در روزی که نرخ ارز در بازار آزاد تجربه کاهش قیمت زیادی داشت، فعالان بخش خصوصی در اتاق تهران میزبان مدیر سامانه نیما بودند تا مشکلات خود در تأمین ارز مورد نیاز از این سامانه را عنوان کنند، جایی که امیرحسین شکوهی، مدیر سامانه نیما، اعلام کرد تاکنون چهار میلیارد دلار از ۴۰ میلیارد دلار ارز صادرات غیرنفتی به کشور بازگشته است. نشست مشترک کمیسیون‌های «بازار پول و سرمایه» و «تسهیل تجارت و توسعه صادرات» اتاق بازرگانی تهران با حضور امیرحسین شکوهی، مدیر سامانه نیما، به نمایندگی از بخش خصوصی برگزار و در آن از پروسه طولانی تأمین ارز از طریق این سامانه انتقاد شد. در این نشست، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران با اشاره به دلایل برگزاری این نشست مشترک گفت: از زمان رونمایی از سامانه نیما، فعالان اقتصادی به ویژه در حوزه واردات با مشکلات متعددی مواجه شده‌اند که این امر انتقادات بسیاری را برانگیخته است. محسن بهرامی ارض اقدس در ادامه با اشاره به این‌که سیاست‌های ارزی دولت در بخشنامه 15 مرداد ماه نسبت به بخشنامه فروردین ماه تا حدودی اصلاح شد، ادامه داد: فعال‌شدن صرافی‌ها و عرضه توافقی ارز از جمله گام‌های رو به جلو در بسته اخیر ارزی بود. با این وجود، انتظار می‌رفت که هم‌زمان با آزاد شدن تبادل ارز و تعمیق بازار دوم، فاصله قیمتی در سامانه نیما و بازار آزاد کاهش پیدا کند. اما روزانه نرخ ثابتی در بازار دوم کشف می‌شود که این نرخ دستوری است و اصلاح فاصله نرخ در سامانه نیما و بازار دوم نیازمند تدبیر است.
انتظارات از جلسه با نوبخت برآورده نشد
در ادامه این جلسه، محمد لاهوتی، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران، با اشاره به نشست فعالان بخش خصوصی با محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و بودجه، در اتاق ایران، گفت: در این جلسه، انتقادات جدی بخش خصوصی و فعالان حوزه کسب‌وکار از وضعیت اقتصادی کشور مطرح و نسبت به تعطیل‌شدن واحدهای تولیدی، کاهش اشتغال در بخش خصوصی، نرخ ارز و مشکلات دشوار تأمین آن از سوی بنگاه‌های اقتصادی با معاون رئیس‌جمهور صحبت شد. محمد لاهوتی با بیان این‌که رئیس سازمان برنامه و بودجه در این نشست، مباحث کلی و موضوعات کلان اقتصادی را محور سخنان خود قرار داده بود، افزود: بخش خصوصی نسبت به ابهاماتی که در صدور بخشنامه‌ها و نیز تصمیمات خلق‌الساعه‌ای که از سوی دولت در حوزه‌های اقتصادی و کسب وکار کشور اتخاذ می‌شود، معترض است و فعالان اقتصادی این انتظار را دارند که به مشکلات این بخش به شکل فوری رسیدگی شود.
قیمت‌ها در نیما دستوری نیست
مدیر سامانه نیما که برای دومین بار در اتاق بازرگانی تهران حاضر شده و رو در رو با فعالان اقتصادی به گفت‌وگو نشسته بود، توضیحاتی در ارتباط با این سامانه ارائه داد و خاطرنشان کرد: سامانه نیما بخشی از فرآیند تجارت خارجی کشور است و برای رسیدگی به مشکلاتی که در حوزه کسب‌وکار و تجارت خارجی وجود دارد، صرفاً نباید سامانه نیما را مقصر دانست. امیرحسین شکوهی افزود: در فرآیند تجارت خارجی کشور، 16 گام وجود دارد که یک بازرگان و تاجر باید یک به یک آن را طی کند، در حالی که سامانه نیما صرفاً در بخش تأمین ارز برای تجارت خارجی قرار دارد. او با بیان این‌که صادرکنندگان و واردکنندگان، بهره‌برداران از سامانه نیما هستند، افزود: در این سامانه، بانک‌های عامل و صرافی‌های مجاز نیز حضور دارند و ارز موجود خود را برای عرضه به فروش می‌گذارند. مدیر سامانه نیما سپس گفت: در این سامانه، ارز قیمت‌گذاری نمی‌شود و هیچ‌گونه قاعده‌ای برای اعلام قیمت دستوری ارز در آن وجود ندارد. در سامانه نیما تنها روی موقعیت صرافی‌ها و بانک‌های عامل و همچنین بر میزان کارمزدها کنترل و نظارت داریم و سایر فرآیندها، شناور است. شکوهی همچنین در این نشست خبر داد که در آینده، امکان خرید و فروش فیزیکی ارز نیز در سامانه نیما فراهم خواهد شد. وی البته زمان اجرای آن را اعلام نکرد. مدیر سامانه نیما در بخش دیگری از توضیحاتش، خاطرنشان کرد: اتاق بازرگانی تهران و تشکل‌های اقتصادی بخش خصوصی می‌توانند با ارسال درخواست به بانک مرکزی، تقاضای فهرست معامله‌گران ارز اعضای خود در سامانه نیما را داشته باشند و این فهرست به صورت شفاف در اختیار قرار خواهد گرفت. به گفته او، در سامانه نیما به غیر از دلار و یورو، سایر ارزها نیز معامله می‌شود، به‌طوری که از 31 شهریورماه سال جاری بانک مرکزی از سامانه نیما دلار دریافت کرده و معادل آن به یوآن، روپیه و سایر ارزها را در این سامانه عرضه کرده است.
نرخ‌های مختلف و سردرگمی واردکنندگان
در ادامه این جلسه، برخی از اعضای هیئت نمایندگان اتاق تهران و نمایندگان تشکل‌های مختلف به طرح پرسش‌ها و ابهامات خود و موکلانشان در ارتباط با سامانه نیما پرداختند. یکی از فعالان اقتصادی با اشاره به این‌که در این سامانه نرخ‌های مختلفی از سوی صادرکنندگان پیشنهاد می‌شود، گفت: تفاوت نرخ‌ها موجب سردرگمی متقاضایان ارز در سامانه نیما می‌شود. محمدرضا نجفی‌منش، دیگر عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران، نیز از نبود ارز در سامانه نیما انتقاد کرد و گفت: در سامانه نیما با مسأله نبود برخی ارزها نظیر روپیه مواجه هستیم. یعنی وقتی برای تأمین روپیه به این سامانه مراجعه می‌کنیم، می‌گویند موجود نیست. در این موارد، بانک مرکزی چگونه می‌تواند به تامین ارز کمک کند؟ نمایندگان بخش خصوصی در این نشست، همچنان نسبت به فرآیند طولانی دریافت ارز از سامانه نیما اعتراض داشتند و این پرسش را مطرح کردند که متولی اصلی سامانه نیما کدام نهاد است و چنانچه در آن تخلفی روی بدهد، از سوی کدام نهاد مورد پیگرد قرار می‌گیرد؟