در ادامه « روستانیوز » با مهدی پورسمر، مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه صنعت طیور و دبیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان زنجیرهای گوشت مرغ، درباره وضعیت فعلی تأمین نهادههای طیور، میزان عرضه این نهادهها با قیمت مصوب دولتی، نواقص و مزایای سامانه بازارگاه، علت قیمتگذاری دستوری از سوی دولت برای مرغ و ضررهایی که به مرغدار وارد میشود و راهکار برونرفت از شرایط فعلی به گفتوگو نشسته است که از نظرتان میگذرد.
قیمت نهادههای ذرت و کنجاله سویا درحال حاضر چقدر است؟
هماکنون نسبت به یکسال قبل وضعیت نهادهها خیلی بهتر شده است. قیمتهای مصوب دولتی هم مشخص شده و با این قیمت نهادهها درحال توزیع است. درحال حاضر قیمت کنجاله سویا سههزار و ۲۰۰ و ذرت یکهزار و ۷۰۰تومان است؛ البته قیمت بازار آزاد این نهادهها متفاوت است و بستگی به نیاز مصرفکننده دارد. قیمت ذرت در بازار آزاد هر کیلو سههزار و ۳۰۰تومان و قیمت کنجاله سویا تا هفتهزار تومان است.
مرغداران چند درصد نهاده مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه میکنند؟
یکماه پیش حدوداً ۴۰درصد نیاز مرغدار به نهاده با ارز دولتی و ۶۰درصد از بازار آزاد تأمین میشد؛ اما هماکنون حداقل ۷۰درصد نهاده مورد نیاز مرغدار با نرخ مصوب دولتی و ۳۰درصد از بازار آزاد تأمین میشود و به همین دلیل قیمت نهادهها در بازار آزاد هم کاهش پیدا کرده است.
تأمین نهادهها از سامانه بازارگاه را چگونه ارزیابی میکنید؟
مشکل اصلی در سامانه بازارگاه، بحث کند بودن رفع ایرادات آن است؛ یعنی نقاط کوری که باید رفع میشد، هنوز برطرف نشده و اقدامات درجهت رفع مشکلات آن با کندی صورت میگیرد. ازجمله مشکلات تأمین نهاده از سامانه بازارگاه این است که تولیدکننده پول نهاده را واریز میکند، ولی به دلیل تأخیر در دریافت نهاده، چون مجبور است نهاده را تأمین کند، اقدام به پس گرفتن پول خود برای مراجعه به بازار آزاد میکند، ولی نمیتواند این پول را پس بگیرد؛ یا یک کالایی از طریق بازارگاه برای مرغدار ارسال میشود که علاهبر مرغوب نبودن، در برخی مواقع خراب و مسموم است. در مواجهه با این مشکلات مرغدار نمیداند پولش را از چه ارگانی و چگونه پس بگیرد. این سامانه از دلال و دلالبازی جلوگیری میکند، اما به شرط اینکه این مشکلات حل شود. مرغداری که از یک دلال نهاده خریداری کرده است، اما بار مرغوب تحویل نگرفته، میتواند جنس را مرجوع کند، اما در سامانه بازارگاه مرجوعکردن جنس نامرغوب دیده نشده است. در کل میتوان گفت بازارگاه بهرغم هدف خوبی که داشته است، نتوانسته خوب جا بیفتد.
نظام توزیع نهادههای دام و طیور در کشور چه ضعفهایی دارد و ایراد کار کجاست که نهادههای وارداتی با دلار چهار هزار و ۲۰۰تومانی تا چند برابر قیمت در بازار فروخته میشوند؟
ایراد کار اینجاست که اصلاً چرا باید در این خصوص دلار چهارهزار و ۲۰۰تومانی تخصیص یابد. حرف ما این است که وقتی دلار چهارهزار و ۲۰۰تومانی نبود، با هر قیمتی این مشکلات را نداشتیم. اگر دولت میخواهد مرغ را ارزان به عده خاصی برساند، باید از کانال دیگری اقدام و تولید نهایی را ارزانتر کند. مگر دولت الان یارانه نمیدهد؟ ارز نیمایی ۲۵هزار تومان است و ارز دولتی چهارهزار و ۲۰۰تومان. به این ترتیب ۲۰هزار و ۸۰۰تومان روی هر دلار یارانه میدهد. دولت به جای این اقدام این یارانه را مستقیماً به مصرفکننده مرغ بدهد تا فسادی که اینجا بهوجود آمده است، از بین برود. تأمین نهاده با وجود دونرخی بودن ارز باعث شده است واردکنندهای که قبلاً میتوانست به شکلهای مختلف (با تهاتر و...) جنس وارد کند، امروزه رغبتی به این کار نداشته باشد، چون میداند جنسش بدون توجه به ارزی که با آن خریداری شده، باید به بازارگاه برود و با قیمت چهارهزار و ۲۰۰تومانی به فروش برسد. خیلیها به این دلایل از چرخه خارج شدهاند و از طرفی، خود دولت هم متهم شده که به افراد و گروههای خاصی ارز چهارهزار و ۲۰۰تومانی تخصیص داده است. همه این مسائل و مشکلات به دلیل دونرخی بودن ارز است.
راهکار شما برای رفع مشکلات حوزه توزیع نهادههای دام و طیور چیست؟
تنها راهکار، تکنرخی کردن ارز است. اگر واردکننده با هر قیمتی نهاده را وارد کند، باید این اختیار را داشته باشد تا این نهاده را به سامانه بازارگاه وارد کند یا در بازار آزاد بفروشد؛ بهعبارتی باید واردکننده را آزاد گذاشت. در این صورت هم عرضه درست میشود و هم بگیر و ببندهای فعلی و نیرویی که صرف مدیریت تخصیص ارز چهارهزار و ۲۰۰تومانی میشود، کاملاً از بین میرود.
نظرتان درمورد قیمتگذاری دستوری ۲۰هزار و ۴۰۰تومانی برای مرغ چیست؟
مشکل ما این است که مرغ به یک کالای استراتژیک تبدیل شده؛ به این صورت که اگر کمی قیمت آن بالا برود، صدای همه درمیآید. از سوی دیگر، وقتی قیمت آن پایین میآید، دیگر هیچکس جوابگو نیست. کالایی تولید میشود که نمیتوان با هماهنگیهای صنفی قیمت آن را بالا برد یا برعکس با دستور قیمت آن را پایین آورد. در کشور ۲۰هزار واحد مرغداری گوشتی داریم که همه با هم رقیب هستند. این درحالیاست که ۱۰شرکت در آمریکا که ۸۰درصد تولید مرغ را برعهده دارند، میتوانند با هماهنگی هم قیمت را بالا یا پایین ببرند. وقتی ۲۰هزار تولیدکننده داریم که همه رقیب هم هستند، نمیتوان با تبانی قیمت را بالا برد. اگر قیمت بالا میرود، حتماً کسری تولید وجود دارد و اگر قیمت خیلی پایین آمد، حتماً مازاد تولید داریم. خود تولیدکننده متوجه میشود که اگر قیمت خیلی پایین آمده، تولید را کاهش یا اگر قیمت درحال بالا رفتن است، تولید را افزایش دهد، زیرا به دنبال سود است. همه این قیمتگذاریهای دستوری ناشی از اشتباه مسئولان است.
اگر شما مسئول بودید، برای قیمتگذاری چه اقدامی میکردید؟
مسئولان باید دست از این کار بردارند، زیرا قیمت مصوب درصورتی مورد رضایت خواهد بود که دولت بتواند نهادهها را که بخش بزرگی از قیمت تمامشده به آن بستگی دارد، تمام و کمال تأمین کند. وقتی تولیدکنندگان نمیتوانند خدماتی از دولت بگیرند و مجبور به مراجعه به بازار آزاد هستند، قیمت مصوب فقط به زیان آنهاست. با توجه به اینکه قیمت مرغ با تبانی مشخص نمیشود، دولت نباید به این مسأله ورود کند.
با این قیمت دستوری مرغداران در هر کیلو چقدر ضرر میدهند؟
هماکنون قیمتی که مسئولان با ارز چهارهزار و ۲۰۰تومانی حساب کردهاند، برای مرغ زنده ۱۵هزار و ۴۰۰ و کشتار ۲۰هزار و ۴۰۰تومان است. درحال حاضر قیمت مرغ زنده در بعضی استانها که تولید زیادی هم دارند، به ۱۲هزار و ۵۰۰تومان رسیده است؛ یعنی در قیمت زنده حدود سه تا چهارهزار تومان در هر کیلو تولیدکننده زیان میدهد. البته به شیوه مسئولان که با ارز چهارهزار و ۲۰۰تومانی این قیمت را محاسبه کردهاند هم اعتراض داریم، زیرا قیمت تمامشده مرغ با مخلوط نهاده دولتی و بازار آزاد است و با این احتساب قیمت زنده کمتر از ۱۷هزار تومان نیست؛ درحالیکه الان ۱۲هزار تومان به فروش میرسد که ششهزار تومان ضرر است. قیمت کشتار شده هم ۲۰هزار و ۴۰۰تومان نیست و حداقل ۲۷هزار و ۵۰۰تومان است که در این مورد هم مرغدار کیلویی هفتهزار تومان ضرر میکند.
پیشبینی شما برای قیمت گوشت مرغ در چند ماه آینده چیست و آیا امکان گرانشدن دوباره مرغ وجود دارد؟
درحال حاضر میزان جوجهریزی بالا رفته است؛ درحالیکه معمولاً در این مقطع زمانی مرغداران اقدام به جوجهریزی نمیکردند و دست نگه میداشتند تا برای شب عید مرغشان به ثمر برسد. از ۱۰دیماه اقبال زیادی به جوجهریزی شده است؛ درنتیجه در آینده نزدیک قیمتها زیاد بالا نخواهد رفت و در محدوده قیمت مصوبی که مسئولان مشخص کردهاند، حدود ۱۰درصد بالا یا پایین حرکت خواهد کرد. شب عید هم تقریباً مرغ در این رنج قیمتی باقی خواهد ماند، ولی بعد از عید یعنی از اردیبهشتماه شدیداً با کمبود جوجه یکروزه مواجه خواهیم بود و قیمتها فوقالعاده افزایش خواهد یافت؛ مگر اینکه مسئولان دست به دامن واردات شوند.
گزارش از زهرا قاسمی