این درحالی است که در ستاد تنظیم بازار قیمت هر کیلو تخممرغ ۱۴هزار تومان درب مرغداری و ۱۶هزار و ۹۰۰تومان در میادین مصوب شده است و درنهایت قیمت هر شانه تخممرغ به ۳۴هزار تومان میرسد. به گفته تولیدکنندگان، محققنشدن وعدههای مسئولان و همچنین قیمت پایین تخممرغ در سال گذشته ازجمله دلایل کاهش ۲۵درصدی تولید و درنتیجه بالا رفتن قیمت تخممرغ طی چند وقت اخیر بوده است. در همین زمینه و برای بررسی وضعیت فعلی تولید تخممرغ و آینده قیمت این محصول «روستانیوز» گفتوگویی با ناصر نبیپور، رئیس هیئتمدیره اتحادیه مرغ تخمگذار استان تهران، داشته است که در ادامه میخوانید.
چند واحد تولیدی مرغ تخمگذار در کشور فعالیت میکنند؟
حدود یکهزار و ۸۰۰واحد مرغ تخمگذار در کشور وجود دارد که با ظرفیت اسمی ۸۵میلیون قطعه مرغ تخمگذار به فعالیت مشغولند. همچنین ظرفیت تولید ۲۵میلیون قطعه پولت (جوجه مرغ تخمگذار) نیز در این واحدها وجود دارد که در مجموع ۱۰۵میلیون قطعه میشود.
میزان تولید این واحدها سالانه چقدر است؟
در سال۹۹ میزان تولید واحدهای تولیدی مرغ تخمگذار یکمیلیون و ۲۰هزار تن بود، درحالیکه پیشبینی کرده بودیم یکمیلیون و ۱۰۰هزار تن تولید داشته باشیم؛ البته بهدلیل جوجهریزی زیادی که در سال۹۸ داشتیم، در سهماهه اول سال۹۹ با تولید انبوه و قیمتهای بسیار پایین مواجه بودیم، بهطوریکه تخممرغ را کیلویی ششهزار تومان، یعنی سههزار تومان کمتر از قیمت مصوب میفروختیم و پیشبینی میکردیم با وضعیت موجود، دیگر تولیدکنندهها انگیزهای برای تولید نداشته باشند؛ حتی به همین دلیل از شرکت پشتیبانی امور دام درخواست کردیم ۱۰ تا ۱۵هزار تن از تخممرغهای تولیدی مازاد را خریداری کند، اما این شرکت اعلام کرد به دلایل مالی قادر به خرید نیست. در این خصوص حتی پیشنهاد دادیم که حاضر هستیم به جای پول، نهاده دریافت کنیم، اما از این پیشنهاد هم استقبالی نشد و با وجود اینکه ماهانه ۱۵هزار تن صادرات داشتیم، اما قیمتها همچنان کاهشی بود و سودی عاید مرغدار نمیشد. به همین دلیل تولیدکنندهها ترجیح دادند مرغهای خود را به کشتارگاه بفرستند و به این ترتیب عرضه تخممرغ کم شد.
با وجود این اتفاقها، میزان عرضه تخممرغ نسبت به سال گذشته چقدر کاهش داشته است؟
با وجود اینکه اکنون صادرات هم به صفر رسیده، اما میزان عرضه تخممرغ نسبت به سال گذشته ۲۵درصد کاهش داشته است. گرانی تخممرغ هم بهدلیل کاهش عرضه است، چراکه بهدلیل مسائلی مانند کاهش قیمتها، کمبود نهادهها و افزایش هزینههای تولید مرغداران ترجیح میدهند مرغها را به کشتارگاه بفرستند.
اکنون مرغداران نهاده مورد نیاز خود را از سامانه بازارگاه تهیه میکنند، اما از نحوه فعالیت این سامانه گلایه دارند. به نظر شما مهمترین مشکل سامانه بازارگاه چیست؟
مهمترین مشکل، نبود نهاده در بازارگاه و نرسیدن بهموقع آن به دست تولیدکننده است. مرغدار برای تأمین نهادهها باید مدتها منتظر اعلام سهمیه شود و شاید موقع اعلام سهمیه، نقدینگی نداشته باشد. از طرف دیگر، نهادهای را که در سامانه اعلام میکنند، به سرعت تمام میشود و اگر هم بتوانیم تقاضایمان را به ثبت برسانیم، باید چند هفته و حتی ماهها برای دریافت آن صبر کنیم. درنهایت هم بهدلیل این تأخیرها مجبور میشویم نهاده مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنیم.
راهحل شما برای توزیع نهادهها چیست؟
باید این کار مانند گذشته به تشکلها واگذار شود، چراکه آنها درباره اینکه چند واحد تولیدی با چه میزان تولید درحال کار هستند و میزان نهاده مورد نیازشان چقدر است، آمار دقیقتری دارند. اگر هم به بهانه تخلفات مالی این تشکلها کنار گذاشته شدهاند، باید با این تخلفات برخورد کرد، نه اینکه کلاً تشکلها حذف شوند. از طرف دیگر، تخلف در سامانه بازارگاه هم مشاهده میشود؛ بهطوریکه معاون وزیر جهاد کشاوزی در ماههای گذشته اعلام کرد معلوم نیست ذرتهایی که قرار بود ترخیص و به سامانه بازارگاه وارد شود، کجا رفته است.
اکنون چند درصد از نهاده مورد نیاز مرغداران از طریق سامانه بازارگاه تأمین میشود؟
مسئولان توزیع اعلام میکنند که ۱۰۰درصد نهاده مرغداران از سامانه بازارگاه تأمین میشود، اما این میزان حدود ۸۰درصد است و مابقی نهاده مورد نیاز را باید از بازار آزاد تهیه کنیم.
قیمت نهاده دولتی و آزاد چقدر تفاوت دارد؟
نهاده مورد نیاز مرغدار در بازار آزاد چندبرابر قیمت دولتی است؛ بهطوریکه کنجاله سویا با نرخ دولتی سههزار و ۵۷۰تومان و در بازار آزاد ۱۰ تا ۱۲هزار تومان و ذرت با نرخ دولتی یکهزار و ۷۰۰ و با قیمت آزاد سه تا چهارهزار تومان به فروش میرسد؛ البته ذرتهای ایرانی رطوبت بالایی دارند که باعث میشود هزینه خرید بیشتر شود.
اخیراً برای تنظیم بازار شاهد عرضه تخممرغ در میادین میوه و ترهبار با قیمت مصوب هستیم، اما این نوع عرضه فقط در تهران انجام میشود و شهرهای دیگر رها شدهاند. دلیل این امر چیست؟
این کار دلایل سیاسی و اقتصادی دارد؛ یکی از دلایل این است که تهران بزرگترین تولیدکننده تخممرغ در کشور است (۲۶درصد تخممرغ کشور در این استان تولید میشود)؛ هرچند این واحدهای مرغداری با ۳۰درصد ظرفیت خود کار میکنند و به دلایل شرایط موجود ترجیح میدهند فعالیتی نداشته باشند. جای سؤال دارد که چرا وقتی تخممرغ ارزان بود و زیر قیمت مصوب فروخته میشد، کسی پاسخگوی زیان تولیدکنندهها نبود، اما حالا که قیمتها افزایش یافته، انگشت اتهام به سمت تولیدکننده نشانه رفته است و میبینیم که حتی در تهران برخی واحدهای مرغداری را ۳۰۰ تا ۷۰۰میلیون تومان جریمه کردهاند.
سازمان دامپزشکی بخشنامهای درخصوص حذف گلههای مرغ بالای ۷۰هفته داشته است؛ آیا این بخشنامه اجرایی شد؟
خیر، با صحبتها و پیگیریهایی که انجام دادیم، مانع از اجراییشدن این بخشنامه شدیم؛ البته به سازمان دامپزشکی هم باید حق داد، چراکه در شهرستانها شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان افزایش یافته است؛ بهطوریکه در روزهای اخیر در خراسانجنوبی بیش از ۷۰۰هزار قطعه مرغ معدوم شده است.
در گذشته پنهانکاریهای بسیاری در رابطه با شیوع بیماری بهخصوص آنفلوآنزای مرغی را در مرغداریها شاهد بودیم. آیا هنوز هم مسئولان در این زمینه پنهانکاری میکنند؟
بله، در گذشته شاهد این پنهانکاریها بودیم، بهطوریکه سال۸۴ که اعلام کردم ۱۷میلیون قطعه مرغ معدوم شد، معاون وزیر جهاد کشاورزی از من شکایت و اعلام کرد که این خبر صحت ندارد؛ درحالیکه تنها در واحد تولیدی خودم ۴۰۰هزار قطعه مرغ معدوم شده بود. با این حال بالاخره مسئولان متوجه شدند که نمیشود همهچیز را تکذیب و پنهان کرد.
هزینه واکسیناسیون چقدر افزایش داشته و چند درصد در قیمت نهایی اثرگذار است؟
هزینه واکسن حدود پنجدرصد از کل هزینه تولید را شامل میشود که طی چند وقت اخیر روند افزایشی داشته است، بهطوریکه تا یکی-دو سال قبل قیمت واکسن و هزینه واکسیناسیون هر قطعه ۱۰هزار تومان بود، اما هماکنون قیمت جوجه دههزار تومان شده است. در جلساتی هم که با مسئولان داشتیم، از اهمیت واکسن و تأمین آن با قیمت مناسب صحبت کردیم و گفتیم اگر مرغها واکسینه نشوند، شاهد شیوع بیماری در واحدهای تولیدی خواهیم بود؛ اما با این صحبتها نه تنها واکسن ارزانتر نشد، بلکه قیمت آن دو برابر هم شد.
برخی شرکتها تخممرغ را به شکل بستهبندی و با قیمت بالاتر به فروش میرسانند. این بستهبندیها چه تأثیری در افزایش قیمتها داشته است؟
برخی شرکتها به بهانه عرضه تخممرغ شناسنامهدار، آنها را در بستهبندیهای شیکتر و با قیمت بالاتر عرضه و در تبلیغات هم عنوان میکنند که تولیدکننده هستند؛ درصورتیکه اینگونه نیست و تخممرغ را از ما خریداری و بستهبندی میکنند. در ماههای گذشته برای تعدیل عرضه این تخممرغها در بازار فشار آوردیم، چراکه مردم باید هزینه بستهبندی و تبلیغات شرکتها را پرداخت کنند.
پیشبینی شما از قیمت تخممرغ در آینده چیست؟
اگر دولت دست از قیمتگذاری دستوری بردارد و اجازه دهد قیمت براساس عرضه و تقاضا تعیین شود، قیمت هر شانه تخممرغ در نهایت ۳۴هزار تومان میشود، اما اگر همین وضع ادامه پیدا کند، به قیمت به۵۰هزار تومان هم میرسد. اکنون ما ۸۰درصد تولید خود را به ستاد تنظیم بازار میدهیم، اما باز هم نتوانستهاند بازار را کنترل کنند. دخالت دولت نه تنها قیمتها را متعادل نمیکند، بلکه وضعیت بازار را بههم میریزد.
گزارش از زهرا اشرفزاده