تمام این مشکلات به این دلیل است که آزمایشگاه مرجعی برای تشخیص عسلهای تقلبی، تشخیص بیماریهای مربوط به زنبورعسل و آنالیز عسل وجود ندارد. آنگونه که محمد دومیرایی، دبیر کارگروه عسل اتحادیه سراسری زنبورداران ایران زمین، میگوید، نبود یک مرجع مشخص برای اعلام کیفیت عسل و ضعف سیستمهای نظارتی باعث شده است مشتریان اعتمادی به عسلهای موجود در بازار نداشته باشند و نبود آزمایشگاه مرجع، بزرگترین چالش موجود در این بخش است. در همین ارتباط «روستانیوز» با وی به گفتوگو نشسته است که در ادامه میخوانید.
آزمایشگاه مرجع و استاندارد جامع و بهروزی برای عسل وجود ندارد
دبیر کارگروه عسل اتحادیه سراسری زنبورداران ایرانزمین گفت: صنعت زنبورداری با تمام مشکلاتی که دارد، به فعالیت خود ادامه میدهد؛ این درحالی است که نظارت و کنترلی روی آن صورت نگرفته و بهترین تولیدات عسل از کشور خارج میشود، چراکه آزمایشگاه مرجع و استاندارد جامع و بهروزی برای عسل وجود ندارد. عسلهای تقلبی و شبهعسلها، جایگزین عسلهای طبیعی در بازار شدهاند و با قیمت پایین به فروش میرسند؛ بنابراین برای زنبوردار صرفه اقتصادی ندارد که عسل طبیعی خود را که با هزینه بالایی نیز آن را تولید میکند، با قیمت پایین به فروش برساند.
محمد دومیرایی در گفتوگو با «روستانیوز» با بیان اینکه اتحادیه سراسری زنبورداران ظرفیت ساخت آزمایشگاه مرجع را دارد، اظهار کرد: اتحادیه حدود ۸۰درصد از ظرفیت ایجاد آزمایشگاه مرجع را دارد، اما برای تکمیل ۲۰درصد باقیمانده نیازمند بودجه هستیم که آن را یا باید صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری بپردازد یا وزارت جهاد کشاورزی؛ اما متأسفانه میبینیم که مسئولان آزمایش عسل خود را به آزمایشگاه اتحادیه نمیدهند. اگر آنها مدعی هستند آزمایشگاه اتحادیه ضعفی دارد، باید آن را برطرف کنند، اما در این خصوص هیچ اقدامی انجام نمیشود که خود سبب تضعیف این آزمایشگاه تخصصی شده است. متأسفانه هزینههای زیادی صرف برندسازی میشود، درحالیکه آزمایشگاه مرجع در اولویت قرار دارد. باید مشخص شود که برندسازی در اولویت قرار دارد یا تأسیس آزمایشگاه مرجع.
وی با اشاره به اینکه جمعآوری عسلهای تقلبی موجود در بازار منوط به ایجاد آزمایشگاه مرجع است، ادامه داد: بسیاری اوقات چندین تن عسل تقلبی در کشور یافت میشود که دادگستری آنها را تحویل آزمایشگاه داده و بعد از آزمایش دوباره میگویند مشکلی نیست و همان عسلها وارد بازار میشود. این در حالی است که اگر آزمایشگاه مرجعی وجود داشته باشد که با روش و استاندارد جامعتری این نمونهها را آنالیز کند، نهتنها دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نخواهیم بود، بلکه میتوان روند تقلب در عسل را بسیار کند کرد؛ اما در هر حال نمیتوان آن را متوقف کرد.
آنالیزهای متفاوت از یک عسل در آزمایشگاههای مختلف
دومیرایی اضافه کرد: آزمایشگاههایی که اکنون عسلها در آنجا آزمایش میشود، دورههای آنالیز عسل طبیعی را بهطور تخصصی نگذرانده و از روش و مواد مشخصی هم استفاده نمیکنند؛ برای مثال وقتی عسل را به یک آزمایشگاه میبریم، میگوید ساکارز آن ۱۰ است، اما آزمایشگاه دیگری ساکارز همان عسل را عدد دو اعلام میکند که این مسأله نشان میدهد هیچکدام از آزمایشگاههای ما در این زمینه تخصص کافی ندارند و تعداد آزمایشگاههای متخصص در این زمینه کم است که خود بیانگر نیاز به یک شبکه آزمایشگاهی در زیرمجموعه یک آزمایشگاه مرجع در سراسر کشور است.
دبیر کارگروه عسل اتحادیه سراسری زنبورداران ایرانزمین با انتقاد از برخی نهادهای مرتبط با زنبور عسل در کشور گفت: آنها مدعی هستند که برند ملی ایجاد کردهاند، اما بهراستی نمیدانیم عسلهای تأمین شده در این برند از کدام استانها خریداری میشود و آیا این برند ملی مورد تأیید اتحادیه سراسری زنبورداران کشور است یا خیر. سؤال این است که چند درصد عسلهای تولید شده در ایران، بهعنوان چهارمین تولیدکننده عسل در دنیا، تحتپوشش این برند ملی است؟
دومیرایی تصریح کرد: سؤال من بهعنوان نماینده کارگروه عسل اتحادیه سراسری زنبورداران از مسئولان این است که در شرایطی که عسلهای بالای ساکارز پنج را غیراستاندارد میدانیم، چطور میتوانیم مدعی باشیم چهارمین تولیدکننده عسل در دنیا هستیم؟
وی افزود: سؤال بعدی از تمام کارشناسانی است که معتقدند اگر به زنبورعسل شکر بدهیم، تقلب در عسل محسوب میشود. اگر شکر دادن به زنبورعسل تقلب است، پس چرا اتحادیهها و... به زنبورداران سهمیه شکر میدهند؟ آیا شکر یک ساکارز گیاهی نیست؟ آیا در تمام نقاط ایران عسل هر ساله بدون شکر و بهصورت طبیعی تولید میشود؟ اگر زنبوردار بهدلیل صحرای خراب نتواند عسل طبیعی تولید کند، چه کسی خرج زندگی او را میدهد؟ آیا ما برای تغذیه زنبورها از شکر و خمیر شیرین استفاده نمیکنیم؟ آیا مراتع کشور با توجه به تعداد کلنیهای موجود و با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر در هر سال، جوابگوی تولید عسل طبیعی در کشور است؟
اطلاعات کافی در مورد عسلهای موجود در کشور وجود ندارد
دومیرایی عنوان کرد: باید بپذیریم که اگر چهارمین تولیدکننده عسل در دنیا هستیم، خودمان این عسلها را در چارچوب استانداردهایمان قبول نداریم و همینطور شناخت کافی از عسلهای موجود در کشور وجود ندارد؛ تا جایی که هنوز به اطلاعاتی درخصوص استاندارد گرده گل که خود تعیینکننده نوع عسل است، دسترسی نداریم. خانه را باید از پایبست بنا کرد، نه از سقف و آسمان. امروز برخی مدعی داشتن برندی ملی هستند. باید پرسید کدام برند ملی؟ تحت آنالیز کدام آزمایشگاه مرجع؟ بهتر نبود قبل از ایجاد برند ملی به تأسیس آزمایشگاه مرجعی که دارای شاخصههای لازم باشد، پرداخته شود؟ قطعاً میدانم این صراحت در گفتار برایم بسیار حاشیهساز است، اما به منافع کشور بیش از هر چیز میاندیشم.
وی بیان کرد: جمعآوری عسلهای تقلبی موجود در بازار با ایجاد آزمایشگاه مرجع و بهروزرسانی استاندارد عسل قابل انجام است، اما متأسفانه این موضوع در فضای برندسازی نیمهدولتی و اختلافات صنفی به فراموشی سپرده شده است؛ بله اختلافات صنفی که عدهای آتش در دامان خود میاندازند. علاوهبر این، حل این مشکل میتواند منبع درآمدی برای اتحادیه سراسری زنبورداران هم باشد. در حال حاضر حتی خود اتحادیه میتواند این آزمایشگاه را راهاندازی کند، اما متأسفانه شاهد دخالتهای غیرکارشناسی هستیم.
لزوم بهروزرسانی استاندارد عسل
دبیر کارگروه عسل اتحادیه سراسری زنبورداران ایرانزمین در پاسخ به این پرسش که عسلهایی که با لوگوی خارجی در بازار وجود دارد، وارداتی است یا خیر، گفت: هیچ عسلی وارد کشور نمیشود و اگر هم میشود، بسیار ناچیز است. تمام شبهعسلهای موجود در بازار در داخل تولید میشوند که اکثراً با گلوکز و فروکتوز خریداری شده از شرکتهای داخلی است که از آنها به سادگی نمیگذریم و قطعاً تولیدکنندگان آنها را میشناسیم، اما بدون آزمایشگاه مرجع سلاحی در دست نداریم. بارها اعلام کردیم استاندارد عسل باید بهروز شود تا متقلبانی که از قدیم دور زدن استانداردها را یاد گرفتهاند، نتوانند به کار خود ادامه دهند که خوشبختانه وزیر جهاد کشاورزی این صحبت ما را شنیده و بر بهروزرسانی استاندارد عسل تأکید کرده است.
وی اضافه کرد: بسیاری از این عسلها به گونهای تولید شدهاند که با وجود تقلبی بودن، تمام شاخصههای استاندارد را دارند. متأسفانه برای بهروز کردن استاندارد و تأسیس آزمایشگاه مرجع، مخالفانی در صنعت هستند که از آنها انتظار چنین رفتارهایی را نداریم.
حلشدن نیمی از مشکلات صنعت زنبورداری با بهروزرسانی استاندارد عسل
دومیرایی اظهار کرد: وقتی اقدام به جمعآوری عسلهای تقلبی موجود در بازار میکنیم، از ما شکایت میکنند که وقتی تمام شاخصهای استاندارد را داریم، چرا باید محصول ما از بازار جمع شود. بنابراین لازم است با بهروز کردن استاندارد عسل کاری کرد که حداقل میزان تقلب در این محصول کم شود.
دبیر کارگروه عسل اتحادیه سراسری زنبورداران ایرانزمین ادامه داد: با ایجاد آزمایشگاه مرجع و بهروزرسانی استاندارد عسل، ۵۰درصد مشکلات صنعت زنبورداری کشور حل خواهد شد. همچنین با جمعآوری عسلهای تقلبی، عسلهای طبیعی با قیمت مناسب که به سود تولیدکننده هم است، به فروش میرسد و به این ترتیب تولیدکننده برای ادامه کار انگیزه بیشتری خواهد داشت. از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواهان درنظر گرفتن بودجه لازم برای این صنعت بسیار مهم و سودآور هستیم، ولی متأسفانه تا بهحال کاری برای آن انجام نشده است. از مسئولان امر میخواهیم برای متقلبان عسل مجازات قانونی سنگینی وضع کنند تا زمینه تقلبها برچیده شود.
وی خاطرنشان کرد: پیام من به اتحادیههای کشور، بههم پیوستگی و همدلی برای ایجاد آزمایشگاه مرجع است. به اعتقاد من، اگر بین اعضای اتحادیهها همدلی وجود داشته باشد، میتوانیم در طول دوسال تمام عسلهای کشور یا اکثر آنها را شناسایی و آزمایشگاه مرجع را در زمان بسیار کوتاهی راهاندازی و مشکلات را کم کنیم. امروز دیگر اتحادیه سراسری زنبورداران کشور میتواند با استقلال کامل و با استفاده از مفاد اساسنامه سازمان تعاون روستایی، خود یک اتحادیه مستقل و پردرآمد جهت کمک به زنبورداران کشور باشد.