در این زمینه مباحثی همچون نابودی جنگل‌ها و تخریب مراتع مطرح شده و روزهای گذشته نیز موضوع احتمال آلودگی هوای شیراز به‌دلیل قرار گرفتن آزادراه در مسیر وزش بادهای غالب به‌سمت این شهر افزوده شده است. نقشه انتشار یافته از سوی یکی از اعضای شورای اسلامی شهر شیراز مبنی‌بر آثار قابل توجه آلایندگی آزادراه شیرازـ اصفهان به یکی از مطالب پرمخاطب در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. این آزادراه که هم اینک به‌عنوان مهم‌ترین پروژه عمرانی در استان فارس از آن یاد می‌شود، در زمان بهره‌برداری می‌تواند تکمیل‌کننده کریدور شمال به جنوب شبکه آزادراهی کشور باشد. انجام مطالعات اولیه این پروژه به سال 1352 باز می‌‌گردد که به‌دنبال پیروزی انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی، روند ساخت آن متوقف شد. عملیات ساخت این طرح در سال 1389 آغاز شد و تا پاییز 1394، حدود 15 درصد پیشرفت فیزیکی داشت که نشان از ساخت سالانه سه درصد از این طرح داشت. عملیات ساخت این طرح با مشارکت وزارت راه و شهرسازی (کارفرما معاونت ساخت و توسعه آزاد راه‌ها) (50 درصد) و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح (50 درصد) در حال اجرا است. طول آزاد راه شیرازـ اصفهان 217 کیلومتر است که با اجرای آن فاصله کنونی 470 کیلومتری بین این دو شهر 134 کیلومتر کاهش می‌یابد که این به معنای کاهش دو ساعته زمان سفر است. استاندار فارس، اسماعیل تبادار در بهمن‌ماه سال گذشته در جلسه بررسی مسائل آزاد راه شیرازـ اصفهان کاهش مصرف سالانه 18 میلیون لیتر سوخت و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی را در زمره مهم‌ترین مزایای ساخت این آزادراه به شمار آورد.
باد غالب یا ساز مخالف
مهدی حاجتی، یکی از اعضای شورای شهر شیراز، در فضای مجازی با به اشتراک گذاشتن نقشه‌ای که جهت وزش بادهای غالب شیراز را به تصویر می‌کشد، اظهار داشت: این بزرگراه باد آلودگی ناشی از تردد خودرو‌ها را روانه شهر شیراز می‌کند و باعث آلودگی هوای این کلان‌شهر خواهد شد. باد غالب بادی است که در مسیری مشخص می‌وزد. این آزادراه در زمان حاضر با بیش از 70 درصد پیشرفت فیزیکی تا دو راهی روستای قلات شهرستان شیراز کشیده شده است و در ادامه باید برای دسترسی به استان‌های جنوبی از کنار شهر شیراز رد شود؛ بر این اساس کمربندی حسینی‌الهاشمی نقطه اتصال این آزادراه به شیراز است. این عضو شورای اسلامی شهر شیراز ادامه داد: در نقشه‌ای که منتشر کرده‌ام مسیر تردد کامیون‌ها و خودرو‌ها به‌صورت طولی و درست در جهت وزش بادهای غالب شیراز است که به‌سمت پهنه شهری می‌وزد؛ بر این اساس به‌جز موضوع تخریب گسترده منابع طبیعی در مسیری که به تنگ‌سرخ منتهی می‌شود، آلودگی و حرارت ناشی از تردد خودرو‌ها و کامیون‌ها در مسافتی 80 کیلومتری به‌سمت شهر شیراز هدایت خواهد شد. این عضو شورای شهر شیراز با بیان این‌که این مسائل در جلسه‌های استانداری فارس مطرح شده است، بیان داشت: در این جلسه‌ها از اداره راه و شهرسازی فارس درخواست شد که پیوست زیست‌محیطی این طرح را ارائه دهد و در آن اعلام کند که احداث این آزادراه چه اثری بر هوای شهر و دمای آن دارد. حاجتی با اشاره به این‌که پیوست زیست‌محیطی این طرح تاکنون ارائه نشده است، گفت: معتقدم اگر این طرح پیوست زیست‌محیطی داشته باشد، تنها برگه‌ای برای خالی نبودن عریضه است و هیچ محاسبات و برآورد دقیقی ندارد. وی همچنین اعلام کرد: در این زمینه مکاتباتی با سازمان محیط زیست انجام است و خواهان اعلام نظر کارشناسی این سازمان درباره نقشه ارائه شده و آلایندگی آزادراه شیرازـ اصفهان شده است. این عضو شورای شهر با بیان این‌که در طرح اولیه برای این پروژه مسیر دیگری مشخص شده بود، عنوان داشت: بخشی از مسیر پیرامونی این آزادراه مستعد افزوده شدن به پهنه شهری است و در آینده‌ای نه چندان دور ساخت و سازهایی در این نقطه صورت می‌گیرد و باعث بروز مشکلاتی در خدمات‌رسانی به این نواحی نیز خواهد شد. به گفته یک کارشناس سازمان هواشناسی کشور، باد غالب شیراز باد شمال‌غربی است که از نواحی یاد‌شده و مشخص در نقشه عبور می‌کند. عبدالکریم جامع با بیان این‌که تردد خودرو‌ها در آزادراه، خود، موجب ایجاد باد می‌شود، گفت: همین موضوع باعث می‌شود تعدیلی در جا‌به‌جایی هوا ایجاد شود و اثرات آلودگی هوا چندان پایدار نماند. این کارشناس هواشناسی ادامه داد: در خیابان‌ها ساختمان‌های بلند محیط را محدود می‌کنند و باعث آلودگی می‌شود؛ اما در خارج از شهر که جاده در محیطی فراخ قرار دارد، آلودگی حاصل از تردد خودرو‌ها چندان اثر بدی بر میزان آلایندگی هوا نخواهد گذاشت.
فاصله 40 کیلومتری آزادراه با شیراز
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز بیان داشت: این اتوبان شمال استان را به جنوب آن متصل می‌کند؛ بنابراین از هر مسیری که کشیده شود، در محل عبور باد غالب قرار می‌گیرد و این مسأله تنها منحصر به مسیر یاد شده نیست. سعید محمودی ادامه داد: جهت وزش باد غالب در موضوع احداث اتوبان‌ها شاخص نیست و بررسی نمی‌شود و این موضوع تنها درباره کانون‌هایی اهمیت دارد که ثابت هستند؛ برای مثال آلودگی ناشی از کارخانه‌ها یا مرغداری‌ها با وزش باد ممکن است به آلودگی هوای مناطق اطراف منجر شود؛ اما درباره اتوبان‌ها که خودرو‌ها در آن حرکت می‌کنند و خود باعث ایجاد باد می‌شوند نمی‌توان درباره تأثیر باد غالب سخن گفت و اثرات آن را بر آلودگی بررسی کرد. وی تأکید کرد: آلایندگی ناشی از ساخت آزادراه اجتناب‌ناپذیر است و تنها راهی که آلودگی ایجاد نشود این است که آزاد راهی احداث نشود. این اتوبان‌ها در نقاطی که به شهر نزدیک می‌شوند، در هر صورت ایجاد آلودگی می‌کنند؛ اما آلودگی ناشی از تردد خودرو‌ها در اتوبان‌ها و در فاصله‌ای 40 تا 50 کیلومتری از شهر، نمی‌تواند هوای شهر را تحت تاثیر قرار دهند. البته مدیرکل حفاظت از محیط زیست فارس ادامه داد: این آزادراه به‌شدت تخریب‌گر طبیعت است و وجود آن برای محیط زیست مناسب نیست؛ اما نمی‌توان درباره آلودگی ناشی از وزش باد غالب چنین چیزی گفت. وی افزود: آسیب اتوبان‌ها به محیط زیست مربوط به تخریبی است که عملیات عمرانی احداث جاده در طبیعت ایجاد می‌کند و با شرایط کنونی که شاهد کمبود بارش‌ها و تخریب زیستگاه‌ها و جنگل‌ها هستیم، احداث این اتوبان ضرر‌های جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد می‌کند. محمودی ادامه داد: تلاش سازمان حفاظت از محیط زیست بر این است که احداث اتوبان با کم‌ترین آسیب زیست‌محیطی صورت گیرد و از آن‌جا که هزینه پروژه‌های راهسازی بسیار سنگین است، سعی می‌کنند کوتاه‌ترین مسیر ممکن را انتخاب کنند که گاه به تخریب زیادی در طبیعت منجر می‌شود و ما از این بابت موافق نیستیم اتوبان‌ها در مسیر جنگل‌ها و مراتع قرار گیرند. این مقام مسئول درباره احداث آزادراه شیراز- اصفهان گفت: این آزادراه در برخی مسیر‌ها باعث تخریب جنگل‌ها می‌شد که با مخالفت سازمان حفاظت از محیط زیست قرار شد مسیر تغییر کند و این میزان تخریب از حدود 20 درصد به پنج‌درصد که حداقل آسیب است، کاهش یابد که در این‌خصوص هنوز طرح نهایی نشده است. وی افزود: طرح این بزرگراه پیش از این در اختیار سازمان حفاظت از محیط زیست قرار گرفت و ایرادات آن بررسی شد؛ همچنین جلسه‌ای در تهران به همین منظور برگزار شد و سعی کردیم مشکلات موجود را تا جای ممکن حل کنیم؛ افزون‌بر این نظر سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز درباره برخی نقاط که به منابع آبی مربوط بود، گرفته شده است و در هر صورت بر روی این طرح بررسی کارشناسی صورت گرفته است.
پرهیز از طرح اظهارات غیرکارشناسی
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی نیز درباره مطالب مطرح شده درباره آلایندگی آزادراه شیراز-اصفهان و تأثیرات زیست‌محیطی آن بر کلان‌شهر شیراز گفت: برخی اظهارنظرهای مسئولان، غیرکارشناسی است و جای سوال دارد که آزادراهی که از کنار شیراز عبور می‌کند چگونه می‌تواند آلایندگی برای این شهر ایجاد می‌کند. مسعود رضایی افزود: بسیاری از اظهارنظرها شعاری است و ارتباطی با واقعیت و نظر متخصصان امر ندارد. وی ادامه داد: اگر تأثیرات مخرب و زیست‌محیطی آزادراه شیرازـ اصفهان بر کلان‌شهر شیراز کارشناسی شده و از زبان متخصص این حوزه جاری شود وظیفه همه مسئولان استان است که جلوی احداث آن را بگیرند.
وی یادآور شد: نباید با اظهارنظرهای غیرکارشناسی ذهن جامعه را آلوده کنیم؛ زیرا تأثیرات مخربی در جامعه به‌دنبال خواهد داشت. بی‌تردید بهره‌برداری از آزادراه شیرازـ اصفهان خبر خوشی نه تنها برای مردم دیار فارس بلکه برای استان‌های جنوبی کشور خواهد بود که از این آزادراه برای دسترسی به مرکز کشور بهره گیرند. امید است دغدغه‌های فعالان زیست‌محیطی نیز در بستر کارشناسی طرح و راهکارهای مورد نیاز برای رفع آن‌ها اتخاذ شود تا این طرح به‌عنوان مهم‌ترین طرح اقتصاد مقاومتی استان فارس، به‌عنوان طرحی الگو با رعایت جوانب توسعه پایدار شناخته شود.