کنند، وزارت جهاد کشاورزی با آنها برخورد میکند. برخی کودهای یارانهای که به آنها کود تکلیفی گفته میشود، بین کشاورزان توزیع میشود که مضرات زیادی دارد. چرخه معلولی را در کشور راهاندازی کردهاند که در آن از کود معدنی حمایت نمیشود. شعار مجموعه ما «کود سالم، محصول سالم، جامعه سالم» است. با کود ناسالمی که در جامعه توزیع میشود، مردم را بیمار و در مرحله بعد اقدام به توسعه زیرساختهای بیمارستانی و... میکنیم، درحالیکه اگر فقط به سالمسازی غذای جامعه توجه کنیم، در نیمی از هزینههای مربوط به مصرف دارو در کشور صرفهجویی میشود.
این تولیدکننده کودهای معدنی ادامه داد: مهمترین مسأله این است که با تولید محصول سالم میتوان به صادرات و ارزآوری در کشور نیز پرداخت. اگر تولید کودهای شیمیایی کم شود و در بخش کشاورزی تغییراتی داشته باشیم، شیوع بیماریها به شدت کاهش مییابد. برای حفظ ثروت پایدار در کشور نیازمند گسترش زیرساختها هستیم. این درحالی است که سطح زیر کشت کشاورزی ثابت است و جمعیت درحال افزایش. بیشترین سطح زیر کشت ما گندم است که کیفیت هم ندارد. وقتی نمیتوانیم سطح زیر کشت را افزایش دهیم، باید با استفاده از کود حجم محصول را زیاد کنیم. افزایش حجم محصول با کود شیمیایی هم باعث افزایش بیماریها میشود. دولت باید به تولید کودهای معدنی و سایر کودهای طبیعی توجه ویژه داشته باشد تا غنای محصولات را افزایش دهیم و به هدف نهایی برسیم. اینگونه میتوانیم با افزایش جمعیت، تولید متوازنی هم در زمینه تولید محصولات کشاورزی داشته باشیم.
سازمان تحقیقات مصرف کودهای معدنی را ترویج کند
صفاکیش گفت: با تلاشیهایی که تاکنون صورتگرفته، توانستهایم درصدی از تولید کودهای معدنی در کشور را به خود اختصاص دهیم، ولی خیلی محدود است. براساس تحقیقاتی که انجام دادهایم، بیشترین جستوجوی مردم در زمینه کود مربوط به کود شیمیایی، ورمی کمپوست و کودهای آلی بوده که این مسأله بهدلیل عدم فرهنگسازی در این زمینه است.
این تولیدکننده کودهای معدنی درباره نقش آموزش در گرایش به سمت استفاده از کودهای معدنی بیان کرد: وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج را در زیر مجموعه خود دارد و کارشناسان این سازمان باید به شکل میدانی به مزارع مراجعه کنند و کاهش مصرف کودهای شیمیایی را به کشاورز آموزش دهند، ولی این اقدام خیلی پررنگ نیست. مسئولان باید استفاده از کودهای معدنی را ترویج دهند، نه اینکه به کشاورز تکلیف کنند که کود شیمیایی بخرد.